مقدمه

افزايش سرسام آور مصرف مواد مخدر در جهان و قاچاق روز افزون اين مواد پيامدهاي وحشتناکي خواهد داشت که مستقيما نسل جوان و بشريت را تهديد مي‌کند. گسترش شبکه قاچاق بين‌المللي و دام اعتياد ، ميليون‌ها نفر جوان را به فساد و کام مرگ مي‌کشاند و سوداگران مرگ را به ثروت و قدرت مي‌رساند.
اعتياد يک مسئله بزرگ بهداشتي و بلايي اجتماعي و داراي جنبه‌هاي متعدد اقتصادي، سياسي ، فرهنگي ، رواني ، اخلاقي و حقوقي است. از اينرو آگاهي خانواده‌ها درباره سرانجام نکبت‌بار اعتياد در پيشگيري و مهار آن کمکي موثر به ‌شمار مي‌آيد.

شروع اعتياد

اعتياد با وابستگي جسماني و رواني همراه است. بعضي از داروها نيز ممکن است با ايجاد وابستگي رواني در بيمار موجب افزايش مصرف شوند و اعتياد بدهند. فرد معتاد با دريافت مواد اعتيادآور سرخوش و راضي مي‌شود و با توقف مصرف دارو دجار خماري و اختلال شديد جسماني مي‌گردد. مواد اعتيادآور سبب پيدايش پديده تحمل نيز مي‌شوند. به ‌موجب اين پديده فرد معتاد براي دسترسي به اثر اوليه اين مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل مي‌شود مصرف خود را افزايش مي‌دهد. شدت و نوع وابستگي نسبت به مواد اعتيادآور برحسب نوع و اثر آن متفاوت است. برخي از اين مواد مانند ترياک و مشتقات آن وابستگي شديد ايجاد مي‌کنند و برخي ديگر با وجود تاثيري که بر روان و ذهن فرد مي‌گذارند اعتياد دهنده به ‌شمار نمي‌آيند.
1- اعتياد چيست؟
اعتياد به هرگونه وابستگي جسمي يا رواني که به گونه اي منفي زندگي فرد را متاثر سازد اطلاق مي شود و در واقع بيماري است با ابعاد جسمي، رواني و اجتماعي که علاوه بر آسيبهاي فراواني که به سلامتي جسمي و رواني و در نتيجه تمامي ابعاد زندگي فرد وارد مي آورد، آثار تخريبي فراواني را نيز بر روي خانواده و جامعه بر جاي مي گذارد .
وابستگي رواني ( ذهني ) مشخصه اصلي اعتياد بوده و برخلاف تصوري که بعضا در جامعه به چشم مي خورد بسياري از موادي که وابستگي جسمي به همراه ندارند ( و از اينرو اعتياد آور تلقي نمي گردند) داراي وابستگي رواني و کشش شديد بوده ( يعني در واقع اعتياد آور هستند ) و به مراتب فاجعه بارتر از مواد با وابستگي جسمي مي باشند.
بدنبال اعتياد فرد با انگيزه بسيار بالا در پي تهيه و مصرف ماده اعتياد آور بوده و ساير انگيزه ها و ارزشهاي واقعي و طبيعي زندگي در نظر وي بي ارزش مي گردد. هرچند ممکن است چنين امري در اوايل آشنايي فرد با ماده اعتيادآور نمايان نگردد ولي قطعا با گذشت زمان به اين مرحله ختم شده و نهايتا فرد کنترل رفتارهايش را از دست داده و بطور کامل اسير “ماده” مي گردد.
2- چه مواد و داروهايي اعتياد آور هستند؟
مواداعتياد آور طيف بسيار وسيعي را در برگرفته و عمدتا شامل مواد مخدر( مثل ترياک، هروئين، شيره، کدئين، ديفنوکسيلات، مرفين، پتدين، متادون، ترامادول، کرک، تمجزيک يا بوپرنورفين …) ،مواد محرک و توهم زا( مثل کوکائين، شيشه ، قرص اکستازي، حشيش،LSD …)، برخي آرامبخشها ( عمدتا از داروهاي گروه ديازپام)، سيگار، الکل مي باشد. با توجه به تعريف اعتياد و نقش مهم وابستگي رواني در آن موارد ديگري از جمله قمار، اينترنت نيز اعتياد آور مي باشند.
