13 خرداد 1388 / 9 جمادي الثاني 1430 / 3 ژوئن 2009

1) سخنراني تاريخي عصر عاشوراي امام خميني(ره) در مدرسه فيضيه قم (1342 ش)
در آغاز محرم سال 1383 ق برابر با خرداد 1342 ش، قم به صورت پايگاه ضد رژيم درآمده و شور خاصي در آن برپا بود. در عصر عاشوراي آن سال برابر با سيزدهم خرداد 1342 ش حضرت امام خميني(ره) با حضور در مدرسه فيضيه، طي سخنان كوبنده‏اي، ضمن انتقاد شديد از رژيم پهلوي و اربابان آمريكايي و اسرائيلي شاهِ ايران، پرده از جنايات طاغوت برداشتند. حضور مردم در سخنراني به اندازه‏اي بود كه تمام صحن فيضيه و دارالشفاء، صحن حرم حضرت معصومه، ميدان آستانه و اطراف، مملو از جمعيت بود. در پي سخنراني افشاگرانه حضرت امام، در سحرگاه پانزدهم خرداد سال 1342، دژخيمان رژيم ستمشاهي به خانه ساده و بي‏آلايش امام در قم يورش برده و امام را دستگير و دور از چشم مردم به زنداني در تهران منتقل كردند. هنوز چند ساعتي از اين حادثه نگذشته بود كه فرياد مردم معترض و انقلابي، عليه حكومت ديكتاتوري شاه بلند شد و خواستار برقراري حكومت اسلامي و پايان دادن به رژيم ستمشاهي شدند. به همين جرم بود كه گلوله‏هاي برخاسته از خشم و كينه حكومت ننگين شاه، قلب هزاران مسلمان انقلابي بپاخاسته را در اين روز نشانه رفت و با به خاك و خون كشيدن آنان، قيام خونبار و جاويد پانزدهم خرداد 42 شكل گرفت.

2) عمليات كوچك نصر 2 در منطقه عملياتي ميمك توسط ارتش (1366 ش)
عمليات نصر 2 در نيمه شب 13 خرداد 1366 با رمز مبارك يا حسين مظلوم(ع) و با هدف آزادسازي ارتفاعات مشرف بر خطوط مواصلاتي دشمن، در منطقه عملياتي ميمك آغاز شد. نيروهاي ارتش جمهوري اسلامي ايران در اين عمليات با هجوم به گردان‏هايي از دشمن، نيروهاي كماندويي و زرهي بعثي را در ارتفاعات ميمك، درهم كوبيدند و بر برخي از اين ارتفاعات تسلط يافتند. در اين ميان، دشمن بعثي با احساس خطر از استقرار رزمندگان ارتش در مواضع و ارتفاعات جديد و نيز زيرديد و تير قرار گرفتن شهرهاي اطراف، اقدام به چند پاتك نمود كه با مقاومت ارتشيان سلحشور مواجه گرديد و با از دست دادن ده‏ها تانك، ده‏ها قبضه سلاح سبك و نيمه سنگين و تعدادي كشته و زخمي و اسير، مجبور به عقب‏نشيني گرديد.

3) اعتراف آلمان غربي به متجاوز بودن رژيم بعث عراق در جريان جنگ تحميلي (1366 ش)

4) 9جمادي الثاني سال551هجري قمري: «اَبوالمُظفَّر علاءُ الدّين» مشهور به آتسِز از بنيانگذاران سلسله خوارزمشاهيان و اميرخوارزم درخيوشان يا قوچان كنوني از دنيا رفت. آتسز ابتدا مطيع سلطان سنجر سلجوقي بود اما بعد ازتحكيم پايه هاي قدرت خود با سلطان سنجر به جنگ پرداخت ولي شكست خورد. آتسز درتفسير قرآن دانش وتبحر خاصي داشت ودر سرودن شعر نيز شاعري خوش قريحه بشمار مي رفت. او دوستدار شعر و ادب بود و هنر و هنرمندان را گرامي مي داشت. ازاين رو شعرايي چون اديب صابر و خاقاني شرواني آتسز را ستوده اند. در روزگار آتسز شهر گُرگايَخ از مراكز علم و ادب و محفل نامداران بود. رشيدُ الدّين وَطواط ازاديبان بزرگ اين دوره است كه كتاب مشهور«حَدائِقُ السِّحرفي دَقايقُ الشِّعر» را بدستور آتسزنوشت. همچنين اسماعيل بن حسن جُرجاني كتاب « اَلاَعراضُ الطَّيَبه يا ذخيره خوارزمشاهي» را به خواست آتسز خلاصه كرد و آن را خُفي عَلائي ناميد.

