انسان در زندگي خويش با شرايط متعددي روبروست که آرامش روحي و رواني او را درهم مي‌ريزند. فرد نياز به آرامش دارد در سايه آرامش عملکردهاي روزانه او مفيدتر صورت مي‌گيرند، رسيدن به اهداف و برنامه ريزيها راحت‌تر امکان‌پذير مي‌شود و مهمتر اين که سلامت جهاني فرد نيز تضمين مي‌گردد. افراد ناآرام با مشکلات عديده‌اي در زمينه‌هاي متعدد مواجه هستند که صدمات حاصل از اين مشکلات با ايجاد دور باطل آرامش او را مجددا بهم زده و مشکلات فزاينده‌اي را سبب مي‌شوند اولين گام در زندگي سالم و رضايت بخش رسيدن به آرامش و حفظ آن در شرايط استرس‌زاست

به افکار و باورهاي خود سروسامان دهيد

افکار و باورهاي انسان نقش مهمي در آرامش او دارند. و در واقع افکار و باورها قوي‌ترين منابع ذهني هستند که مي‌توانند آرامش فرد را بهم بريزند. هر چند به نظر مي‌رسد که اغلب محرکات و شرايط محيطي مسبب از بين رفتن آرامش فرد هستند اما در واقع آن چه به وقايع بيروني رنگ مي‌دهد و آنها را نيرومند و تاثيرگذار مي‌سازد باورها و برداشتهايي است که فرد نسبت به اين وقايع دارد. واکنش افراد مختلف را در مقابل يک واقعه بيروني و محيطي در نظر بگيريد. مثلا صحنه‌اي را مجسم کنيد که تصادف خفيفي در يک خيابان نسبتا شلوغ بين دو خودرو اتفاق افتاده است .
واکنش رانندگان خودروها را تصور کنيد، برخيها در اين شرايط شديدا پرخاشگر مي‌شوند در حالي که برخي ديگر با خوشرويي بيشتري برخورد مي‌کنند. آنچه تفاوت رفتار انسانها را در لحظه‌هاي مشخص و مشترک موجب مي‌شود طرز فکري است که نسبت به آن اتفاق دارند و اين که از چه زاويه‌اي به آن مساله نگاه مي‌کنند. بر اين اساس افرادي که افکار و باورهاي منفي دارند زودتر و شديدتر از افرادي که داراي باورهاي مثبت و نگرشهاي مثبت‌تري هستند آرامش خود را از دست مي‌دهند. چنين افرادي ممکن است اسپندوار از جا بپرند و واکنشهاي شديد از خود نشان دهند. اين دسته از افکار هر چند ممکن است در طول زندگي فرد ايجاد و رشد يافته باشند و حتي به دوران کودکي فرد مربوط مي‌باشند اما قابل تغيير هستند .
افکار مزاحم و منفي خود را شناسايي کنيد، آنها را شکار کنيد، از بين ببريد و افکار مفيدتري را جايگزين آنها کنيد. افکار مثبت به شما آرامش ، انرژي و قدرت مي‌بخشد. پس يادتان باشد اولين تکنيک: مبارزه با افکار منفي. براي اين کار مي‌توانيد از يادداشت کردن و پي‌گيري افکارتان استفاده کنيد. زماني که احساس مي‌کنيد آرامش‌تان به هم ريخته است از خود بپرسيد چه چيزي آرامش شما را بهم ريخته است؟ پشت اين مساله‌اي که برايتان ناراحت کننده است چه فکري و چه باور منفي پنهان شده است و به اين ترتيب افکار خود را پي‌گيري کنيد و آنها را ياداشت کنيد. سپس سعي کنيد افکار مثبت جايگزين براي هر يک از افکار منفي پيدا کنيد و در مقابل آن يادداشت کنيد. افکار مثبت خود را همواره دم دست يا پيش روي خود داشته باشيد .

تمرين آرام سازي يا ريلکسيشن

اين تمرين ، تمرين بسيار مفيدي است که مي‌تواند در فرد آرامش خوبي را بوجود بياورد. مي‌توانيد از اين تمرين در حالتها و شرايطي که احساس ناآرامي مي‌کنيد استفاده کنيد. همچنين مي‌توانيد بطور روزانه اين تمرين را حتي در شرايط عادي انجام دهيد. اين کار به حفظ آرامش شما در تمام لحظات بعدي کمک مي‌کند به عبارتي شما را در مقابل ناآرامي واکسينه مي‌شويد .
براي اجراي اين تمرين در محيطي آرام قرار بگيريد. در وضعيت راحتي دراز بکشيد چشمهاي خود را ببنديد و سعي کنيد عضلات خود را از نوک انگشتان پا تا سر سفت و بعد شل کنيد و سعي کنيد قسمت به قسمت اين کار را انجام دهيد. و در حين سفت و شل کردن عضلات آنها را در ذهن خود مجسم کنيد. تمرين ساده‌اي است ولي کاربردهاي مفيدي دارد. روان‌درمانگران از اين روش براي درمان برخي از اختلالات رواني و از جمله اضطرابها استفاده مي‌کنند .

