گفتگو با کارشناسان و مسؤولان ورزشي
گاهي چيزهاي بسيار مهم در زندگي ما اتفاق مي‌افتد که ما از آن غافل‌ايم و شايد زماني متوجه آن شويم که ديگر خيلي دير شده است. اگر نگاهي به آمار رو به افزايش بيماري‌هاي قلبي‌عروقي، ديابت، چاقي، انواع سرطان‌ها، افسردگي، اضطراب و... بيندازيد، حتما متوجه خواهيد شد که ورزش نکردن و نداشتن تحرک بدني يکي از همان اتفاقات مهمي است که زندگي ما را احاطه کرده و ما از آن غافل شده‌ايم. درکشورهاي مختلف بين 60 تا 85 درصد از افراد تحرک کافي ندارند و اگر بگوييم زندگي بي‌تحرک باعث افزايش شديد آمار مرگ و مير و افزايش بيماري‌هاي غيرواگير مي‌شود، اغراق نکرده‌ايم. در ادامه با برخي از مسوولان در مورد باورهاي رايج در جامعه به گفتگو نشسته‌ايم.
مديرکل دفتر آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت حرف‌هايش را با بيان آماري نگران‌کننده شروع مي‌کند: «عامل حدود 50 تا 60 درصد بيماري‌ها کم‌تحرکي و نداشتن فعاليت بدني مناسب است و بيش از 70 درصد مردم کم‌تحرک هستند و اين کم‌تحرکي در زنان بيشتر از مردان است.»
مادران بايد الگوي ورزش خانواده باشند:
دکتر رخشاني، مديرکل دفتر آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت
دکتر رخشاني در ادامه حرف‌هايش توضيح مي‌دهد که: «تحرک بدني تعاريف مختلفي دارد و سه نوع تحرک بدني داريم: خفيف، متوسط و شديد يا قوي. در واقع ورزش فعاليت بدني قوي يا شديد است و ما توقع نداريم که همه مردم ورزش کنند و حتما به سالن ورزشي بروند يا حتما يک رشته ورزشي را انتخاب کنند. آن چيزي که مدنظر است اين است که هر فرد بتواند به طور روزانه 30 دقيقه فعاليت بدني متوسط منظم و هدف‌مند داشته باشد و اين تحرک بدني بايد به گونه‌اي باشد که فرد احساس کند ضربان قلب‌اش تندتر مي‌زند و شروع به عرق کردن کند.» دکتر رخشاني فعاليت‌هاي روزانه مثل فعاليت فکري، خريد کردن و خانه‌داري را جزو فعاليت بدني خفيف دسته‌بندي مي‌کند و مي‌گويد: «هدف از فعاليت بدني مصرف کالري و قوي شدن عضلات بدن است و مشکل اصلي ما اين است که مردم اطلاعات زيادي در مورد فيزيولوژي بدن‌شان ندارند. مردم بايد بدانند سوخت و ساز بدن چگونه صورت مي‌گيرد و بدن در روز به چه ميزان کالري نيازمند است. با آگاهي از اين موارد مي‌توانند فعاليت بدني مناسبي داشته باشند.» مديرکل دفتر آموزش و ارتقاي سلامت تاکيد مي‌کند: «فعاليت بدني از بروز بيماري‌هاي فشارخون، انواع سرطان‌ها، ديابت و چاقي پيشگيري مي‌کند و به سلامت جسمي و روحي منجر مي‌شود و احساس شادابي و اعتماد به نفس به فرد مي‌دهد، بنابراين نبايد کمبود امکانات و نبود وقت را بهانه‌اي براي نداشتن فعاليت بدني ذکر کنيم و هر فرد مي‌تواند با توجه به شرايط‌اش به طور متوسط روزانه نيم ساعت فعاليت بدني متوسط داشته باشد و حتي مي‌تواند اين زمان را به دو تايم
15 دقيقه‌اي تقسيم کند.» دکتر رخشاني با بيان اينکه چاقي در زنان بيشتر از مردان است، تصريح مي‌کند: «بسياري از مشکلات عضلاني و دردهاي مفاصل در زنان به دليل بي‌تحرکي است و چاقي معضل ديگري است که در زنان بيشتر است و ارتباط مستقيمي با بي‌تحرکي دارد. اين موضوع به تصورات زنان برمي‌گردد که فکر مي‌کنند چون از صبح مشغول فعاليت روزانه خود هستند، نيازي به تحرک بدني و يا ورزش ندارند.» وي نقش مادر خانواده را در ترويج فرهنگ ورزش بسيار مهم ذکر مي‌کند: «مادر نقش مديريتي اعضاي خانواده را دارد و مي‌تواند براي اعضاي خانواده الگوي مناسبي در زمينه ورزش کردن باشد و آنها را به فعاليت بدني تشويق کند. همان‌طور که مادر خانواده، از فرزندان‌اش در مورد خوردن غذا سوال مي‌کند بايد در مورد ورزش روزانه هم بپرسد و آنها را تشويق به اين کار کند.»