با توجه به اينکه مواد اعتياد آور موجود در ايران اغلب همراه با ناخالصيهايي بوده يا بصورت ترکيبي ( مثلا افزودن مخدر به شيشه ) موجود مي باشند در برخي موارد تعيين گروه ماده مصرفي فقط با اکتفا به نام ماده صحيح نمي باشد و نياز به آزمايشات خاصي مي باشد.
3- به چه دليل مواد مخدر وابستگي جسمي بهمراه دارند؟
بدن همه افراد بطور طبيعي ماده مخدر توليد مي نمايد و توليد اين مواد در حد طبيعي يکي از ملزومات اساسي سلامتي بدن است. در افراديکه تحت شرايط مختلف ماده مخدر از خارج وارد بدن خود مي نمايند بتدريج مراکز مخدر ساز بدن غير فعال ميگردد و با ادامه اين روند بدن فرد از لحاظ جسمي وابستگي به مواد مخدر خارجي پيدا ميکند و از آنجايي که مواد مخدر بر روي سيستمهاي مختلف بدن تاثير ميگذارند درصورت عدم مصرف ماده مخدر فرد دچار علائم جسمي متعدد و بعضا” شديد( بنام سندرم محروميت ) ميگردد که تحمل اين علائم بدون انجام اقدامات درماني خاص اغلب غير ممکن مي باشد.
4- آيا اعتياد درمان پذير است؟
عليرغم اينکه اعتياد يکي از پيچيده ترين بيماريها مي باشد چنانچه فرد تمايل واقعي به درمان داشته و اين امر برايش ارزشمند باشد و با روش درست به پيش رود قطعا درمان مي گردد ، در حاليکه در مورد برخي از بيماريها متاسفانه چنين مسئله اي ديده نمي شود. در مقابل در صورتيکه فرد هنوز به تشخيص درستي نرسيده باشد، به عمق مشکلات و عوارض ناشي از اعتياد خود واقف نگرديده ، تمايل واقعي جهت درمان نداشته و حتي به ادامه روند اعتياد خود بيشتر تمايل داشته باشد متاسفانه هرگونه اقدام درماني بي نتيجه خواهد بود.
البته در موارد نادري بدليل پيچيدگيهاي خاص رواني، اعتياد يا بيماريهاي زمينه اي جسمي امکان درمان وجود نداشته و تنها با برخي از داروهاي خاص سعي در کنترل اعتياد يا کاهش آسيبهاي آن مي شود. لازم به ذکر است علم درمان اعتياد دانش جديد و نوپايي در دنيا بوده و تعدد و تنوع مواد اعتياد آور در ايران و تفاوت آن با کشورهاي ديگر استفاده از منابع پزشکي خارجي را در اين زمينه محدود نموده است.
از اين رو درمان اعتياد يکي از دشوارترين و پيچيده ترين موارد درماني در علم پزشکي بوده و موفقيت درمان تنها با آميزه اي از علم، تجربه، هنر، عشق، صبر و تعهد کادر درماني در قالب يک کار گروهي منسجم حاصل مي گردد که تحقق اين همه متاسفانه کمتر به چشم مي خورد.
آگاهي کامل فرد از مراحل مختلف درماني قبل از اقدام به درمان نقش بسيارمهمي در کسب نتيجه مطلوب درازمدت دارد، در مقابل آسان گرفتن امر درمان و اقدام به درمان بدون بررسي و مطالعه کافي منجر به بروز ناکاميهاي مکرر در درمان اين معضل و نهايتا” بروز ياس و نا اميدي از درمان ميگردد. در حاليکه چنانچه درمان بدرستي شروع شده و ادامه يابد، يک بار اقدام کافي است تا بيمار را به نتيجه مطلوب برساند.
