حدود يک قرن از عمر اطلاع رساني اخبار و رويدادهاي ورزشي در ايران ميگذرد و با گذشت هر دهه، بروز تحولاتي در اين عرصه راه را براي مطبوعات خاص ورزشي هموارتر کرد. تا امروز که شاهد اوج حرکت آن از نظر کمي از زمان ظهور تاکنون هستيم. هرچند در بعضي مواقع اوج گرفتن مساوي فرود بوده و کيفيت تحتالشعاع کميت قرار گرفته، ولي بايد پذيرفت عمر طولاني اين شاخه هيچگاه به پرباري امروز نبوده است.
در دوم ژوئيه 1924 (11 تيرماه 1303) تشکيلاتي جهاني با نام اتحاديه بينالمللي مطبوعات ورزشي (ايپز) پايهگذاري شد. محل دفتر مرکزي ايپز در مجارستان تعيين شد. اين روز در تقويمهاي جهاني به عنوان روز جهاني مطبوعات ورزشي نامگذاري شد.
در سالهاي دور در ايران فقط ورزشهاي سنتي مانند ورزش زورخانهاي، الکدولک و يا پرش طول که در مزرعهها و يا مکانهاي نرم بازي ميشد، رواج داشت ضمن اينکه چوگان در نظام و پادگانها و ورزشي به نام چلتوب که شبيه بازي بيسبال بود رايج بود. اما با بازگشت ميرمهدي ورزنده از ترکيه به ايران که به شمشيربازي، دوچرخهسواري و مشتزني در آن ديار آشنايي داشت تا حدود زيادي اين ورزشها در ايران رواج يافت. همچنين با حضور خارجيهايي که به ايران سفر ميکردند و يا دانشجوياني که به خارج اعزام ميشدند فوتبال و ساير ورزشها به ايران آمد.
سيد فريد قاسمي محقق و پژوهشگر تاريخ مطبوعات ايران، نخستين کسي بود که به فکر انتشار نشريه خاص ورزشي در ايران افتاد. در سال 1301 ميرمهدي ورزنده از «شوراي عالي معارف» اجازه نشر مجلهاي با گستره موضوعي ورزشي اخذ کرد. از اين نشريه، نامي در هيچ کجا ثبت نشده است و نسخهاي در کل کتابخانههاي ايران حتي کتابخانههاي خصوصي موجود نيست.
در سال 1307 نشريهاي با نام «مجله ورزش» در تهران انتشار يافت که از اين نشريه نيز نسخهاي باقي نمانده و فقط در «فهرستهاي مطبوعات ايران» نامي از آن ذکر شده است. استاد قاسمي، معتقد است که «مجله ورزش» همان نشريه ميرمهدي ورزنده است که به علت بروز مشکلات، انتشار آن تا 1307 به تعويق افتاده است.
با انتشار هفتگي «مجله آيين ورزش» با مديريت محمدشعاع و سردبيري ناظرزاده در سال 1314 دومين نشريه ورزشي ايران متولد شد. نخستين شماره اين مجله در کتابخانه مرکزي و مرکز اسناد دانشگاه تهران موجود است. با چاپ فصلنامه «اصلاح نژاد و پرورش اسب» در سال 1318 و مجله «پيشآهنگي و تربيت بدني» در سال 1319 پرونده نشريات ورزشي ايران با اندوختن چهار نشريه در دهه بيست بسته ميشود. انتشار مجله پيشآهنگي پس از وقايع شهريور 1320 متوقف شد، ولي به طور کلي از شهريور 1320 تا مرداد 1332 همانند ديگر نشريات ادواري، مطبوعات ورزشي نيز به لحاظ کميت سير صعودي داشتند.