رييس اداره آموزش و ارتقاي سلامت وزارت بهداشت حرف‌هايش را اين‌گونه به پايان مي‌برد: «نيازي نيست که حتما هر فرد يک رشته ورزشي را انتخاب کند و يا حتما بايد امکانات خاصي مثل پياده‌روي اختصاصي و يا پيست دوچرخه وجود داشته باشد تا به فعاليت بدني بپردازد. اگرچه وجود همه اينها مطلوب است اما همه ما بايد قبول کنيم براي سلامت‌مان وقت بگذاريم و برنامه‌ريزي کنيم. بايد بر رفتارمان مديريت داشته باشيم و ورزش را جزو فعاليت‌هاي روزانه قرار دهيم و اين رفتار تبديل به عادت شود. دوم آنکه به رفتارمان نظارت داشته باشيم، يعني اگر هر روز ورزش کرديم، به خودمان پاداش بدهيم و يا اگر يک روز ميزان فعاليت بدني‌مان کاهش يافت، روز بعد آن را جبران کنيم. سوم آنکه همه افراد جامعه، يکديگر را براي ورزش کردن تشويق کنند.»
ورزش به شرط نشاط:
محمدرحيم جهانگيري، دبير فدراسيون ورزش‌هاي همگاني
بسياري از افراد بر اين باورند که تحرک و فعاليت روزانه با ورزش تفاوت خاصي ندارد و مهم اين است که فقط کمي تحرک داشته باشيم. محمدرحيم جهانگيري، دبير فدراسيون ورزش‌هاي همگاني در اين باره مي‌گويد: «تحرک بدني و ورزش دو مقوله جدا هستند و کارشناسان تعاريف مختلفي از آن ارايه کرده‌اند. ورزش همگاني انجام بازي يا حرکات بدني براي همه با هدف شادابي، نشاط و تندرستي است. جهانگيري تاکيد مي‌کند: «ممکن است که کارگري روزانه فعاليت بدني زيادي داشته باشد و کار کند، اما هدف‌اش درآمدزايي است و حتي ممکن است حرکاتي انجام دهد که به بدن‌اش آسيب برساند. زماني که فرد با هدف شادابي و نشاط فعاليتي انجام دهد، ورزش محسوب مي‌شود.» وي به تعريف ديگري از ورزش همگاني اشاره مي‌کند: «هر کس در هر زمان و در هر کجا و در هر موقعيت و با کمترين امکانات مي‌تواند به ورزش همگاني بپردازد، در صورتي که با هدف شادابي و نشاط اين اقدام صورت گيرد.» دبير فدراسيون ورزش‌هاي همگاني خاطرنشان مي‌کند: «زندگي ماشيني افراد را طوري بار آورده که به جاي آنکه از عادات مضرشان دست بکشند، عادات مفيدشان مثل ورزش کردن را کنار مي‌گذارند. اگر مردم بدانند ورزش کردن، پياده‌روي، گشت در طبيعت، فعاليت فيزيکي چه‌قدر براي جسم و روح شان مفيد است و باعث استحکام خانواده مي‌شود، هرگز آن را کنار نمي‌گذارند.» نکته حايز اهميت آن است که بيشتر فعاليت‌هاي سازمان تربيت بدني معطوف به ورزش‌هاي قهرماني است و مردم بيشتر تماشاگر اين مسابقات هستند، به جاي اينکه خود نيز تشويق به ورزش شوند.