5) درگذشت "اِبنِ‏فَرَحِ اِشبيلي" شاعر و محدث قرن هفتم هجري(699 ق)
شهاب الدين ابوالعباس احمد بن فَرَح بن احمد لَخمي اِشبيلي در سال 625 ق در اِشبليّه در اندلس قديم واقع در اسپانياي امروز به دنيا آمد. وي به هنگام حمله‏ي ارتش اسپانيا به اين شهر، در سال 646 ق به اسارتِ سربازانِ اسپانيايى افتاد، اما پس از مدتي گريخت و به كشور مصر رفت. ابن فَرَح در مصر از محضر درس علماي مشهور قاهره كسب فيض كرد و بعد ازمدتي عازم دمشق شد و در آن‏جا تحصيلات خود را ادامه داد. ابن فرح اشبيلي سپس در دمشق به عنوان عالمي آگاه در علم حديث به تدريس پرداخت و شاگردان بسياري از دانشِ او بهره‏مند شدند. از اين محدّث برجسته، منظومه‏هاي معروفي در شرح احاديث به جاي مانده است كه از لحاظ اصول شعري نيز قابل توجه مي‏باشد.

6) 3 ژوئن سال 1667 ميلادي : براي نخستين بار در تاريخ طب و جراحي تزريق خون انجام شد . اين عمل را يك پزشك فرانسوي به نام ژان دنيس انجام داد. تزريق خون به بيماران تحولي عظيم در مجامع پزشكي به وجود آورد زيرا تا اين هنگام بسياري از بيماران به دليل كمبود خون و براثر خونريزي از طريق جراحتها و زخمهايشان جان خود را از دست مي دادند . گفتني است ژان دنيس در نخستين آزمايش خود از خون يك برّه براي تزريق به بدن يك انسان استفاده كرد .

7) قتل عام فجيع "كالي كوت" توسط "واسكودو گاما" دريانورد پرتغالي (1502م)
كالي كوت كه امروزه كوزيكود ناميده مي‏شود، بندري در مَدرس در جنوب هندوستان است. اين بندر اولين محلي بود كه واسكودو گاما دريانورد پرتغالي در سال 1498م به آنجا رسيد و آن را اشغال كرد. او نيز مانند ساير استعمارگران، خود را صاحب اصلي هند مي‏دانست و از انجام هرگونه جنايتي ابا نداشت. از اين رو در سوم ژوئن 1502م هنگامي كه هشت‏صد دريانورد عرب به قصد تجارت برنج وارد بندر كالي كوت شدند، واسكودو گاما دستور داد ابتدا دست‏ها، گوش‏ها و بيني دريانوردان را بريدند و پس از آتش زدن و غارت كشتي‏هاي آنان، همه را قتل عام كردند.

8) مرگ "ويليام هارْوي" كاشف جريان گردش خون و بنيان‏گذار طب نوين (1657م)
ويليام هاروي، دانشمند برجسته انگليسي در اول آوريل 1578م در فولْكْستون انگلستان به دنيا آمد و از كودكي به تحصيل پرداخت. وي تحصيلات خود را در رشته پزشكي به پايان برد و به استادي طب دانشگاه كمبريج دست يافت. او مدتي نيز در دربار انگليس خدمت كرد و طي ساليان بعد به شهرت رسيد. وي معتقد بود كه نمي‏توان شناخت وظايف اعضاي بدن را در كتاب‏ها آموخت بلكه وسيله آموختن آن، كالبد شكافي و تجربه است. هاروي در راه شناسايى اعمال بدن تلاش وافري به كار برد تا اينكه پس از سال‏ها مطالعه و تحقيق، در چهارم دسامبر 1619م موفق به كشف جريان گردش خون گرديد. وي هم‏چنين وظايف و عمل قلب را بدون كمك ميكروسكوپ كشف كرد. هاروي در سال 1628م تمام تجربيات خود را در يك جزوه هفتاد صفحه‏اي منتشر نمود. با انتشار اين جزوه، نفرت عجيبي درمردم به وجود آمد. زيرا آن‏ها عقيده داشتند كه قلب مركز و جايگاه روح است و خون در كبد وجود دارد. هم‏چنين مردم زمان بر اين باور بودند كه غذا بعد از وارد شدن به معده، هضم و به وسيله روده‏ها وارد كبد مي‏شود و به صورت خون در مي‏آيد. ولي هاروي ثابت كرده بود كه غذا پس از هضمْ وارد خون شده و خون پس از گردش در قلب، به تمام نقاط بدن مي‏رود. ويليام هاروي سرانجام در سوم ژوئن 1657م در شصت و نه سالگي درگذشت ولي افكارش مطرود شد، تا اينكه در سال 1661م، يكي از متخصصان پزشكي در مشاهدات ميكروسكوپي، جريان خون را مشاهده كرد و بدين وسيله، كشف بزرگ هاروي مورد تاييد پزشكان و مردم قرار گرفت.

