پيشنهاداتي براي گسترش مهارت‌هاي کودک با خواندن کتاب
دنياي کودک با بازي و سرگرمي گره خورده و کتاب و کتابخواني نيز در راستاي بال و پردادن به تخيلات کودکانه و استعدادهاي ذهني او نقش عمده‌اي را در اين دوره بازي مي‌کند. براي بسياري از والدين کتاب خواندن براي کودکان آرام‌ترين و لذت‌بخش‌ترين زمان روزانه آنهاست.
زماني يک کودک از خوانده شدن کتاب براي او لذت مي‌برد که موجودات خيالي داستان به پرواز در آيند، قطارها صفيرکشان حرکت کنند و خرگوش‌ها زير نور ماه به خوابي آرام و بي دغدغه فرو روند و همه اينها تنها تعلقات ذهني کودکي است که بي صبرانه منتظر تاريک شدن هواست تا قصه‌اي براي او خوانده شود.
يکي از مهم‌ترين جنبه‌هاي توسعه توانمندي‌هاي کودک، خواندن است. کودک نياز دارد تا زماني که خواندن را ياد بگيرد کتاب برايش خوانده شود. وقتي که کودک از همان سنين پائين با کتابخواني آشنا شود همراهي با او کمک خواهد کرد تا به تدريج مهارت‌هاي فردي خود را در زمينه مطالعه گسترش داده و آن را تکامل بخشد و بي شک ارزشمندترين دستاورد اين کار علاقه مند کردن کودک به کتاب، کتابخواني و عشق به خواندن در سنين بزرگسالي است. در زير به راهکارهايي اشاره خواهيم کرد که شعله اين علاقه را همواره روشن نگاه خواهد داشت.
الگو باشيد
يکي از بهترين و مؤثرترين شيوه‌ها براي علاقه‌مند کردن کودک به کتابخواني اين است که عملاً به آنها نشان دهيد خودتان چقدر به مطالعه علاقه‌مند هستيد. اجازه دهيد کودک شما را در حال مطالعه ببيند. کتاب خواندن را به ساعات معين يا اوقات مشخص (قبل از خواب و...) محدود نکنيد. به آنها نشان دهيد در آشپزخانه هم حتي مي‌توان کتاب خواند هرچند يک کتاب آشپزي. کتاب‌هاي ساده و خلاصه شده، کتاب‌هاي جيبي در حجم کم، مجله و حتي روزنامه گزينه‌هاي خوبي براي مطالعه در ساعات مختلف روز هستند. کودک را با لذت انتخاب کتابي که فکر مي‌کند مي‌تواند برايش جالب باشد آشنا کنيد و در مورد اين‌که کتاب او حتماً بايد يک شاهکار ادبي باشد وسواس به‌خرج ندهيد.
کتاب خواندن را مفرح کنيد
سبدهاي رنگي کوچکي تهيه کنيد و با قراردادن چند کتاب سبک و داستاني درآنها کودک را به کتاب خواندن عادت دهيد. کتاب خواندن مي‌تواند به بازي‌هاي فکري مختلف هم کمک کند. اگر کتابي درباره جغرافيا و کره زمين براي او خوانديد نقشه‌اي از دنيا تهيه کنيد و اسم کشور‌هاي مختلف را که در کتاب به آنها اشاره شده بود در مقياس بزرگ‌تر روي نقشه نشان دهيد. با شخصيت‌هاي کتاب بازي‌هاي فکري جالبي طراحي کنيد و حتي براي او چيستان بسازيد. زنبور چه‌کار مي‌کند؟ دنبال چه مي‌گردد؟
با صداي بلند کتاب بخوانيد
از دوره نوزادي، هر زمان براي کودک کتاب بخوانيد. با روزي 20 دقيقه شروع کنيد. هنگامي که براي کودک کتاب مي‌خوانيد فرصت پيدا کنيد تا با صداهاي موجودات و شخصيت‌هاي داستاني سخن بگوييد، تخيلي رفتار کنيد و حتي مانند يک کودک باشيد. براي کودک که هنوز درک چنداني از واژه‌ها ندارد شنيدن صداهاي متنوع و ديدن احساسات و عواطف والدين‌اش در جريان کتاب خواندن يکي از لذت بخش ترين چيزهاست. در مدت کتاب خواندن سؤال بپرسيد و به سؤالات او جواب دهيد و حتي وقتي که فرزندتان با رفتن به مدرسه ياد گرفت خودش به تنهايي کتاب بخواند باز هم براي او کتاب بخوانيد. حس خوب و دلنشين داشتن کسي که برايمان کتاب بخواند با همه ما هست.
توجه به سليقه و علائق کودک
اگر کودک تنهايي به خواندن نوع خاصي از کتاب‌ها (کتاب‌هاي مصور، ورزشي، زندگي‌مشاهير و...) علاقه‌نشان داد نگران نباشيد. کودکان همانطور که مراحل مختلف رشدي را پشت سر مي‌گذارند مراحل مختلف کتابخواني را نيز طي مي‌کنند که هر مرحله مي‌تواند با علاقه به مجموعه کتاب‌هاي خاصي همراه باشد.
