21 خرداد 1388 / 17 جمادي الثاني 1430 / 11 ژوئن 2009

1) ويران شدن شهر قديمي "لار" در اثر زلزله‏اي شديد (1340ش)

2) اعتصاب سراسري تهران به مناسبت هفتم شهداي 15 خرداد (1342 ش)
پس از دستگيري امام خميني(ره) و وقوع قيام خونين 15 خرداد 1342، حوزه‏هاي علميه عراق و نيز مردم شهرهاي ايران حمايت خود را از امام و تنفر خويش را نسبت به اعمال وحشيانه رژيم شاه اعلام نمودند و خواستار آزادي فوري رهبر نهضت اسلامي ايران شدند. در ادامه اين اعتراضات، اعتصاب سراسري تهران در 21 خرداد 1342 به مناسبت هفتم فاجعه خونين 15 خرداد، ضربه‏اي بود كه رژيم طاغوت را درمانده‏تر كرد. همچنين مهاجرت علما و مراجع قم و مشهد و علماي سرشناس شهرستان‏ها به تهران موجب شد كه رژيم، تن به سياست آرام‏سازي و تشنج‏زدايي زند و با آزادنمايي رهبر نهضت اسلامي ايران، خشم‏ها را فرو نشاند.

3) درگذشت دكتر "محمد خزائلي" بنيانگذار انجمن حمايت از نابينايان (1353ش)
دكتر محمد خزائلي دانشمند و محقق نابيناي معاصر، در سال 1293 ش در اراك تولد يافت. وي در چهار سالگي، به علت ابتلا به بيماري آبله، بينايي‏اش را از دست داد و با وجود نابينايي مطلق، از پنج سالگي در مدرسه مخصوص نابينايان به تحصيل پرداخت. او به كمك حافظه نيرومندش در امور درسي به سرعت پيشرفت كرد و موفق به اخذ دو درجه ليسانس و دكترا در رشته‏هاي حقوق و حكمت و فلسفه از دانشگاه تهران شد. دكتر خزائلي چندي آموزگار بود و زماني پيشه دبيري داشت تا سرانجام خود به تأسيس يك واحد بزرگ فرهنگي مبادرت نمود و كليه دروس متوسطه و دانشگاه توسط استادان نُخبه و دانشمندان در آن مؤسسه تدريس مي‏شد. اقدام خزائلي در تأسيس چنين مؤسسه فرهنگي عظيم و غني، خدمت با ارزشي به فرهنگ كشور نمود و هزاران نفر از جوانان، تحصيلات خود را در آن مؤسسه به پايان بردند. وي همچنين مدتي به نمايندگي مجلس شوراي ملي رسيد ولي پس از آن از فعاليت‏هاي سياسي كناره گرفت و به امور فرهنگي پرداخت. خزائلي مردي محقق و دانشمند بود و گرچه از نابينايي رنج مي‏برد ولي حافظه و هوشِ سرشار او غوغا مي‏كرد به طوري كه هر مطلب را كه يك بار براي او مي‏خواندند، فرامي‏گرفت. در پيشرفت علمي وي، همسر وفادارش نقشي اساسي و شايسته ايفا نمود. اين دانشمند سخت‏كوش، با قدرت خارق‏العاده هوش و ذكاوت، نابينايي خود را جبران مي‏كرد. دكتر خزائلي به زبان‏هاي عربي، فرانسه و انگليسي تسلط كامل داشت و علاوه بر ترجمه چندين اثر، كتاب‏هاي متعددي را به رشته تحرير درآورد، كه از جمله آنها، فلسفه اسلام، تحقيق در اعلام قرآن، شرح بوستان و گلستان سعدي و نهج‏الادب است. دكتر محمد خزائلي در جهت رفاه نابينايان در سطح جهان نيز فعاليت‏هاي چشمگيري داشت و از اعضاي كميته اجرايي خاورميانه در شوراي ملي رفاه نابينايان و اتحاديه بين‏المللي نابينايان بود. وي سرانجام در 21 خرداد 1353 ش در شصت سالگي در تهران درگذشت.

