تعريف :
مدرسه هوشمند موسسه آموزشي است كه درجهت فرآيند يادگيري وبهبود مديريت به صورت سيستمي نظام يافته بازسازي شده تاكودكان را براي عصر اطلاعات آماده سازد
دراين مدرسه كنترل ومديريت آن مبتني برفناوري رايانه وشبكه مي باشد ومحتواي اكثر دروس آن الكترونيكي و سيستم ارزشيابي و نظارت آن هوشمند است
فلسفه :
1- چرا مدرسه هوشمند طراحي كنيم؟
2- ويژگي هاي مدارس هوشمند چيست ؟
3- لزوم تجديد نظر درامر آموزش وپرورش چيست ؟
4- عوامل موفقيت درايجاد وعملياتي كردن مدارس هوشمند چيست؟
فلسفه سيستمي ازطريق دانش تفكرومنطق موجب گسترش بينش مي شود، فلسفه سيستمي برتجديدنظر وجهان بيني منجرمي شود كه جهت گيري آن توسعه گرايي ، روش تفكر فعال ، غيرخطي ، تركيب محور و كل گرا است
مدارس هوشمند رويكرد جديد آموزشي است كه با تلفيق فناوري اطلاعات و برنامه هاي درسي ، تغييرات اساسي درفرايند ياددهي ويادگيري را به دنبال خواهد داشت دراين رويكرد نقش معلم به عنوان راهنما ونه انتقال دهنده دانش ، نقش دانش آموز به عنوان عضو فعال ، خلاق ، نقاد ومشاركت جو، به جاي عضوي منفعل ومصرف كننده دانش و نظام ارزشيابي به صورت فرايند محور نه نتيجه محور ، تغييرخواهد نمود
مدارس هوشمند از دستاوردهاي مهم توسعه فناوري اطلاعات دربرنامه هاي آموزش و پرورش مي باشد كه فوائد وآثار ونتايج آن نه تنها درمحيط آموزشي تاثيرات خود را خواهد داشت بلكه تحولي نوين همراه باتجارب واقعي محيط زندگي دانش آموزان و فرداي آن ها خواهد بود، درقرن بيست و يكم تصور آن است كه دانش آموزان به جاي كيف هاي مملو از كتاب هاي درسي حجيم ، با كامپيوترهاي كيفيLaptap سركلاس درس حاضر خواهند شد امكان دسترسي آن ها به اطلاعات نامحدود را فراهم خواهد ساخت امتحانات از طريق رايانه انجام خواهد شد ودانش آموزاني كه به علت بيماري نتوانند دركلاس درس حاضرشوند، قادرخواهند بود درمنزل از طريق رايانه ها درس هاي خود را دنبال كنند
درمدرسه هوشمند فلسفه آموزشي براين موضوع تاكيد دارد كه هركس بيشتر توانايي دارد مي تواند بيشتر يادبگيرد و برنامه آموزشي طوري طراحي مي گردد كه تمامي نيازهاي متفاوت و توانايي هاي دانش آموزان را پوشش دهد
تحولات علمي درسال هاي اخير به خصوص درزمينه فناوري اطلاعات لزوم تجديد نظردرامرآموزش وپرورش را صد چندان نموده است تا بتوان از اين طريق همگام با تحولات علمي و اطلاعات هزاره جديد حركت نمود
تئوري :
تئوري سيستم ها براي طراحي ، توسعه وحل مشكلات سيستم ها براي طراحي سودمند مي باشد
شناخت دانش آموزان نوجوانان كه وارد مدرسه هوشمند مي شوند از لحاظ حيطه هاي شناختي - عاطفي و رواني حركتي ضروري است و فرايند ياددهي يادگيري به گونه اي بايد طراحي شود كه رشد همه جانبه ومتعادل دانش آموزان را درنظر بگيرد برنامه درسي بايد بطور گسترده اي نيازها و استعدادهاي دانش آموزان مختلف را دربرگيرد
براساس تحقيق ارائه شده توسط آقاي ديويد پركينز( David perkins ) از دانشگاه هاروارد كه نقش اوليه را درطراحي وتوسعه مدارس هوشمند smart schooL ايفا كرده داراي 8 اصل ياتئوري اساسي يادگيري مي باشد كه عبارتنداز :
1- مدرسه به عنوان سازمان يادگيري : مدرسه نه فقط براي دانش آموزان بلكه براي معلمان مديران وحتي اولياي دانش آموزان نيز محيط يادگيري است و سازمان يادگيري مدارس هوشمند به نحوي است كه دريك فرايند طبيعي از تعيين هدف ها ، محتوا ، ارزشيابي و نحوه نظارت برخود و خلق سيستم پويا كليه اعضا مشاركت دارند
2- ارزشيابي يادگيري محور: ارزشيابي برمحور يادگيري است نه محصول وننتيجه كار به نحوي كه دانش آموزان ومعلمان را دريك فرايند درگيرنموده ونتيجه ارزشيابي برمحور كيفيت وكاربرد آن برروي دانش آموزان قرارمي گيرد وآزمون ها دربهترين شرايط به عنوان ابزار ارزشيابي به كاربرده مي شوند