5- آيا درمان اعتياد را مي توان تضمين نمود؟
درمان اعتياد شامل دو بخش عمده درمان وابستگي جسمي (که اصطلاحا به آن سم زدائي مي گويند) و درمان وابستگي رواني مي باشد که درمان وابستگي رواني مهمترين بخش آن مي باشد . در درمان وابستگي جسمي پزشک نقش عمده را داشته ولي در درمان وابستگي ذهني و رواني بيمار نقش اصلي را ايفا مي نمايد. البته در درمان وابستگي رواني پزشک آگاه و مجرب مي تواند راهکارهاي متعددي را به فرد ارائه نمايد تا وابستگي فرد را رفع نمايد ولي چنانچه فرد پس از سم زدائي در پي شرکت در برنامه هاي آموزشي فوق نبوده و يا آنها را در عمل بکار نبندد متاسفانه احتمال عود بالا خواهد بود( چرا که رمز موفقيت در انجام دادن است نه دانستن ).از اينرو تضمين سم زدائي تا حدود زيادي بعهده پزشک ولي تضمين درمان کامل عمدتا در دست خود بيمار است و با شناخت نسبي از بيمار و ساير مسائل مهم در مشاوره ابتداي درمان تا حدودي مي توان نتيجه نهايي درمان را پيش بيني نمود.
6- ترک مواد مخدر با چه علائم جسمي و رواني همراه است؟
بدنبال قطع مصرف مواد مخدر در فردي که اعتياد به اين مواد دارد علائم متعددي بروز مي کند که اصطلاحا به آن سندرم محروميت (Withdrawal Syndrome) گفته مي شود. اين سندرم شامل:
درد عضلاني-استخواني ، بيخوابي، بيقراري، عطسه، آبريزش بيني، خميازه، اسهال، تهوع و استفراغ، بي اشتهايي، ضعف وبيحالي، پرش اندامها، احساس سرما و گرما، لرز، تعريق، تپش قلب، اشک ريزش، درد شکم، هذيان، پرخاشگري، وسوسه به مصرف مواد …. مي باشد . شدت علائم فوق در افراد مختلف متفاوت بوده و تحمل آنها بدون اقدامات درماني صحيح بسيار دشوار مي باشد.
7- آيا ترک اعتياد مي تواند سلامتي فرد را به مخاطره افکند؟
درمان وابستگي جسمي به مواد مخدر که اصطلاحا سم زدائي ناميده شده و در جامعه به ترک اعتياد معروف است در موارديکه بيمارتحت ارزيابي صحيح پزشکي و آزمايشات لازم انجام نگرفته و يا استانداردهاي مراقبتهاي پزشکي و پرستاري رعايت نشود مي تواند با خطرات جدي همراه باشد، در غير اينصورت سم زدائي سلامتي فرد را مورد تهديد قرار نمي دهد. سم زدائي از نظر علمي عبارتست از بکار بردن روشهايي که به بيمار کمک نمايد تا دوره ترک را با حداقل علائم و بطور کنترل شده و بي خطر پشت سر گذارد.
لازم به ذکر است ترک الکل خطرات بيشتري نسبت به ترک مواد مخدر داشته و حتي با رعايت استانداردهاي پزشکي امکان تشنج، کوما و مرگ وجود دارد.
8- سم زدائي با چند روش علمي انجام مي پذيرد؟
در حال حاضر پنج روش علمي جهت سم زدائي وجود دارد که هر يک با مزايا و محدوديتهايي همراه مي باشد. اين روشها عبارتند از :
روش علامتي ،روش جايگزيني ، روش سريع (RD) و روش فوق سريع (URD يا UROD) که دو روش اول عمدتا” بصورت سرپايي و دو روش آخر الزاما” بصورت بستري انجام مي پذيرد. علاوه بر روشهاي فوق که در مرکز تخصصي نوين براي بيماران مختلف انتخاب و انجام مي پذيرند، طب سوزني نيز از روشهاي علمي سم زدائي است که در اين مرکز استفاده نشده و در موارد خاصي کاربرد دارد.
9- روش هاي مختلف سم زدائي چه تفاوت هايي با يکديگر دارند؟
اين روشها از نظر ميزان موفقيت، سرعت بهبودي و دوره درمان، شدت علائم، هزينه ، نياز به استراحت و غيبت از کار، نياز به داشتن همراه، سرپائي يا بستري بودن و امکانات و تجهيزات لازم جهت انجامشان با يکديگر متفاوت مي باشند.