4) عمليات فرمانده كل قوا در منطقه دارخوين در شرق رود كارون توسط سپاه (1360ش)
عمليات فرمانده كل قوا، خميني روح خدا در حالي انجام گرفت كه تا روز قبل، اسم دقيقي براي آن مشخص نشده بود و هنگامي كه خبر عزل بني‏صدر از فرماندهي كل قوا توسط حضرت امام منتشر گرديد، اين عمليات به نام حضرت امام، نامگذاري شد. به دليل واكنش سريع رزمندگان اسلام در عمليات غير كلاسيك و چريكي، مناطق مختلفي از جبهه‏ها براي اين منظور شناسايي و در نظر گرفته شدند. تا اينكه اين عمليات در قسمت شرق كارون در جنوب دارخوين به اجرا درآمد. در عمليات فرمانده كل قوا، خميني روح خدا، هماهنگي اصولي و كامل از ابتداي طرح‏ريزي تا پايان عمليات بين يگان سپاه پاسدارانِ عمل كننده رعايت گرديد. رزمندگان اسلام پاتك دشمن را خنثي كرده و مزدوران بعثي را در 21 خرداد 1360 به عقب راندند. در نهايت، رزمندگان اسلام پس از پيشروي و تصرف مواضع از پيش تعيين شده، به هدف نهايي عمليات كه عقب راندن نيروهاي دشمن به غرب كارون بود دست يافتند.

5) انتخابات دوره ششم رياست جمهوري و انتخاب "هاشمي رفسنجاني" به اين مقام(1372ش)
ششمين دوره انتخابات رياست جمهوري در 21 خرداد 1372، با حضور شانزده ميليوني ملت مسلمان ايران برگزار شد كه جناب حجت الاسلام و المسلمين اكبر هاشمي رفسنجاني با به دست آوردن 63 درصد آرا، براي بار دوم به رياست جمهوري اسلامي ايران انتخاب شد.

6) 17جمادي الثاني سال 493هجري قمري: «عليّ بن سَعيد بن عَبدُالرَّحمان» ملقب به «عَبدَري» از علماي بزرگ علوم ديني در بغداد درگذشت. كنيه وي « ابولحسن» و به سبب انتصابش به قبيله «بني عَبدُالدّار» به ابوالحسن عبدري شهرت يافته بود . او علوم ديني را از دانشمندان و استادان معتبر بغداد آموخت و خود در رديف علماي بزرگ قرن پنجم هجري قمري قرار گرفت. مهمترين اثري كه به عبدري نسبت مي دهند« مُختَصَرُالكِفايَه » نام دارد.

7) به سلطنت رسيدن "طغرل بيك" اولين پادشاه سلسله‏ي سلجوقيان در نيشابور(429 ق)
سلجوقيان كه نَسَب ايشان به سلجوق بن دَقّاق مي‏رسد، طايفه‏اي از تركمانان غَز بودند كه در روزگار سامانيان، در دشت‏هاي خوارزم و سواحل درياي خزر سكونت داشتند. در حدود سال 416 ق، تركمانان سلجوقي در ماوراءالنهر سر به عصيان برداشتند ولي از محمود غزنوي شكست خورده، تار و مار شدند. پس از مرگ سلطان محمود غزنوي، در سال 426 ق، قريب ده هزار تن از جنگاوران سلجوقي به سركردگي طغرل بيك وديگران از ماوراءالنهر به حدود خراسان آمدند و با سلطان مسعود غزنوي درگير شدند. اين جنگ و جنگ‏هاي بعدي به ضعف و شكست مسعود غزنوي انجاميد. سرانجام طغرل بيك در سال 429 ق به نيشابور آمد و بر تخت سلطنت نشست.

8) درگذشت "بارع بغدادي" اديب و شاعر مشهور عرب(524 ق)
ابوعبداللَّه، حسين بن محمد بن عبدالوهاب معروف به بارع بغدادي، اديبِ مشهور، نحوي، لغوي، قاري و فاضل شهير عرب در سال 443 ق در بغداد به دنيا آمد. او در علم نحو و لغت از علماي برجسته‏ي دوران به شمار مي‏رفت و تنها اثر به جاي مانده از او، ديوان اشعار اوست. بارع در آخر عمرِ 81 ساله‏ي خود، نابينا شد.

9) امضاي قرارداد سياسي "عَكّا" در جريان جنگ‏هاي صليبي(587 ق)
در جريان جنگ‏هاي صليبي بين مسلمانان و جنگجويان مسيحي، قراداد سياسي "عَكّا" براي تسليم شهر "عَكّا"به مسيحيان و استرداد سه هزار اسير مسلمان، بين مسلمانان و مسيحيان به امضا رسيد. ولي مسيحيان، اسيرانِ مسلمان را كشته و دوباره جنگ‏هاي صليبي آغاز شد كه با شكست مسيحيان پايان يافت. شهر عَكّا در سال پانزدهم هجري توسط مسلمانان فتح شده بود اما در سال 497 ق به تسخير فرنگي‏ها درآمد. اين شهر در سال 583 ق توسط صلاح‏الدين ايوبي از صليبيون باز پس گرفته شد ولي در سال 587 ق باز هم به چنگ فرنگي‏ها افتاد و تاكنون در دست آنان باقي مانده است.