تنفس خود را تنظيم کنيد .

چشمهاي خود را ببنديد. يک دست خود را روي شکم قرار دهيد و دست ديگر را روي سينه ، طوري نفس بکشيد که حرکت شکم شما بيشتر از حرکت سينه باشد. به عبارتي دستي که روي شکم گذاشته‌ايد بيشتر از دست روي سينه بالا مي‌آيد. بعد از مدتي تمرين سعي کنيد اين کار را بدون گذاشتن دستها روي شکم و سينه انجام دهيد . به عبارتي با حرکت شکم تنفس کنيد نه با حرکت سينه. تنفس نقش مهمي در حفظ آرامش شما دارند. حتي در شرايط ناآرامي مي‌توانيد از روش فوت کردن داخل يک پاکت نيز نتايج مفيدي بگيريد. به اين ترتيب آرامش خود را سريع‌تر باز خواهيد يافت .

انعطاف پذيري

اشخاص انعطاف پذير هم درباره دنياي دروني و هم درباره دنياي بيروني کنجکاو هستند و زندگي آنها از لحاظ تجربه غني است، چون تجارب جديد را مي‌پسندد و مي‌خواهند آنها را لمس کنند. آنها گاه خود به دنبال تجارب مي‌روند و سعي مي‌کنند انواع مختلفي از تجربه را داشته باشند. آنها مايل به پذيرش عقايد جديد و ارزش غير متعارف بوده و براي شنيدن و گوش کردن و بررسي عقايد جديد و انديشه‌هاي نو رغبت نشان مي‌دهند. آنها چسبندگي کمتري به عقايد خود ، يا به عقايد سنتي نشان مي‌دهند. البته اين مساله بدان معني نيست که آنها همواره در صدد پذيرش عقايد جديد هستند. ممکن است چنين اتفاقي بيافتد يا نيافتد .
آنها تمايل دارند اين ايده‌هاي جديد را بشنوند، بررسي کنند و مورد توجه قرار دهند، هر چند آنها را بپذيرند يا نپذيرند. اين افراد هيجاني‌تر هستند و انواع مختلفي از هيجانات مثبت و منفي را تجربه مي‌کنند و شدت تجربه اين هيجانات در آنها بيشتر از ساير افراد است. اشخاص انعطاف پذير غير سنتي و غير متعارف هستند. علاقمند هستند هميشه سوال کنند و آماده پذيرش عقايد سياسي و اجتماعي اخلاقي هستند. اين تمايلات به اين معني نيست که آنها افرادي غير اصولي هستند و پايبندي به اصول و عقايد خود ندارند. يک فرد انعطاف پذير ممکن است به سيستم ارزشهاي خود مسئولانه پاسخ دهد و همچون يک سنت گرا از آنها دفاع کند .

ويژگيهاي افراد انعطاف ناپذير

افراد انعطاف ناپذير افراد بسته‌تري هستند. تجارب جديد چندان براي آنها جذاب نيست و احساس راحتي بيشتري با تجارب قديمي خود دارند. آنها تمايل دارند رفتار متعارف‌تري داشته باشند و ديدگاه خود را حفظ کنند. علاوه بر اين در برخورد با تجارب تازه‌هاي آشناتر را ترجيح مي‌دهند. بطوري که در انتخاب يک موضوع ، موضوعي را که آشنايي بيشتري با آن احساس مي‌کنند، بدون در نظر گرفتن ساير عوامل با احتمال بيشتري انتخاب کنند .
در زندگي روزمره ممکن است رفت و آمد از يک مسير را که به آن عادت کرده‌اند ترجيح دهند و به سختي حاضر به تغيير مسير خود شوند. با اينکه اين افراد حيطه محدودتري را براي فعاليت انتخاب مي‌کنند، اما ثبات بيشتري در علاقه به حيطه فعاليت خود نشان مي‌دهند. همچنين آنها تمايلي به حفظ وضعيت اجتماعي و سياسي هستند . تغييرات جديد در اين افراد کمي تنش و ناراحتي ايجاد مي‌کند تا زماني که به اين تغييرات جديد خوگيري پيدا کنند .

