تعيين گروه کودک (سرآمد، پراستعداد، خلاق) در سنين نخستين عمر کار بسيار دشواري است ولي کودک خلاق خود را با خرده بيني‌ها، بازيهاي عجيب، بداعت افکارش که غالبا به نظر شيطاني است از ديگران متمايز مي‌کنند .
رديابي طبقات گوناگون کودکان پراستعداد مسأله ساده‌اي نيست زيرا ابتدا بايد در مورد تعريفي که تقريباً وجود ندارد توافق شود. از اين رو روان‌شناسان کوشيده‌اند پرسشنامه‌هايي تهيه کنند که بتوانند معلم را در رديابي کودکان پراستعداد ياري دهند. برخي سؤالات اين پرسشنامه عبارت هستند از :
چه کسي سريع‌تر و يا سهل‌تر ياد مي‌گيرد؟
چه کسي از عقل سليم و معلومات عملي خود زياد استفاده مي‌کند؟
چه کسي آنچه را شنيده است به سهولت به خاطر مي‌سپارد؟
چه کسي در باره موضوعاتي که براي کودکان ديگر جالب نيست چيزهاي زيادي مي‌داند؟
چه کسي روابط را تشخيص مي‌دهد و معاني را درک مي‌کند؟
چه کسي هشيار است، مشاهده کننده خوبي است و واکنش سريع دارد؟
برخي از روان‌شناسان معتقدند که قضاوت والدين در مورد فرزندان غالباً از قضاوت معلم دقيق‌تر است. در جمع‌بندي رديابي‌هاي گوناگون (والدين، معلمين و سايرين) به اين نتيجه مي‌رسيم که با استفاده از عوامل متعددي همچون؛ کيفيات ذهني، توانايي کاربرد زبان، کيفيات تحصيلي، استعدادها و قرايح خاص، منش و تحول مي توان استعدادهاي بهتر را در کودکان ارزشيابي کرد :
الف- کيفيات ذهني
به کارهاي ذهني علاقه‌مند است- حافظه‌اي قوي در باره امور مورد علاقه‌اش دارد. از لحاظ ذهني کنجکاو است- در فهم مطالب ازخود پختگي نشان مي‌دهد. در پي دلايل و توضيحات است، بازي‌هايي را ترجيح مي‌دهد که قواعد پيچيده دارد .
ب- توانايي کاربرد زبان
- در کاربرد زبان از سنش جلوتر است- فهم مطالبي که به صورت شفاهي توضيح مي دهند برايش آسان است. - کلمات را به درستي برمي‌گزيند، حکايت واشعاري را با ذهن و قريحه انشا مي‌کند. - ذخاير لغات خاص را دارد،خيلي راحت مي تواند يک زبان دوم را بخواند و بنويسد .
پ- کيفيت تحصيلي
- سريع و آسان ياد مي گيرد،دررياضيات موفق است. بهتر از کودکان هم‌سالش با کتاب آشناست، به رويدادهاي سياسي علاقه‌مند است. - در باره علوم اجتماعي، تاريخ و جغرافيا اطلاعات وسيعي دارد. - مدارج مختلف دانشگاهي را طي مي‌کند .
ت- استعدادها و قرايح خاص
- علاقه به جمع‌آوري برخي از اشياء، روزنامه و فرهنگ لغت. - استعداد فراوان در ورزش. - رغبت خاص به نقاشي، موسيقي، رقص، علوم. - اوقات زيادي با اسباب بازيهايش مي‌گذراند. -رغبت بسيار به مکانيک و هوشمندي بسيار در اين زمينه .
ث- منش
- کودکان بزرگتر را دوست دارد،شوخ طبع است. - به شدت احساس مسئوليت مي‌کند،خواهان خدمت به ديگران است. - متواضع است، به راحتي به عنوان مربي انتخاب مي‌شود .
ج- تحول
از دوران کودکي او را زودرس تشخيص مي‌دهند، در کلاس‌ها به نسبت سنش از همسالان جلوتر است. از 2 سالگي در حرف‌زدن ابتکار دارد جملاتي مي‌سازد. به زبان‌هاي پيچيده با قاعده علاقه‌مند است. قبل از ورود به مدرسه قادر به نوشتن بوده، الفبا را زود ياد مي‌گيرد. نام اشيا معمولي و طرز استفاده از آنها را مي‌شناسد .
کودکان پر استعداد در مدرسه
تعيين گروه کودک (سرآمد، پراستعداد، خلاق) در سنين نخستين عمر کار بسيار دشواري است ولي کودک خلاق خود را با خرده بيني‌ها، بازيهاي عجيب، بداعت افکارش که غالباً به نظر شيطاني است از ديگران متمايز مي‌کنند .
اين‌‌گونه کودکان معمولاً در مدرسه دچار اشکال مي‌شوند زيرا استعدادهاي اضافي يادگيريشان باعث مي‌شود که پيش بودنشان به جاي اينکه ثابت بماند، افزايش يابد و چون به آموختن انواع گوناگون مطالب خارج از برنامه تحصيلي خود راغب هستند علاوه بر زود فهمي اين گروه کودکان کنجکاوي زوال‌ناپذير، حافظه‌اي عالي، ذخاير لغاتي غني و عطش شديدي براي مطالعه دايره‌المعارفها و اطلسها و کتابهاي علمي دارند ولي مطالب انتزاعي بيشتر توجه و علاقه آنها را به خود جلب مي‌کند: مثلاً موفقيتشان در کاردستي، مشق خط و نقاشي به خوبي توفيقشان در موارد درسي ديگر نيست .
در بسياري از خانواده‌ها کودکان پراستعداد از همان سال‌هاي اوليه زندگي شناسايي مي‌شوند ولي متأسفانه به علت برخوردهاي نادرست والدين و بعضاً مدرسه به افت تحصيلي و به هدر رفتن استعداد مبتلا مي‌شوند .
خانم احمدي به مدرسه راهنمايي مراجعه و از افت تحصيلي سوسن شکوه مي‌کند و در برابر پرسشهاي مربي آموزشي نمي‌تواند از فضاي غم‌انگيز خانه‌شان چيزي نگويد. پدري بداخلاق، مادري لج‌باز و تندخو پراستعدادترين فرزندان را از تحصيل باز مي‌دارد. چه بسيار گلهاي نوشکفته‌اي که در تندباد خشم خانواده پرپر مي‌شوند .
عامل وراثتي
وجود عامل وراثت را در مورد نوابغ نمي‌شود ناديده گرفت چون تحقيقات نشان داده است که از ميان 977 فرد برجسته 535 تن داراي ژن وراثتي بوده‌اند. در حالي‌که از 977 فرد «معمولي» فقط نام 4 تن در کتاب سرآمدها تأليف رمي شون نوشته شده .
خانواده داروين در رشته علوم از 5 نسل قبل سرآمد بوده‌اند .
خانواده باخ از8 نسل در موسيقي تبحر داشته‌اند .
در خانواده برنويي 9 عضو فيزيکدان و رياضيدان مشهور وجود داشته است .
در حالي‌که بسياري از نوابغ نيز در خانواده‌هايشان حتي يک تن نابغه نداشته‌اند .
منبع:همشهري آنلاين/خ