10) رحلت خاتَمُ المُحدِّثين "حاج ميرزا حسين نوري" صاحب مُستَدْرَكُ الوسايل(1320ق)
ميرزا حسين بن محمد تقي بن محمد علي نوري مازندراني معروف به ميرزا حسين نوري در سال 1254 ق در شهرستان نور در مازندران به دنيا آمد. ميرزاي نوري، فقيه امامي، محدث، مفسر و شاعر، نزد شيخ العراقين عبدالحسين تهراني، شيخ مرتضي انصاري، حاج ملاعلي كَني، ميرزا محمدحسن شيرازي و سيدمهدي قزويني تلمذ نمود. ميرزا حسين نوري همچنين از استادان شيخ آقابزرگ تهراني، حاج شيخ عباس قمي، محمد حسين كاشف الغطاء و سيد شرف‏الدين عاملي در حديث نيز بوده است. ميرزاي نوري در ترويج اصول مذهب جعفري و نشر آثار ائمه‏ي اطهار(ع)، كوشش بسيار كرد. همچنين اين عالم فاضل در عبادت، پرهيزگاري، تقوي و كمالات نفساني، انساني نمونه بود. از آثار وي: مُستَدرك الوسايل در فقه(در 3 جلد) است كه به جهت تأليف اين كتاب به ايشان "صاحب مُستَدرَكُ الوَسايل" مي‏گويند. مَعالِمُ الصَّبر، جَنَّةُالمأوي و نَفَسُ الرَّحمن في فضائلِ سَلمان، نيز از اوست. ميرزاي نوري داراي كتابخانه‏ي جامع و معتبري بود كه در ايران و عراقِ عرب نظير آن در كميَّت و كيفيَّت يافت نمي‏شد ولي اين كتابخانه پس از وفات ميرزا، به كلي متفرق شد. ايشان پدر همسر شهيد شيخ فضل اللَّه نوري، عالم مبارز و آگاه دوران مشروطه بود و بسياري از كتب نفيس ميرزا حسين، نزد فرزندانِ شيخ فضل‏اللَّه نوري، ماند. بعدها مقداري از اين كتاب‏ها، توسط آيت اللَّه بروجردي خريداري و به كتابخانه‏ي معظم له در نجف اشرف منتقل شد. ميرزا حسين نوري سرانجام در 17 يا 27 جمادي الثاني سال 1320 ق در 66 سالگي بدرود حيات گفت و در نجف اشرف مدفون گشت.

11) 11 ژوئن سال 1855 ميلادي : نورخورشيد با بكارگيري روشهاي علمي تجزيه شد و چگونگي رنگهاي قوس قزح مشخص گرديد . اين عمل براي نخستين باردر تاريخ تحقيقات نوين فيزيكي انجام شد . تشكيل قوس قزح و ترتيب رنگهاي آن به علت تفرق نورخورشيد است كه توسط قطرات آب موجود در ابرها ايجاد مي شود نظريه ارسطو درباره اين پديده طبيعي كهن ترين نظريه است كه بعدها مسلمانان نيز با آن آشنايي يافتند. ابوعلي سينا؛ ابن هيثم؛ و قطب الدين شيرازي با افزودن مطالبي بر نظريه ارسطو آن را به نحو قابل قبولي توجيه كرده اند و به عبارتي نظريه مزبور را تكميل نمودند.

12) 11 ژوئن سال 1882 ميلادي : به دنبال حركت مردم استقلال طلب مصر، جمع كثيري از اروپائيان از بندر اسكندريه اخراج شدند . حركت مردم مصر، از هنگامي آغاز گرديد كه توفيق پاشا خديو مصر نظارت مشترك فرانسه و انگليس را بر امور ماليه مصرپذيرفت . به دنبال آن و به واسطه فشار مردم، دولتي مخالف منافق دول استعمارگر اروپايي در مصر روي كار آمد اما با اعمال نظر دولتهاي فرانسه و انگليس دولت تازه تأسيس گرديد . در سال 1822 ميلادي انگلستان كه از تشديد شورشهاي مردمي مصر منافع خود را در خطر جدي مي ديد، بندر اسكندريه را شديداً بمباران كرد و با پياده كردن قواي نظامي عملاً مصر را تحت اشغال خود درآورد . سرانجام چند سال بعد يعني در سال 1922 ميلادي در انگلستان استقلال مصر را به رسميت شناخت .