روش علامتي کم هزينه ترين روش بوده ولي در عين حال نياز به چندين روز استراحت در منزل داشته و از آنجا که علايم جسمي و روحي درمان در برخي موارد بخوبي کنترل نمي شود از اينرو درصد کمي کاربرد موفقيت آميز دارد. اين روش بصورت سرپائي يا بستري قابل انجام است.
روش جايگزيني چنانچه بدرستي انجام گيرد همراه با علايم بسيار خفيفي بوده و اغلب نياز به استراحت نداشته، فرد قادر به انجام فعاليتهاي روزمره ميباشد. اين روش نسبت به روش قبلي هزينه بالاتر و در عين حال دوره طولاني تري داشته و بهمين دليل در صورت عدم انتخاب صحيح بيمار موفقيت پايين تري دارد و تنها در موارد خاصي کاربرد دارد.
روش فوق سريع از نظر موفقيت و سرعت بهبودي بالاترين درصد را داشته، ضمن آنکه اغلب راحت ترين روش سم زدايي نيز ميباشد ولي هزينه آن بالاتر از ساير روشها بوده و بدليل تکنيک پيچيده و ظرافتهاي خاصي که در انجام موفقيت آميز آن وجود دارد،نياز به دانش و تجربه بالاي کادر پزشکي و پرستاري و رعايت استانداردهاي خاص بيمارستاني دارد، در غير اينصورت نه تنها درمان به موفقيت نمي انجامد بلکه ميتواند با خطرات جدي نيز همراه باشد.
10- آيا براي همه بيماران مي توان يک روش خاص سم زدائي را بکار برد؟
خير. با توجه به آنکه بيماران مختلف از جهات متعددي با يکديگر متفاوت بوده و در عين حال تمايلات متفاوتي براي درمان دارند براي هر بيمار خاص تنها يکي از روشهاي سم زدائي بهترين روش مي باشد. آگاهي بيمار از مزايا و معايب هر يک از روشهاي سم زدايي و تطبيق آنها با خواسته ها و شرايط خود کمک زيادي در تصميم گيري صحيح جهت تعيين روش مناسب و هماهنگ با نظر پزشک معالج مينمايد. در اين زمينه بيمار مي بايست عواملي چون موفقيت، راحتي، سرعت، هزينه، کيفيت خدمات، رعايت استانداردهاي پزشکي و بستري يا سرپايي بودن را مورد توجه قرار دهد. البته پزشک در تشخيص روش مناسب عمدتا” موفقيت روش را مد نظر قرار مي دهد (چرا که هدف اصلي مراجعه کننده نيز رسيدن به نتيجه و ترک کامل است) . ممکن است روشي موجود باشد که بسيار راحت و بدون علائم باشد (همچون کپسولهاي دست ساز حاوي مخدر موجود در بازار که ندرتا” ممکن است به سم زدايي کامل بينجامند) ولي نهايتا” فرد به سم زدايي کامل نرسد ، در اينصورت چنين روشي بي ارزش خواهد بود.
11- روش سم زدائي علامتي چگونه مي باشد؟
اين روش حدود 8 تا 10 روز بطول مي انجامد و درطي مدت فوق با استفاده از داروهاي غير مخدر مختلف علائم جسمي بيمار کنترل مي گردد. در طي روزهاي اول سم زدايي معمولا از داروهاي بيشتري استفاده مي گردد و پس ازآن داروهاي مصرفي کاهش يافته ومعمولا”ظرف مدت 10 روزاغلب آنها قطع مي گردند.
در اين روش چنانچه بيمار در طي مدت درمان از ماده مخدر استفاده ننموده باشد داروي نالترکسون معمولا” در روز هفتم براي بيمار شروع ميگردد (البته پس از تست مرفين و نالوکسون). در برخي از بيماران علائم ترک با اين روش بخوبي کنترل نمي شود و از اينرو محدوديت دارد، ضمن آنکه در برخي از موارد علائم ترک ممکن است بخوبي کنترل شود ولي بدليل وابستگي رواني بالا ممکن است فرد در طي دوره سم زدايي اقدام به مصرف ماده مخدر نمايد که در اينصورت سم زدايي موفق نخواهد بود و اينرو در همه بيماران کاربرد ندارد.