براي اغلب کودکان خوشايند‌ترين کتاب‌ها، کتابي است که دوستانشان مي‌خوانند بنابراين تعجب نکنيد که کودک دوست داشته باشد تا مدتي همان کتابي را بخواند که بقيه همکلاسي‌‌هاي او مي‌خوانند.
به کتابخانه و کتابفروشي‌ها به طور مرتب سر بزنيد
رفتن به کتابخانه محل يا نمايشگاه‌هاي کتاب فرصت خوبي براي آشنا کردن بچه‌ها با کتاب است. در اين مکان‌ها مي‌توانيد کودک را نه تنها باکتاب بلکه با ديگر منابع آموزشي و اطلاع رساني مثل سي‌دي، کتاب‌هاي صوتي، مجله، روزنامه و ... آشنا کنيد. در بسياري از کتابخانه‌ها جلسات ويژه آشنايي کودکان با نويسندگان کودک برپا مي‌شود که مي‌توانيد در آنها هم شرکت کنيد.
به کتاب گوش دهيد
از کتابخانه و کتابفروشي‌ها کتاب‌هاي صوتي تهيه کنيد. کودکان را تشويق کنيد به جاي تماشاي تلويزيون قصه‌هاي محبوبشان را بشنوند. مطالعات نشان داده است مهارت‌هاي شنيداري براي تقويت مهارت در خواندن اهميت دارد. حتي مي‌توانيد نسخه‌اي از کتاب را به دست او دهيد و سير ماجرا را از زبان راوي با ورق زدن صفحات کتاب براي او دنبال کنيد.
کتاب‌هاي کلاسيک و معروف را فراموش نکنيد
در بسياري از کتاب‌هاي کودکان اسطوره‌ها و داستان‌هاي ملي به زبان ساده و خيلي خلاصه براي بچه‌ها نوشته شده است. خواندن اين گونه کتاب‌ها، کودکان را باپيشينه غني تاريخي و ملي کشورشان آشنا مي‌کند و دانش آنها را بالا مي‌برد. خواندن قصه‌هاي قديمي را هم فراموش نکنيد.
شنگول و منگول، بز زنگوله پا، خاله سوسکه و... خواندن قصه‌هاي مورد علاقه‌کودکي‌تان براي بچه‌ها تجربه صميميت متفاوتي را بين کودکان و والدين ايجاد مي‌کند.
کتاب و نقاشي را هر دو به کودک عرضه کنيد
وقتي خواندن کتاب را به پايان برديد روي مقواهاي کوچک رنگي خلاصه‌اي از داستان آن را بنويسيد و از کودک بخواهيد براي قصه‌هاي مورد علاقه‌اش نقاشي بکشد و يا به عبارت بهتر تصوير سازي کنيد. با اين کار مي‌توانيد آلبومي زيبا و به ياد ماندني از قصه‌هاي کودکي فرزندتان تهيه کنيد تا بعدها به خود او نشان دهيد.
انتخاب کتاب براي کودکان
به دنبال کتاب‌هايي باشيد که داستان‌هاي خوب، متنوع و آموزنده‌اي دارند و احتمال مي‌دهيد که از آنها لذت ببرد و يا آن‌که بتوانيد با خواندن آنها گامي در راستاي اصلاح رفتارهاي نامناسب کودک برداريد. در بسياري از مواقع والدين نمي‌توانند با بيان مستقيم مشکلات تربيتي کودک را حل کنند اما در قالب خواندن کتاب انتقال بسياري از مفاهيم راحت مي‌شود.
براي کودک کتاب‌هايي بخريد که دانش او را درباره محيط اطرافش (مهدکودک، پارک، دکتر و...) وسعت ببخشد تا قدرت تطبيق او با شرايط مختلف بالاتر رود. براي سنين زير دوسال کتاب‌هاي نرم، پارچه‌اي و مقاوم که در هر صفحه يک تصوير کامل و مشخص دارند و داستان آنها در قالب جملات چند خطي است مناسب است. کتاب‌هاي بزرگ مقوايي براي دست‌هاي کوچک کودک مناسب است و کمتر امکان پاره کردن و خراب شدن آن وجود دارد. در اين سنين گرافيک و بزرگي کتاب و عکس‌هاي رنگي درون آن مهمتر از متن کتاب است. در دوره دو تا چهار سالگي کتاب‌هايي با اشعار ساده و داستان‌هايي که از موقعيت‌هاي مشابه با زندگي کودک سرچشمه گرفته (رفتن به مهد کودک، مطب پزشک، نظم و انضباط، سلام کردن و...) مناسب تر است.
تصاوير جذاب در اين‌گونه کتاب‌ها قدرت تخيل او را بالا مي‌برد و او را با مفهوم رنگ، اشکال هندسي و ... نيز آشنا مي‌کند.
در مورد کودکان پيش دبستاني نيز کتاب‌هايي با داستان‌هاي بلندتر و آموزنده، رمان‌هايي که به فصل‌هاي کوتاه تقسيم شده باشند و مجموعه کتاب‌هايي با يک شخصيت واحد جذاب تر است. کتاب‌هايي با مضمون قصه‌هاي محلي و سنتي نيز براي اين سن مناسب اند.
منبع: www.iran-newspaper.com/خ