3- دانش زابيشي : درمدارس هوشمند با ارائه محتواي مناسب بيش ترين تاثير را بررشد فكري وعملي دانش آموزان مي گذاردو به جاي مصرف اطلاعات ودانش توسط دانش آموزان به توانايي توليد دانايي نيزمجهزمي شوند
4- تاكيد بردرك وشناخت اهداف : اهداف برنامه ها و فعاليت هاي مدارس هوشمند براي دانش آموزان قابل درك به نحوي كه خروجي هاي مدارس براساس اهداف از پيش تعيين شده تنظيم مي گردند وبه همين منظور دانش آموزان ازمشاركت وهمراهي بيش تر ومناسب تري درامر يادگيري برخوردار خواهند بود
5- تاكيد برهوش اكتسابي : تحقيقات ومطالعات نشان مي دهد كه با آموزش روش هاي تفكر ، به ويژه روش هاي تلفيقي و روش هاي فعال تدريس دانش آموزان مي توانند از هوش و قدرت تفكر بالاتري درامريادگيري برخوردارباشند
6- تاكيد برتدريس مهارت وانتقال : از ديگر اصول يادگيري درمدارس هوشمند ، استفاده ا ز فنون وروش هاي تدريسي است كه ضمن تقويت انگيزه آنان اوامر يادگيري شبيه سازي والگو گيري ازآن براي آن ها فراهم گردد واين امر موجب مي شود كه دانش آموزان نسبت به انتقال اين مهارت به ديگران به طور خودكار ا قدام نمايند اين نكته درفرايند يادگيري نقش بسيار مفيد وموثري را ايفا مي كنند
7- يادگيري محصول تفكراست : آماده سازي دانش آموزان براي تفكر زمينه منطقي نمودن امور را براي آن ها فراهم مي نمايد
8- شمول همگاني : از دستاوردهاي تفكر خلاق ودرك عميق ازمسائل ، آماده نمودن دانش آموزان وحتي معلمان درحل مشكلات پيچيده وغامض آموزشي است ، درمدارس هوشمند دانش آموزان ومعلمان اين علاقه را به راحتي بروز مي دهند وبا تكيه برخلاقيت ونوآوري وارائه روش هاي جديددرحل مشكلات اقدام مي نمايند
باعنايت به شرايط يادگيري از ديدگاه گانيه دربحث مفاهيم محسوس ، شيوه آموزش ديداري - شنيداري وارائه موضوعات درسي و مطالب علمي بوسيله فيلم - انيميشن و..... سريعتر يادگرفته مي شود
همچنين برونر ( broner ) معتقداست يادگيري بطور مكانيكي انجام نمي شود بلكه فراگير فعالانه موضوعات راتجزيه وتحليل مي كند تا بتواند مسئله اي را كشف كند ( يادگيري اكتشافي) و آزوبل AzobeL معتقد است انسان درذهن خود از كودكي قالبي را شكل مي دهد كه آنرا ساخت شناخت مي نامد، هرگاه موضوعات آموزشي با ساخت شناخت فراگير هماهنگي داشته باشد فراگير مطلب را يادمي گيرد اين يادگيري معني دار دربرابر يادگيري طوطي وار يا Rote قرارمي گيرد
يادگيري درمدارس هوشمند به شكل سنتي وخواندن طوطي وار نيست بلكه يادگيري اكتشافي - معني دار وشناختي مطرح است ديدگاه برنامه درسي مبتني برمعني دار بودن ومسووليت پذيري فرد درجامعه است
متدولوژي :
يا روش شناسي سيستمها مجموعه اي از الگوها و فنون و روشها وابزارهاي مورد استفاده درطراحي مي باشد
شيوه وروش آموزشي مدارس هوشمند ديداري - شنيداري بوده و معلمين دروس مختلف آموزشي خود را به كمك رايانه توسط فيلم ، انيميشن و.... وابزارهاي چندرسانه اي ( بصري ، كلامي ، شنيداري وعملي) ارائه مي نمايند تا زمينه رشد همه جانبه استعدادهاي دانش آموزان را تدارك ببينند و باتلفيق به جاي استفاده ابزاري از فناوري ا طلاعات ويا اراإه واحد مستقل فناوري دركنار سايرواحدهاي درسي ، نسبت به كارآمد واثربخش نمودن نظام آموزشي اقدام مي شود به علاوه مدل هاي آموزشي مدارس هوشمند شركت فعالانه دانش آموزان را طلب مي كند دانش آموزاني مي توانند ازاين رويكرد فايده ببرند كه داراي تفكر خلاق ونقادانه باشند وازسطح توانايي قابل قبولي برخوردارباشند
مدارس هوشمند محيط همكاري و رقابت هستند ومواد آموزشي وتمرينات جهت بسط اين مهارت ها دردانش آموزان طراحي شده اند به عبارت ديگر دراين مدارس ازروش ها اكتشافي - حل مسإله - مشاركتي - واحد كار نيزاستفاده مي شود
تركيبي از وسايل آموزشي سنتي و رسانه هاي مبتني بررايانه درس افزارهاي مدرسه هوشمند را تشكيل مي دهند
هرم سيستمي :
- فراهم ساختن منابع متناسب بانيازمعلم ودانش آموز به صورت الكترونيكي وچاپي(كتابخانه - الكترونيكي و...........)