12- روش سم زدائي جايگزين چگونه است؟
اين روش حدود 2 تا 4 هفته بطول مي انجامد و در طي دوره فوق از داروهاي مخدريا شبه مخدر(خوراکي يا زيرزباني) بعنوان جايگزين مخدر مصرفي بيماراستفاده مي گردد. داروهاي فوق در طي مدت فوق تدريجا” قطع مي شوند و معمولا” در هفته سوم پس از انجام تست مرفين و نالوکسون براي بيمار داروي نالترکسون شروع مي گردد. کاهش دوز داروهاي جايگزين شده بسيار حساس بوده و با توجه به طولاني شدن دوره درمان اين روش در برخي از بيماران موفق نبوده و از اينرومحدوديت دارد . اين روش چنانچه بدرستي انجام گيرد با علائم جسمي خفيفي همراه مي باشد . کپسولهاي دست ساز موجود در بازار ( که اغلب بعنوان گياهي و غير مخدر معروف مي باشند) حاوي مواد مخدر بوده و با اين مکانيسم سعي در سم زدائي دارند ولي از آنجائي که ظرافتهاي بسيار زيادي در موفقيت اين روش وجود دارد اغلب افراد قادر به قطع کپسولهاي فوق نبوده و به آنها اعتياد پيدا مي کنند.
13- روش سم زدائي فوق سريع چيست؟
اين روش که در زبان انگليسي Ultra Rapid Opiate Detoxification يا به اختصارURD يا UROD ناميده ميشود جديدترين روش جهت سم زدايي مواد مخدربوده ( البته بهترين روش در همه موارد نمي باشد و در همه موارد امکان پذير نمي باشد ) و به اين ترتيب است که بيمار اغلب به مدت 24 تا 48 ساعت در مرکز درماني بستري گرديده و درطي 3 تا 4 ساعت تحت بيهوشي عمومي ( نه خواب عميق که فوق العاده خطرناک است) در اتاق عمل قرار ميگيرد. در طي مدت بيهوشي داروهاي ويژه اي براي بيمار تجويز مي گردند که منجر به بروز علائم ترک بصورت سريع و فشرده مي شوند. (البته بيمار در طي بيهوشي هيچگونه علامت خاصي را احساس نمي نمايد).اين عمل منجر به ترشح سريع مواد مخدرداخلي بدن گرديده که جايگزين مواد مخدر مصرفي بدن بيمار مي گردد و تحمل بدن فرد نسبت به علائم ترک بسيار بالا مي رود . در اين روش بيماربيشترين شدت علائم جسمي را در طي مدت بيهوشي سپري مي نمايد .
بزرگترين مزيت روش سم زدايي فوق سريع نسبت به روشهاي ديگر سم زدايي ميزان موفقيت آن (در مرحله سم زدايي) مي باشد و درصورتيکه بدرستي انجام گيرد ميزان موفقيت آن نزديک به 100% است . البته انجام روش سم زدائي فوق سريع نياز به دانش و تجربه بسيار بالايي دارد ، در غير اينصورت نه تنها به موفقيت نمي انجامد بلکه مي تواند با خطرات و آسيبهاي جدي نيز همراه باشد. البته لازم به ذکر است روش فوق در تمامي موارد امکان پذير نبوده و در صورتيکه بيماري زمينه اي قلبي ، ريوي شديد يا برخي از بيماريهاي ديگر وجود داشته باشد نمي توان به آن اقدام نمود. اين روش عمدتا” در مواردي کار برد دارد که سم زدايي با روشهاي ديگر مقدور نبوده و احتمال شکست بالايي دارند.
مزاياي ديگر اين روش نسبت به ساير روشها سرعت بهبودي بالاتر و در اغلب موارد (نه همه موارد) راحتي بيشتر آن است . البته بايد در نظر داشت در اين روش کليه علائم در طي مدت بيهوشي از بين نرفته و بطور کلي هيچ روش سم زدايي وجود ندارد که بدون علائم باشد ( و نمي توان انتظار معجزه داشت ) و تبليغاتي که راجع به اين روش مي شود که در طي مدت 4 ساعت کليه علائم از بين مي رود بي پايه و اساس است .