9) تولد "ژاك ژان دو مورگان" باستان‏شناس و مهندس معدن فرانسوي (1857م) (ر.ك: 14 ژوئن)

10) اختراع بي‏سيم توسط "گوليلْمو ماركوني" مخترع معروف ايتاليايي (1898م)
گوليلمو ماركوني، مخترع معروف ايتاليايى، در 20 سالگي رساله‏اي در باب امواج برقاطيسي مبتني بر مغناطيس به وجود آمده از جريان الكتريكي، خواند و متعاقباً به اين فكر افتاد تا از اين امواج، براي انتقال پيام استفاده كند. وي با استفاده از يك مدار و فرستنده، كار را آغاز نمود. در آن دستگاه، مدار به وسيله كليد باز و بسته مي‏شد و بر روي براده آهن كه در سوي ديگر قرار داشت و جريان از آن مي‏گذشت، اثر مي‏نهاد و زنگي را به صدا درمي‏آورد. ماركوني به جاي براده آهن، از مخلوطي از نيكل و نقره استفاده نمود و مدار فرستنده را به يك صفحه فلزي متصل كرد. اين دستگاه اوليه، طي سال‏هاي بعد تكميل شد تا اينكه در سال 1895م، ماركوني دستگاه تلگراف بي‏سيمي را تهيه كرد كه فرستنده و گيرنده خاصي داشت. در سال بعد، دستگاه تلگراف وي، توانايى انتشار امواج بي‏سيم را تا چند صد متر پيدا كرد. با تكميل بيشتر دستگاه، عمل ارسال و گرفتن پيام با سهولت بيشتر و مسافتي دورتر انجام گرفت. در نهايت، ماركوني به وسيله دستگاه اختراعي خود، در سوم ژوئن 1898م، پيامي را تا 29 كيلومتري ارسال كرد. هرچند در ابتدا از كار ماركوني استقبال چنداني به عمل نيامد ولي در سال‏هاي بعد، اين اختراع باعث شهرت و ثروت ماركوني شد و وي در راه ساخت دستگاه‏هاي قوي‏تر تلاش نمود. ماركوني، در نهايت، در 12 دسامبر 1901م موفق شد نخستين پيام را از فراز اقيانوس اطلس، از انگلستان به كانادا بفرستد و مي‏توان تاريخ واقعي اختراع راديو را اين روز دانست اين امر، جايزه نوبل را براي ماركوني در سال 1909م به ارمغان آورد و اين مخترع ايتاليايي سرانجام در 20 ژوئيه 1937م در 63 سالگي درگذشت. (ر.ك: 20 ژوئيه)