جهانگيري در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «بر طبق قانون يک درصد از کل بودجه هر وزارتخانه يا سازماني بايد صرف ورزش کارکنان همان وزارتخانه شود، بنابراين دولت اعتبار خاصي را براي ورزش اقشار مختلف مثل کارمند، کارگر، دانشجو، دانش‌آموز در نظر گرفته است. بعضي از وزارتخانه‌ها با اين بودجه اقدام به ساخت ورزشگاه کرده‌اند و کارکنان از امکانات‌اش استفاده مي‌کنند اما برخي ديگر به جاي اينکه اين بودجه را صرف ورزش کارکنان خود کنند، براي تبليغات اقدام به خريد يک تيم ورزشي مي‌کنند.» جهانگيري با انتقاد از اجرايي نشدن اين قانون مي‌گويد: «اولا اين يک درصد در اکثر مواقع داده نمي‌شود و دوم آنکه اين بودجه به صورت صددرصد صرف ورزش کارکنان نمي‌شود، يعني اگر به‌طور مثال حقوق ماهيانه شما 500 هزار تومان باشد، 1 درصد از آن در سال چيزي حدود 60 هزار تومان مي‌شود و اين مبلغ سهم ورزش شماست و مديريت آن نهاد بايد به طرق مختلف اعم از آموزش رشته‌هاي ورزشي يا ساخت ورزشگاه و يا خريد وسايل ورزشي براي فرد هزينه کند.» دبير فدراسيون ورزش‌هاي همگاني به قانون جديدي که دولت تصويب کرده نيز اشاره مي‌کند: «براساس مصوبه دولت، کارمندان دولت مي‌توانند هفته‌اي دو ساعت به ورزش همگاني بپردازند.» اما جاي خالي برنامه‌هاي تبليغاتي تأثيرگذار در زمينه ورزشي بسيار خالي است. برنامه‌هايي که مردم را تشويق به ورزش و فعاليت فيزيکي کند.
دبير فدراسيون ورزش‌هاي همگاني کمبود اعتبار را دليل اين امر مي‌داند و مي‌گويد: «اعتباري که در اختيار ماست، بسيار ناچيز و کم است و امکان اينکه به صورت گسترده در صدا و سيما و يا نهادهاي ديگر اقداماتي انجام دهيم، وجود ندارد. تنها کاري که مي‌توانيم انجام دهيم، اين است که به نهادهاي ديگر مثل صدا و سيما طرح‌هايمان را ارايه مي‌کنيم که متاسفانه با توجه به تشکيلات‌شان موردي و سليقه‌اي عمل مي‌شود.» جهانگيري تاکيد مي‌کند: «هر چه‌قدر بودجه براي ترويج ورزش‌هاي همگاني صرف شود، درواقع صرفه‌جويي قابل‌توجهي در بيمارستان‌سازي، مشکلات اجتماعي، خانوادگي و جلوگيري از بيماري‌ها خواهد شد.» دبير فدراسيون ورزش‌هاي همگاني حرف‌هايش را با توصيه به مردم به پايان برد: «اگر مردم بدانند با روزي نيم ساعت ورزش چه‌قدر در هزينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي صرفه‌جويي مي‌شود و طراوت و نشاط و شادابي و همچنين هم‌بستگي خانوادگي آنها دو چندان مي‌شود، هرگز ورزش را فراموش نخواهند کرد.»