- فراهم ساختن سخت افزار ونرم افزارهاي موردنيازوآشنايي معلمان ودانش آموزان باآنها ( شبكه رايانه اي)
- استفاده ازپايگاه اطلاعاتي جامع آموزشي براي دسترسي سريع وساده دانش آموزان ومعلمان
-آغاز آموزش با استفاده از محتواي الكترونيكي توليد شده توسط معلم ويامحتواي استاندارد آموزشي وپرورشي
- محيط ارتباطي بين اجزا مدرسه هوشمند ( plat form )
- مديريت آموزشي - ارزيابي هوشمند- محيط هاي گفتگوي دانش آموزان - معلم ومدير- ارتباط با والدين نياز، به يك بستر نرم افزاري دارد كه به صورت مدل هاي مجازي به كارگرفته مي شودكه به آن
plat form مي گويندكه برا ي مدرسه هوشمندباتوجه به نيازهاوشكل كاربايدبه طورمستقل تعريف گردد
ارتباطات اجتماعي : social relation ship
درمدرسه هوشمند به جهت رشد همه جانبه دانش آموزان درابعاد فكري ، عاطفي وانساني ارتباطات اجتماعي بالايي دارند و به عنوان نيروي كارمتفكر،داراي سواد رايانه اي درهمه زمينه ها فعال و مشاركت جو مي باشند و دانش آموزان به عنوان فرددرخانواده - درمدرسه با همكلاسي هاي خود و مقاطع بالاتر يا پايين ترازخود ودراجتماع مي توانندبه عنوان فردي مفيدوداراي اطلاعات روزوسواد رايانه اي مي توانند ، ارتباط سالم برقرارنمايد
نظام آموزش و پرورش مطلوب به نظامي گفته مي شود كه حاصل آن افرادي است كه درسطوح مختلف هوشي ، روحي ، عاطفي و جسمي از تعادل وهارموني و اعتقاد به خداو ايثار براي خدا برخوردار باشند
حاصل چنين تلاشي شهرونداني خواهد بود كه ازدانش كافي واستاندارد اخلاقي ، مسووليت پذيري وتوانايي درجهت رسيدن به هرسطحي از رفاه شخصي ، همچنين مشاركت درايجاد تعادل درخانواده ، جامعه وتمامي هم ميهنان خود برخوردار باشند
سطح يادگيري يادگيرندگان : Lerning experiene
طراحي نظام آموزشي مدرسه هوشمند پيش بيني يك روان منطقي ازفعاليت هايي است كه براي رسيدن به هدفهاي مطلوب يادگيري انجام مي گيرد و شامل شناسايي وتثبيت نيازها است يعني اولين گام نياز سنجي است (needs AssessmenT )
اركان مدرسه هوشمند :
1- محيط ياددهي يادگيري : اين محيط چهارحوزه راتحت پوشش خود قرارمي دهد
الف - برنامه درسي ب- روش تدريس ج- ارزيابي د- محتوا
2- مديريت : منابع وفرايندهاي موردنياز محيط ياددهي- يادگيري را پشتيباني وحمايت مي كند
3- مسئوليت هاي افراد ومهارت هاي مورد نياز: دررويكرد سيستمي مديران تبديل به مديران يادگيري ومسوولان تبديل به مديران آموزشي خواهندشد
4- فناوري : ايجاد محيط ياددهي - يادگيري مديريت و ارتباطات بيروني راه حل هاي مبتني برفناوري را الزامي مي كند
رويكرد سيستمي فراگردي است كه با استفاده ازآن مي توان به تشخيص نيازها شناسايي مساإل تعيين شرايط حل مسإله وتعيين راه حل هاي مطلوب از بين امكانات مختلف وانتخاب روش ها و ابزارها اقدام نمود تا نيازها كاهش يا رفع گردند
الف - اهداف :
1- فراهم نمودن رشد همه جانبه دانش آموزان درابعاد ذهني - جسمي - عاطفي ورواني
2- ارتقاء توانايي ها وقابليت هاي فردي
3- تربيت نيروي كار متفكر كه داراي سواد رايانه اي باشد
4- تحول درفرايند ياددهي ويادگيري نظام آموزش وپرورش