11) درگذشت "فرانتِس كافْكا" نويسنده پوچ‏گرا و شهير اهل چكسلواكي (1924م)
فرانتس كافكا نويسنده معروف چك، در سوم ژوئيه 1883م در خانواده‏اي يهودي در پراگ پايتخت اين كشور به دنيا آمد. پدرش تاجر خشن و سخت‏گيري بود و كافكا از كودكي از او وحشت داشت. كافكا پس از اتمام تحصيلات مقدماتي از دانشگاه پراگ دكتراي حقوق گرفت و پس از آنكه مدتي به كارهاي حقوقي مشغول بود راهي پاريس شد. زندگي گذشته كافكا به شدت او را رنج مي‏داد و نفرت عجيبي او را در خود فرو مي‏برد، به طوري كه با كمتر كسي دوستي داشت و بدبيني خاصي به مردم پيدا كرده بود. همان زمان كه دانشجويى بيش نبود، مطالعه آثار ادبي نويسندگان بزرگ را آغاز نمود و با برخي از نويسندگان عصر آشنايى يافت. وي در طي سال‏هاي بعد آثار متعددي به نگارش درآورد و به شهرت رسيد. در همه آثار كافكا، زندگي و خصوصيت‏هاي روحيش منعكس است، حتي هنگامي كه قهرمان داستان، جانوران باشند. كافكا نويسنده بزرگي است كه عده‏اي به خاطر پيشگويى‏هايش به وي لقب پيامبر داده‏اند. اين پيشگويى‏ها به ويژه در سال 1945م يعني بيش از بيست سال پس از مرگ كافكا، بسياري از روشن‏فكران را به حيرت انداخت. كافكا جنبه‏هاي انكارآميز و منفي عصر خود و حتي عصر بعد از خود را در وجود خويش ارائه مي‏دهد. در آثار كافكا دنيايى از پوچي، تناقض، بي‏هدفي وسرشار از اميدهاي واهي به چشم مي‏خورد. مسائل خاص كافكا، از ميان اشاره‏ها، كنايه‏ها و تمثيل‏هايى به دست مي‏آيد كه با احساس ظريفي از طنز آميخته است. آنچه در زندگي عادي به چشم ما امري طبيعي جلوه مي‏كند، در نوشته‏هاي كافكا به صورتي مضحك و پوچ نمايان مي‏گردد. شيوه بيان كافكا به طور برجسته از روشني و صراحت برخوردار است و به وسيله آن، تلاش آدمي را بر ضد قدرتي بي‏نام و نشان اما مداوم و حاضر در همه جا نشان مي‏دهد، قدرتي كه سرنوشت را تعيين و با هرگونه اقدام بشري مخالفت مي‏كند. وي در اواخر عمر به دليل بيماري، گوشه‏گيري اختيار كرد هرچند كه در تنهايى بر وسعت فرهنگ خود افزود. كافكا در آخرين لحظات زندگي وصيت كرد كه همه آثارش را بسوزانند تا در گمنامي بميرد ولي هم اكنون همه، كافكا را با آثار مهمي هم‏چون قصر، ديوار چين، گروه محكومين، مسخ و طبيب دهكده، مي‏شناسند. فرانتس كافكا سرانجام در سوم ژوئن 1924م در چهل و يك سالگي بر اثر ابتلا به سل درگذشت. كافكا تا سي سال پس از مرگ، بر نسل بعد از جنگ جهاني دوم نيز، نفوذ شديدي داشت.

12) درگذشت "لي دِ فارِسْتْ" مخترع و صنعت‏گر برجسته امريكايي (1961م)
لي دِ فارِسْت مخترع امريكايي در 14 اوت 1873م در ايالت آيووا در امريكا به دنيا آمد. وي از دوران تحصيل به كارهاي فني و به ويژه پهنه جديد مخابرات بي‏سيم علاقه‏مند بود. فارست پس از چندي، مدرك دكتراي خود را در اين رشته گرفته و فعاليت‏هاي خود را در زمينه صنايع الكترونيك متمركز نمود او در سال 1901م، روشي براي تسريع انتقال پيام‏هاي بي‏سيم عرضه داشت كه براي اولين بار در انتقال اخبار مربوط به جنگ روس و ژاپن در سال 1904م، مورد استفاده قرارگرفت. اما بزرگ‏ترين اختراع فارست، تريود يا لوله خلأ بود كه براي توليد يا كنترل پيام‏هاي برقي كه درمدارهاي گوناگون الكتروني به كار مي‏رود، مورد استفاده قرار مي‏گيرد و معمولاً آن را لامپ راديو مي‏نامند. بدون وجود تريود، ساخت راديو، تلويزيون و ارتباط تلفني از راه دور امكان‏پذير نيست. از اين روست كه گاه، لي فارِست را به دليل اختراع تريود، پدر و مخترع راديو به شمار مي‏آورند. او در طي سال‏هاي اوليه قرن بيستم اختراعات متعددي به انجام رساند از جمله اينكه: در سال 1904م، جريان متناوب برق را به جريان مستقيم تبديل نمود، در سال 1916 يك دستگاه فرستنده راديويي ساخت و به وسيله آن، به پخش اخبار مبادرت ورزيد. وي هم‏چنين تعبيه‏اي براي انتقال صوت در فيلم تهيه كرد و بدين طريق در سال 1923م، سينماي ناطق را اختراع كرد. فارست در طول حيات علمي خويش بيش از سي‏صد اختراع را به ثبت رساند و در بسط و تكميل تلگراف، بي‏سيم و تلويزيون و... از پيشروان به شمار مي‏رفت. لي فارست سرانجام در سوم ژوئن 1961م در هشتاد و هشت سالگي درگذشت.

/س