لوازم مورد نياز:
1ـ دو عدد قاب (يکي از آنها سطحش با توري پوشيده شده و ديگري قاب خالي و هم اندازه، طوري که روي هم کاملا مماس گردند)
2 ـ 10 برگ کاغذ به قطع A4 برش داده شده در ابعاد 1× 1 سانتيمتري و به رنگ دلخواه.
3 ـ مخلوط کن يا همزن دستي
4 ـ يک ظرف بزرگ با ارتفاع حداقل 25 سانتيمتر
5 ـ آب
6 ـ دستمال نخي اتو شده (بزرگتر از کاغذها)
7 ـ اسفنج
8 ـ گل هاي خشک تزئيني
روش ساخت:

1 ـ ابتدا کاغذهاي خرد شده را درون يک ظرف بريزيد و به آن آب اضافه کنيد. آب اضافه شده بايد حدود دو بند انگشت بيشتر از ميزان کاغذها باشد. با همزن دستي آن را خرد کنيد. اين کار را تا آنجا ادامه دهيد که الياف کاغذ کاملا از هم باز شود.
2 ـ سپس خمير آماده شده را درون ظرف بزرگ بريزيد و به ميزان دو برابر به آن آب اضافه کنيد. طوري که تمام خمير از هم باز شود و درون سطح ظرف معلق باشد.
3 ـ قاب ها را برداشته و قاب خالي را روي قاب توري قرار دهيد. يک بار خمير داخل ظرف را به حرکت درآوريد تا در تمام سطح ظرف به صورت يکنواخت پراکنده گردد.
4 ـ قاب ها را داخل ظرف کرده و بعد از گذشت حدودا 10 ثانيه با تکان هاي چپ و راست طوري که الياف در هم تنيده گردد، آن را به صورت افقي و کاملا صاف از ظرف بيرون آوريد.
5 ـ در اين مرحله بعد از اينکه سطح روي توري کاملا از خيمر کاغذ پوشيده شد، گل هاي تزئيني را به شکل دلخواه روي آن قرار دهيد.
6 ـ سپس براي استحکام بيشتر گل ها با دست کمي از خمير ظرف را برداشته و روي گل ها بريزيد.
7 ـ در مرحله بعد کمي ظرف را خم کرده تا آب اضافي از آن خارج گردد.
8 ـ سپس قاب رويي را به آرامي بلند کنيد.
9 ـ پارچه نخي را پهن نموده قاب حاوي کاغذ را روي آن قرار دهيد، طوري که کاغذ روي سطح پارچه قرار گيرد.
10 ـ با اسفنج آب اضافي آن را بگيريد. (نکته: براي اينکه کاغذ به راحتي از روي قاب جدا شود، بايد با اسفنج قسمت هاي گوشه را با کمي فشار به سطح پارچه هدايت کنيد).
11 ـ بعد از اين قاب را به آرامي و از يک سو بلند کنيد. کاغذ روي پارچه را آويزان کرده تا خشک شود. براي زودتر خشک شدن آن مي توان از اتو استفاده کرد.

نکته:
1 ـ معمولا کاغذ ساخته شده از رنگي که داخل ظرف به چشم مي آيد کم رنگتر است.
2 ـ هر چه زمان بيشتري قاب داخل ظرف حاوي خمير کاغذ بماند ضخامت کاغذ ساخته شده بيشتر خواهد بود.
ساخت کاغذ دست ساز به صورت ساده
تاريخچه ي مختصري از ساخت کاغذ در حدود سال 105 ميلادي «تسائيي لون» وزير کشاورزي چين بر آن شد که تکه هاي کهنه و بي مصرف ابريشم را در آب خيس کرده نوعي خمير به دست آورد و پارچه هاي خمير شده در آب را، از يک صافي که از ني ساخته شده بود، عبور دهد. پس از خارج شدن آب خمير باقي مانده را روي صفحه اي پهن کرده صاف نمودند، پس از خشک شدن چيزي که به دست آمد، نخستين کاغذ اختراع شده بود.
اسرار ساختن کاغذ تا سال 751 ميلادي که تعدادي از چيني ها اسير مسلمان ها شدند، براي چيني ها باقي ماند. از اين سال بين عده اي از اسيران چيني که به سمرقند برده شده بودند اشخاصي بودند که به فن کاغذسازي آگاه بودند. بنابراين ساختن کاغذ را در سمرقند رواج دادند و از کتان و شاهدانه کاغذ مي ساختند و طولي نکشيد که يکي از کالاهاي صادراتي سمرقند به ساير کشورهاي اسلامي کاغذهاي خوب ساخت آنجا بود.
صنعت کاغذسازي از سمرقند به ساير شهرها برده شده و نخستين شهري که پس از خراسان به ساختن کاغذ پرداختند، بغداد بود. اين صنعت از بغداد به شام رفت و در طرابلس شام پيشرفت شاياني کرد.
هنر کاغذسازي به زودي در مصر رواج پيدا کرد و از آنجا به وسيله مسلمان ها به جزيره ي سيسيل (صقليه) و مراکش و آندلس رفت و از سيسل به ايتاليا نفوذ پيدا نمود. از شهرهاي آندلس که در آن کاغذ مي ساختند نام شهر شاطبه در مشرق قرطبه برده شده است. تمدن اسلام به ساخت و تکميل اين صنعت خدمت به سزايي کرده است.
در اسپانيا به سال 1154 ميلادي نخستين دستگاه کاغذسازي در ناحيه هرول و در فرانسه به سال 1190 تاسيس گرديد و سپس کنار مجاري آب در نواحي «اوورني» و «تروا» در فرانسه و در شهر فلورانس ايتاليا به وجود آمد.
ساخت کاغذهايي که در اين قسمت آموزش داده خواهد شد ترکيبي است از فن ديروز و هنر امروز، ساخت آن کاملا شيوه سنتي دارد و ليکن ترکيب آن با سليقه امروزه در آميخته است.

موارد استفاده کاغذ دست ساز:
1 ـ جهت استفاده براي نوشتن (در زمان هاي دور از همين روش استفاده مي شده)
2 ـ هنرهاي تجسمي
3 ـ ساخت جعبه هاي تزئيني
4 ـ ساخت کارت هاي تبريک
5 ـ انجام بعضي از تکنيک هاي پتينه
6 ـ ساخت انواع وسايل کاغذي (مانند آباژور، لوستر و...)
منبع: نشريه بانو- ش 18