13) مرگ "ارنست رادرفورد" فيزيك‏دان انگليسي و پدر انرژي هسته‏اي (1937م)
ارنست رادرفوردْ فيزيك‏دان انگليسي و پدر انرژي هسته‏اي در 30 اوت 1871م در شهر نلسون زلاندنو به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات مقدماتي در زادگاهش راهي كمبريج در انگلستان شد و از سال 1919م به استادي فيزيك تجربي دانشگاه كمبريج دست يافت. رادرفورد در اين هنگام، تحقيقات و مطالعات خود را در راه تجزيه وتحليل تشعشعات راديواكتيو متمركز كرد. رادرفورد در اوايل كار تحقيقاتي خود، با انجام آزمايشي كه فكر آن از خود وي بود، دو تابش راديواكتيوي ناهمانند شناسايى كرد. وي اشعه اول را كه تابشي با بار الكتريكي مثبت بود و به سهولت در مواد جذب مي‏شد اشعه آلفا نام داد و اشعه دوم را كه تابشي با بار الكتريكي منفي بود و تشعشع كمتري ايجاد مي‏كرد اما قابليت نفوذ آن در مواد، زياد بود، اشعه بتا ناميد. رادرفورد هم‏چنين پس از چندي اشعه سومي را كه شبيه پرتوهاي ايكس بود و نافذترين تابش را داشت، پرتو گاما نام‏گذاري كرد. وي سپس قسمتي از اشعه صادر شده از عنصر راديواكتيو راديوم را در لوله‏اي جمع‏آوري كرد و پس از بررسي‏هاي فراوان، طيف هليوم را كه عنصر ديگر راديواكتيو است در آن مشاهده نمود. رادرفورد در اين آزمايش متوجه شد كه ذره آلفا، همان اتم‏هاي هليوم است. رادرفورد در سال 1903م به عضويت انجمن سلطنتي لندن درآمد و در سال 1904م نخستين كتاب خود به نام فعاليت تشعشعي را منتشر كرد. شهرت روزافزون رادرفورد در مجامع علمي سبب شد كه از طرف دانشگاه‏ها، تصدي كرسي‏هاي استادي زيادي به وي پيشنهاد شود. از اين رو، رادرفورد در دانشگاه منچستر، رهبر گروهي شد كه به سرعت دست به كار تدوين نظريه‏هاي تازه درباره ساختار اتم شد. وي در سال 1908م به دليل تحقيق در زمينه فعاليت تشعشعي عناصر، موفق به اخذ جايزه نوبل شيمي شد. بزرگ‏ترين دست‏آورد علمي رادرفورد در اين سال‏ها، كشف ساختار هسته اتم بود كه اين امر، دانش فراواني درباره ماهيت ماده براي جامعه علمي به ارمغان آورد. او آشكارا بزرگ‏ترين فيزيك‏دان آزمايشگر زمان خود بود و به دليل پژوهش‏هاي طولاني درباره اتم به پدر انرژي هسته‏اي شهرت يافت. رادرفورد اتم را موجود سختي مي‏دانست كه يك منظومه شمسي بسيار ريز متشكل از ذرات بي‏شمار است كه داراي اسرار نهفته فراواني مي‏باشد. ارنست رادرفورد سرانجام در يازدهم ژوئن 1937م در 66 سالگي درگذشت.

14) اخراج نيروهاي امريكايي و انگليسي از ليبي (1970م)
جنبش افسران آزاد و متحد به رهبري سرهنگ معمّر قذافي در اولين روز سپتامبر 1969م موفق به سرنگوني نظام پادشاهي در اين كشور شدند و توانستند قدرت را در ليبي به دست بگيرند. اين گروه سپس آزادي، سوسياليسم و اتحاد عربي را به عنوان اصول سه گانه جمهوري نوين اعلام كردند. از نظر آن‏ها آزادي عبارت است از امحاي آثار استعمار، كه شوراي انقلاب در اين زمينه به سرعت عمل كرده و به نتايجي دست مي‏يابد. در 18 سپتامبر همان سال نخست‏وزير حكومت انقلابي اعلام مي‏كند كه قراردادهاي موجود در زمينه پايگاه‏هاي نظامي بيگانه در خاك ليبي، تمديد نخواهد شد. از اين‏رو، قرارداد پايگاه هوايى‏موسوم به "ويلوس" پايگاه هوايى انگلستان تحت عنوانِ "الادهم" به ترتيب طي سال‏هاي 1970 و 1971م منقضي مي‏شد. در نهايت در يازدهم ژوئن 1970م تخليه اين دو پايگاه انجام گرفت و 9 هزار نيروي امريكايي و 12 هزار نيروي انگليسي خاك ليبي را ترك نمودند. بدين ترتيب اين كشور از نيروهاي بيگانه پاكسازي شد و اين آغازي است بر رويارويي با امريكا و انگلستان كه حدود سه دهه به طول انجاميد.

/س