بزرگترين مشکل در روش سم زدايي فوق سريع ضعف عمومي بدن پس ازمدت بيهوشي است که بطور متوسط 3 تا 5 روز ادامه دارد (در برخي موارد کمتر و در برخي موارد بيشتر است ) و با گذشت زمان بهبود مي يابد. بجز مسئله ضعف عمومي که در اکثريت بيماران پس از سم زدايي فوق سريع (به درجات مختلف ) مشاهده مي گردد، در برخي از بيماران علائم ديگري از قبيل علائم گوارشي ، خميازه ، درد بدني ، بيقراري يا بيخوابي نيز به درجات مختلف ديده مي شود که جهت کنترل آنها داروهاي موثري موجود بوده و علائم فوق اغلب براي بيمار مشکل ساز نمي باشند. شدت و نوع علائم جسمي پس از سم زدايي فوق سريع در افراد مختلف متفاوت بوده و تا حدودي قبل از سم زدايي قابل پيش بيني مي باشد.
پس از انجام سم زدايي فوق سريع (در صورتيکه بدرستي انجام شده باشد) داروي نالترکسون از روز اول براي بيمار شروع گرديده و مي بايست روزانه و اغلب بمدت يکسال مصرف شود . يکي از راههاي تشخيص اينکه UROD درست انجام شده است يا خيراين است که آيا براي بيمار نالترکسون از روز اول شروع شده است يا خير. متاسفانه بدليل پيچيدگيهايي که شروع نالترکسون در اين روش دارد در برخي از موارد اين دارو در روزهاي بعدي براي بيماران شروع مي شود که همراه با عوارض و مشکلات عديده ، عدم تحمل بيمار يا شکست سم زدائي مي باشد. يکي از دلايل عمده موفقيت بالاي روش فوق سريع شروع نالترکسون از روز اول است ( که اگر نتوان اين کار را انجام داد ميزان موفقيت سم زدائي بسيار پائين مي آيد).
14- داروي نالترکسون چيست و چه نقشي در درمان دارد؟
داروي نالترکسون يک داروي ضد مخدربوده و از عود اعتياد به مواد مخدر پيشگيري مي نمايد.(البته در کنار مصرف اين دارو انجام روان درماني نيز ضروري است). اين دارو در افرادي که اعتياد دارند قابل استفاده نبوده و همراه با عوارض بسيار شديدي مي باشد و تنها پس از سم زدائي قابل تجويز در بيماران مي باشد و بعنوان يک برنامه استاندارد پزشکي لازمست تمامي بيماران پس از پايان سم زدائي ( با هر يک از روشهاي موجود) تحت درمان با اين دارو بمدت يکسال قرار گيرند.
اثر نالترکسون به اين ترتيب است که در صورتيکه فرد وسوسه زياد جهت مصرف ماده مخدر داشته و آنرا مصرف نمايد از تاثير ماده مخدر بر روي بدن وي جلوگيري مي نمايد، که اين مسئله اهميت بسيار زيادي در پيشگيري از عود دارد ، بدليل آنکه بدنبال عدم تاثير ماده مخدر بر روي بدن فرد احتمال ادامه مصرف ماده مخدر بسيار پايين مي آيد و فرد از تلاش بيهوده فوق دست خواهد کشيد ( البته در برخي از بيمارانيکه هروئين بر روي نالترکسون مصرف مينمايند بدليل آنکه هروئين موجود در بازار اغلب همراه با داروهاي خواب آور مي باشد ممکن است حالات خواب آلودگي بروز نمايد، يعني نالترکسون جزء مخدري هروئين را خنثي مينمايد ولي جزء خواب آور آن اثر مي نمايد که در چنين شرايطي تست ادراري در تشخيص کمک کننده است). در صورتيکه اگر اين دارو مصرف نشود کافي است فقط فرد يکبار پس از ترک ماده مخدر استفاده نمايد و ماده فوق بر روي بدنش اثر نمايد که در اينصورت قطعا اين روند ادامه يافته و فرد دچار برگشت اعتياد مي شود. در برخي از موارد در صورتيکه ماده مخدر بر روي نالترکسون مصرف شود امکان بروز علائم و عوارض خفيفي نيز وجود دارد( از جمله حالت تهوع و…..).
علاوه بر اثر فوق نالترکسون تا حدودي وسوسه و ميل به مصرف ماده مخدر را نيز کم مي نمايد.البته نه به اين معنا که اين دارو ضد وسوسه يا تنفرزا مي باشد و تبليغاتي که در اين زمينه مي شود بي پايه و اساس است و راه ايجاد تنفر تنها با روان درماني مي باشد.