روزي نيم ساعت ورزش کنيد:
دکتر حسين ملک‌افضلي، استاد دانشگاه علوم‌پزشکي تهران
دکتر حسين ملک‌افضلي، استاد دانشگاه علوم‌پزشکي تهران فعاليت بدني را يکي از عوامل موثر بر سلامت انسان در پيشگيري از بيماري‌هاي غيرواگير مانند بيماري‌هاي قلبي‌عروقي، انواع سرطان‌ها، دردهاي مفاصل و... ذکر مي‌کند و مي‌گويد: «هر فرد برحسب سن بايد حداقل 30 دقيقه فعاليت بدني متوسط تا شديد داشته باشد، به نحوي که ضربان قلب‌اش از حالت عادي تندتر بزند. علاوه بر آن به افراد زير 18 سال توصيه مي‌شود روزي يک ساعت فعاليت بدني (ورزش کردن و بازي کردن و دويدن) داشته باشند و افراد بالغ 5 روز در هفته 30 دقيقه فعاليت بدني متوسط يا شديد داشته باشند.» دکتر ملک افضلي اولين اولويت براي گسترش فرهنگ ورزش در جامعه را توجه به ورزش کودکان و نوجوانان عنوان مي‌کند و مي‌گويد: «مدارس نقش مهمي در نهادينه کردن فرهنگ ورزش دارند. آموزش و پرورش بايد علاوه بر فراهم آوردن امکانات ورزشي، آموزش‌هاي لازم را براي بچه‌ها در نظر گيرد.» وي خاطرنشان مي‌کند: «متاسفانه اکثر مدارس فضاي کافي براي ورزش ندارند و علاوه بر آن فضاي ايمن براي فعاليت بچه در بيرون از منزل نيز فراهم نيست، در نتيجه بسياري از والدين به دليل نگراني از فعاليت بدني فرزندشان جلوگيري مي‌کنند.» دکتر ملک‌افضلي تاکيد مي‌کند: «در سال‌هاي اخير به دليل نوع تغذيه و بي‌تحرکي کودکان که مدام در پاي کامپيوتر هستند، آمار چاقي در کودکان افزايش يافته است و اين چاقي مبناي بسياري از بيماري‌ها در بزرگسالي خواهد بود، بنابراين فرهنگ ورزش کردن بايد از دوران کودکي شکل بگيرد تا در آينده نيز ادامه داشته باشد. در اين بين خانواده‌ها، آموزش و پرورش و شهرداري نقش اساسي را ايفا مي‌کنند.» وي با اعتقاد به اينکه بايد شرايط و امکانات ورزش کردن در شهرها و روستاها فراهم شود، مي‌گويد: «بايد تغييراتي در مسير خيابان‌ها و جاده‌ها ايجاد شود تا مردم بتوانند با دوچرخه رفت و آمد کنند. در بسياري از کشورها در خيابان مسير ويژه‌اي براي دوچرخه‌سواري وجود دارد، اما در حال حاضر وضعيت ترافيک ما به گونه‌اي است که نمي‌توان اين کار را انجام داد. حتي وضعيت پياده‌روها به‌گونه‌اي نيست که بتوان به راحتي ورزش پياده‌روي انجام داد.» دکتر ملک‌افضلي در پايان حرف‌هايش تاکيد کرد: «ورزش کردن يک علم است و براي به دست آوردن اين علم بايد همه افراد جامعه ورزش را جزو برنامه روزانه‌شان قرار بدهند.»
ورزش بايد به يک ارزش تبديل شود:
دکتر مرندي، عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس
دکتر مرندي، عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس نقش آموزش و پرورش در نهادينه کردن فرهنگ ورزش را بسيار حياتي دانسته و مي‌گويد: «آموزش و پرورش بايد آموزش سلامت را جزو برنامه‌هاي درسي دانش‌آموزان قرار بدهد تا از اين طريق بچه‌ها با اصول سلامت آشنا شوند و به اهميت ورزش پي ببرند.» وي ادامه مي‌دهد: «کشورهايي مانند سريلانکا، کوبا و کاستاريکا با وجود آنکه GDP پايين داشتند ولي در برنامه‌هاي سلامت موفق عمل کرده و از حدود 50 سال پيش آموزش مراقبت‌هاي اوليه را در اولويت قرار داده‌اند.» دکتر مرندي تاکيد مي‌کند: «ورزش و فعاليت بدني بايد به يک ارزش در جامعه تبديل شود و همه ورزش کنند.» وي ادامه مي‌دهد: «براي اين منظور بايد امکانات لازم براي ورزش کردن فراهم باشد و همچنين رسانه‌ها به ويژه صدا و سيما نقش اساسي در ترويج فرهنگ ورزش در جامعه دارند.» دکتر مرندي توجه به ورزش زنان را از اولويت‌ها ذکر مي‌کند و مي‌گويد: «علاوه بر آنکه زنان سکان‌دار سلامت خانواده هستند، توجه به سلامتي آنها نيز بسيار اهميت دارد. ايجاد مکان‌هاي اختصاصي براي ورزش زنان و قابل دسترس بودن اين مکان‌ها و همچنين آموزش آنها بايد جزو اولويت‌ها باشد.» دکتر مرندي خاطرنشان مي‌کند: «دولت بايد براي کارمنداني که ورزش مي‌کنند، اقدامات تشويقي در نظر بگيرد و اقداماتي مانند پياده‌روي خانوادگي بايد به طور مداوم وجود داشته باشد.»
منبع: www.salamat.com