انعطاف پذيري يا انعطاف ناپذيري ، کداميک؟

از نظر روانشناسان افراد انعطاف پذير ، افراد سالمتر و رشد يافته‌تري هستند . آنها در مورد تغييرات اجباري واکنش مناسبتري دارند و راحتتر آنهارا تحمل مي‌کنند به عنوان مثال زندگي يک فرد انعطاف پذير در يک زمينه فرهنگي متفاوت از فرهنگ خود آسانتر و قابل تحملتر خواهد بود تا يک فرد انعطاف ناپذير که به سختي مي‌تواند چنين شرايطي را تحمل کند. چنين تفاوتهايي را بين دانشجويان ساکن در خوابگاه براحتي مي‌توان مشاهده کرد .
اينکه تطابق با شرايط جديد براي همه افراد با کلي سختي همراه است، اما افراد انعطاف ناپذير ناراحتيهاي بيشتري نشان مي‌دهند. در هر حال و با وجود اين مسائل ارزش انعطاف پذيري يا انعطاف ناپذيري بستگي به اقتضاي شرايط و موقعيتها دارد. برخي موقعيتها متضمن انعطاف پذيري هستند و برخي شرايط انعطاف ناپذيري را بيشتر نياز دارند. در واقع افراد هر گروه مي‌توانند کارهاي مفيد و مؤثري در جامعه انجام دهند .

انعطاف پذيري و هوش

تحقيقات نشان مي‌دهد که انعطاف پذيري با نمرات هوشي همبسته است. انعطاف پذيري مخصوصا با جنبه‌هاي مختلف هوش چون تفکر واگرا که عاملي در خلاقيت مي‌باشد . اما انعطاف پذيري مترادف هوش نيست. برخي اشخاص انعطاف پذير سطح هوشي خيلي پاييني دارند .

زمينه‌هاي انعطاف پذيري

زمينه‌هايي که افراد در آن انعطاف پذيري يا انعطاف ناپذيري مختلف هستند. مثل زمينه فعاليتها ، عقايد ، انديشه‌ها ، احساسات و غيره. برخي افراد در زمينه فعاليت و عمل انعطاف پذير هستند. آنها در فعاليتهاي مختلف ، رفتن به مکانهاي جديد و خوردن غذاهاي غير معمول و تفريحات متعدد و ... از خود انعطاف پذيري نشان مي‌دهند. آنها تازگي و تنوع را در فعاليتها ترجيح مي‌دهند و سرگرميهاي مختلفي دارند. برعکس ، افراد انعطاف ناپذير در اين حوزه تغيير در فعاليت برايشان مشکل است و ترجيح مي‌دهند در وضعيت ثابتي باقي بمانند .
در زمينه عقايد نيز انعطاف پذيري افراد مي‌تواند متفاوت باشد. افرادي که در اين حوزه انعطاف پذيرند از محرکات ذهني لذت مي‌برند گرايش بيشتري به بحثهاي فلسفي ، اجتماعي و سياسي دارند. برعکس افراد انعطاف ناپذير در اين حوزه اطلاعات محدودتري دارند و تمام اطلاعات آنها محدود به حوزه کاري خودشان مي‌شوند، نه به ساير مسايل اطراف آنها. در زمينه ارزشها نيز افرادي که در اين حوزه انعطاف پذيرند، آمادگي براي امتحان مجدد ارزشهاي مذهبي ، سياسي و اجتماعي دارند. افراد غير منعطف در اين حوزه متمايل به پذيرش اقتدار و افتخارات سنتي هستند و سعي مي‌کنند اين افتخارات را حفظ نمايند . انعطاف پذيري در ارزش مي‌تواند نقطه مقابل دگماتيزم يا جزم گرايي باشد .
آزمون نشو که يک آزمون شخصيتي است، انعطاف پذيري را به عنوان يک ويژگي شخصيتي مورد آزمون قرار مي‌دهد. افراد انعطاف پذير در حوزه‌هاي تخيل ، زيبا پسندي ، احساسات ، اعمال ، عقايد و ارزش ما را مورد سنجش قرار مي دهد. افراد انعطاف پذير در حوزه تخيل ، زندگي تخيلي فعالي دارند و تلاش مي‌کنند تخيلات خود را گسترش دهند. افراد انعطاف پذير در زمينه زيبا پسندي درک عميقي از هنر و زيبايي دارند. نشو آنها را تکان مي‌دهد، مجذوب موسيقي مي‌شوند و به تئاتر يا ساير زمينه‌هاي هنري عشق مي‌ورزند. افراد انعطاف پذير در حوزه احساسات غم و شادي را عميقتر از ديگران و شديدتر احساس مي‌کنند. در هر حال ممکن است فردي در يکي از اين حوزه‌ها ، يا چندين حوزه داراي انعطاف پذيري باشد يا بطور کلي نمره انعطاف پذيري او در تمامي حوزه‌ها پايين باشد .
منبع:سايت آفتاب
/خ