5- ايجاد امكان مشاركت والدين ، اجتماع و بخش خصوصي درفرايند آموزشي و پرورشي
** درطراحي منظم سه كار عمده بايد انجام شود :
1- planning برنامه ريزي
2- implementation اجرا
3- Evaluation ارزشيابي
* راهبردها وخط مشي ها :
- تاكيد برمهارت هاي فكركردن
- تدريس ارزش ها وزبان از طريق آموزش
- فراهم نمودن محيط ياددهي - يادگيري
- فراهم نمودن انواع شيوه هاي آموزشي براي استعدادهاي مختلف
- فراهم كردن فرصت هاي همكاري افراد جامعه با مدرسه
* بازخورد برنامه درسي :
برنامه درسي بايد دردانش آموز مهارت ونگرش نقادانه وخلاقيت مثبت ايجاد كند
- همه جانبه بودن : برروي رشد همه ابعاد انساني تاكيد كند
- عدم محدوديت : برنامه درسي به دانش آموزان اجازه مي دهد از برنامه درسي خود فراتر گام بردارند
- هدفداري : برنامه درسي تاكيد براهداف مهم واساس آموزش وپرورش دارد
- مبتني برفناوري : برنامه درسي به دانش آموزان مهارت استفاده ازفناوري را براي رفع نياز خود مي آموزد
ب - روش تدريس :
- روش تدريس دراين مدرسه ، دانش آموز محورخواهد بود
- دانش آموز با راهنمايي معلم خود اهداف را شكل مي دهد
- به پيشنهاد معلم وظايف توسط دانش آموزان تعيين مي گردد
- دانش آموز منابع خود را درنظرمي گيرد وازمعلم درمورد آن ها نظرخواهي مي كند
ج - ارزيابي :
- ارزيابي درمدرسه به صورت هوشمند مي باشد
الف - ارزشيابي ورودي = سنجش سطح دانش وتوانايي
ب - ارزشيابي مستمر = اندازه گيري پيشرفت دانش آموز براي سنجش قوت ها وضعف هاي موجود
ج - استعداد سنجي = شناخت به منظور ارائه آموزش هاي مورد نياز و شكوفايي استعدادها
د - ارزشيابي پاياني = باتوجه به سيستم آموزشي حاضر كه به صورت كتبي ازميزان يادگيري دانش آموز به عمل مي آيد
** ارزيابي به شكل هاي مختلف طراحي مي شود :
1- ارزيابي دركلاس : اين نوع ارزيابي درحين آموزش و پس ازآموزش مي باشد
2- ارزيابي مدرسه اي : اين نوع ارزيابي درپايان هربخش درسي مي باشد
3- ارزيابي متمركز : هرزمان دانش آموز اعلام آمادگي كند به صورت يك پروژه اراإه مي گردد
د - محتوا : محتوا به دو شكل مي باشد:
1- محتواي تهيه شده با استانداردهاي لازم ( ازطريق دفترتكنولوژي آموزشي وزارت آموزش وپرورش)
2- محتوايي كه معلم توليد مي كند
3- به طور كلي محتوا براساس چهارشاخص اصلي شكل مي گيرد:
الف - كيفيت فني ب - جذابيت ج - كيفيت آموزشي د-تطابق با برنامه درسي
** مسووليت ها ومهارت هاي حرفه اي :
1- مدير : دراين مدرسه با اطلاعات و فراينده هاي هماهنگي سركاردارد مديرمدرسه بايد تحت آموزش مداوم فناوري اطلاعات باشد تا دراداره تجهيزات وفناوري و روش ها توانمند گردد
** آموزش هاي مورد نياز :
- مهارت هاي اوليه IT آشنايي با IcdL ( word-power point )
- نرم افزارهاي چندرسانه اي مرتبط با آموزش ( محتواهاي درس)
- نرم افزارهاي آموزشي و كمك آموزشي درسي( اطلاعات اوليه)
- نرم افزارهاي ويژه مديريت ( بانك هاي اطلاعاتي مرتبط
- نرم افزارهاي اداري مانند ( نرم افزار جامع مدرسه)
** نقش ها و مسووليت ها :
- تنظيم اهداف قابل حصول براي مدرسه با بررسي نيازهاي دانش آموزان ، اوليا و مردم