در اوايل دهه بيست، مرحوم منوچهر مهران به ضميمه «ايران ما» نشريه دو هفتگي به نام «نيرو و راستي» منتشر کرد. اين نشريه در 20 صفحه به قيمت 5 ريال در روز چهارشنبه 15 تيرماه 1322 و با جلد دو رنگ و طرحي از مبارزه بر سر تصاحب تاج زيتون و حرکت تند و شتابزده از دو ورزشکار يونان باستان برگرفته از کتاب «گرها رد کروز» رييس اداره نگارش المپيک 1936 برلين به چاپ رسيد. اين مجله از سال 1330 به مدت دو سال به صورت ماهنامه منتشر شد و بارها شمارههاي مخصوص در مورد بازيهاي المپيک انتشار داد. همچنين سالنامهاي با نام «سالنامه نيرو و راستي» در اواسط دهه بيست به چاپ رسيد.
در سال 1323 نشريه «نيرو و تندرستي» از سوي انجمن نيرو و تندرستي با مديريت «احمد بهگو» 25 شماره منتشر شد. در سال 1324 دو هفته نامه اخلاقي، ورزشي «نيروي تربيت» به کوشش ع. نبهي به چاپ رسيد که دوامي نداشت. در همين سال نشريه «دوچرخهسواران» هر 15 روز يکبار چاپ مي شد. اين مجله در سال 1328 به «تاج» تغيير نام داد. در سال 1326 کميسيون انتشارات و تبليغات کميته ملي المپيک يک شماره نشريه با عنوان «کميته ملي المپيک» منتشر کرد. نشريه دو هفتگي «آتشپاره» از سوي باشگاه آتش و نشريه دو هفتگي «تربيت بدني و پيشآهنگي» در سال 1327 به طبع رسيد.
بعد از اين، اين حرکت در شهرستانها نيز آغاز شد و چند سالنامه و نشريه چاپ شد از اين ميان ميتوان به «نيرو و تندرستي» در کرمانشاه به سال 1331، «رهبر ورزشکاران» در اصفهان در همان سال و «سالنامه ورزش و فرهنگ» در جهرم در سال 1329 اشاره کرد.
در 18 آذر 1334 «کيهان ورزشي» متولد شد. اين نشريه عضو خانواده نشريات کيهان با مديريت «منوچهر قراگزلو» و سردبيري «محمود منصفي» و مديريت داخلي «کاظم گيلانپور» پا به عرصه مطبوعات ورزشي ايران گذاشت. از آن زمان تا به حال اين نشريه بصورت مرتب چاپ شده است. بجز از اواسط آبان 1357 در اعتصاب معروف نشريات که چاپ اين نشريه به مدت دو ماه صورت نگرفته. از اين حيث کيهان ورزشي را ميتوان موفقترين نشريه ورزشي ايران دانست.
حدود 10 نشريه و سالنامه ورزشي در دهه 30 انتشار يافت. در سال 1348 مجله «دنياي ورزش» با سرپرستي «مصطفي فرزانه» از سوي موسسه اطلاعات به جرگه نشريات ورزشي ايران پيوست. بعد از آن حدود 13 نشريه ديگر شروع به فعاليت کردند اما دوام چنداني نداشتند. «آيندگان ورزشي» آخرين نشريه سال 1357 بود. بعد از انقلاب اسلامي نشريات «ورزش» و «يک هفته با ورزش» منتشر شدند. در سال 1359 فصلنامه «مسابقات اسبدواني» به زبان فارسي و انگليسي به طبع رسيد. در همان سال «راهيان کوه» از سوي باشگاه کوهنوردي و اسکي دماوند نيز به چاپ رسيد.
دو سال آخر دهه شصت، سالهاي پيشروي پيشخوان روزنامهفروشيها به پيادهرو و ايجاد يک سد معبر دلپذير و ثمربخش از نظر فرهنگي بود که پيش از هرچيز مطبوعات ورزشي به چشم ميآمدند. از سال 1368 تولد سريع ديگر نشريات ورزشي آغاز شد و در سالهاي اخير شاهد شدت يافتن آن بوديم.
منبع:سايت پارس اسپورت
ارسال توسط کاربر محترم سايت : hojat20