15- عوارض داروي نالترکسون تا چه حد جدي است؟
داروي نالترکسون در فردي که مبتلا به اعتياد به مواد مخدر مي باشد علائم بسيار شديد سندرم محروميت را ايجاد مي نمايد که کنترل آنها اغلب بسيار دشوار بوده و بعضا با خطرات جدي روبرو مي باشد. ولي اين دارو در افرادي که سم زدائي شده اند ندرتا عوارضي را در پي دارد که هيچيک جدي نمي باشند. مهمترين عارضه اي که در ارتباط با نالترکسون مطرح مي باشد افزايش آنزيمهاي کبدي است که بسيار نادر بوده و در عين حال عارضه مهمي نمي باشد، بدليل اينکه نالترکسون بدون آنکه به سلولها يا بافت کبدي آسيبي برساند سبب افزايش اين آنزيمها مي گردد و برخلاف بعضي از داروها که هپاتيت و آسيب کبدي به همراه دارند چنين عارضه اي در مورد نالترکسون مطرح نمي باشد.
افزايش آنزيمهاي کبدي با آزمايش خود بطور دوره اي مشخص مي گردد و در صورت بروز با قطع دارو به حد طبيعي بازمي گردد. لازم به ذکر است بسياري از بيماران مبتلا به اعتياد در زمان مراجعه به درمان آنزيمهاي کبدي بالا دارند که پس از اقدام به درمان و شروع نالترکسون آنزيمهاي کبديشان به حد طبيعي بازمي گردد.
16- آزمايشات مربوط به اعتياد به مواد مخدر تا چند روز پس از اقدام سم زدائي منفي مي شوند؟
آزمايشات فوق معمولا از 2 تا 10 روز پس از قطع مصرف مواد مخدر منفي مي شوند . در روش فوق سريع هر چند مواد مخدر از روز اول از سطح سلولهاي پاک مي گردند ولي از آنجائي که دفع اين مواد عمدتا وابسته به دفع کبدي آنها از بدن مي باشد اين روش تاثير زيادي در تسريع منفي شدن تستهاي آزمايشگاهي فوق ندارد.
لازم به ذکر است متاسفانه تستهاي آزمايشگاهي فوق در برخي موارد منفي يا مثبت کاذب داشته و از اينرو به تنهايي اعتبار زيادي ندارند. مواردي که انگيزه شان از مراجعه به درمان تنها منفي شدن تستهاي آزمايشگاهي مي باشد متاسفانه پيش آگهي خوبي نداشته و اغلب همراه با عود زود هنگام مي باشد و پزشک در اين موارد مي بايست دقت بيشتري در پذيرش بيمار داشته باشد.
17- آيا روش خاصي از سم زدائي وجود دارد که از عود اعتياد پيشگيري نمايد؟
خير. درمان اعتياد بطور کلي به دو بخش درمان وابستگي جسمي (سم زدائي) و درمان وابستگي رواني تقسيم مي شود . البته درمان مراحل جزئي تري را نيز شامل مي شود ( از جمله مشاوره انگيزشي در ابتداي درمان که حداقل يکساعت بطول مي انجامد و….) که در راستاي يکي از بخشهاي دوگانه فوق مي باشند. سم زدائي با هر يک از روشهاي علمي فوق الذکر تنها بيمار را از نظر علائم جسمي يا رواني سندرم محروميت کنترل مي نمايد وتاثير مشخصي در درمان وابستگي رواني به تنهايي ندارد. از اينرو روش سم زدائي فوق سريع به تنهايي تاثير و برتري مشخصي در پيشگيري از عود اعتياد ندارد و نمي تواند جايگزين مراحل درماني ديگر در اين زمينه شود.
البته روش سم زدائي فوق سريع از اين نظر که داروي نالترکسون سريعتر براي بيماران شروع مي گردد و بيماران سريعتر از نظر جسمي بهبود مي يابند مي تواند به بيماران کمک نمايد تا با شرايط بهتر و مطمئنتري بتوانند به درمان و مبارزه با وابستگي رواني خود بپردازند.
منبع: http://www.pezeshk.us
/خ