- برنامه ريزي براي ارتقا دائمي مهارتهاي كاركنان اداري درزمينه كاربرد رايانه دراموراداري
- برنامه ريزي راهبردي براي فعاليت هاي محوله به مدرسه
- تبادل نظر بامعلمان درمورد چگونگي بهبود شيوه هاي ياددهي - يادگيري دردنياي پرتحول امروزي
** مهارت ها : بكارگيري وعملياتي كردن تئوريهاي مديريت
- مهارت هاي خود رهبري - انگيزش - نوآوري- خلاقيت - كارگروهي
- توانايي استفاده ازفناوري هاي مربوط دراداره مدرسه
-رهبري آموزش
- كاربرد نرم افزارهاي چند رسانه اي ومديريتي
2- معلمان : معلمان نقش هدايتگر را دارا هستند مهارت ها و آموزش دقيق وكارآمدمعلمان عاملي مهم ونياز اساسي درمدرسه هوشمند مي باشد كه بايد درزمينه IT متخصص باشند
** نقش ها و مسووليت ها :
- برنامه ريزي وتدارك امورتدريس
-مديريت فناوري آموزشي
- رسيدگي به وظايف تخصصي درمحيط ياددهي - يادگيري
- ارائه آموزش اثربخش
مهارت ها :
- طراحي آموزش
- فرايند مديريت كلاس
- ارزيابي يادگيري دانش آموز
- انتخاب منابع متناسب با دانش آموز
- استفاده مناسب از فناوري درامرآموزش
سايركاركنان بايد با نحوه اتوماسيون اداري آشنا باشند تا بتوانند درزمنيه نگهداري پرونده هاي دانش آموزان - كاركنان - امورمالي - روابط عمومي و ........ به وظايف خود عمل نمايند
عوامل موفقيت درايجاد وعملياتي كردن مدارس هوشمندعبارتنداز :
- همه دست اندركاران بايد درپشتيباني مدارس هوشمند متعهد باشند
- ارتقاء تخصصي و مداوم معلمان ومديران مدارس ، كاركنان اداري وساير پرسنل بايد برقرارباشد
- منابع و سرمايه هاي كافي بايد فراهم باشد
- سياست ها ، مقررات ، استانداردها وخط مشي هاي پشتيباني مدارس هوشمندبايدايجادشود
-مدارس بايد فرايندهايي را اجرا كنند كه نيازهاي كارايي واثربخشي رانشان دهد
- منابع IT براي تسهيل امكان پشتيباني ونگهداري مداوم آن بايد به اندازه كافي توسعه يابد
- مكانيزم فراگيري براي ارزيابي ونظارت بربرپايي مدارس هوشمند بايد تعبيه شود كه تعادل اختيارات ومسووليت هاي دست اندركاران مدرسه هوشمندرا تضمين كندتااينگونه مدارس منادي مرحله اي پويا ونوين درتوسعه آموزش وپرورش باشند
مدارس هوشمند شامل اجزاي درهم تنيده اي است كه به منظورانگيزش حس كنجكاوي دانش آموزان و مشاركت فعال آن ها طراحي مي شود تا با هماهنگ نمودن تلاش دانش آموزان ، معلمان ومديران درمحيطي جامع و تلفيقي ، نسبت به برآورده نمودن تمامي نيازهاي آموزشي افراد اقدام نمايند.
منابع :
1- نشريه تك فا شماره 5 و 6 بخش مقاله ها
2-طراحي مدارس هوشمنددرمالزي
3- نشريه آموزش كامپيوتر براي نسل جوان شماره 75
4- سايت رشد w w w.RosHd.IR
5- كليات مصوب جلسه بيست ونهم شوراي راهبري فناوري اطلاعات وارتباطات وزارت آموزش وپرورش
6- مقاله يادگيري الكترونيكي وآموزش وپرورش شادروان دكترعلاقمندان
7- نشريه مهارت - سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور شماره 42
8- جزوه سيستم وانواع آن آقاي دكترداريوش نوروزي
9- گفتگو با مهندنس عباس ذوقي پور موسس اولين دبيرستان هوشمند كشور
ارسال توسط کاربر محترم سايت : jazerey earam