«فرسودگي شغلي» يک احساس خستگي رواني و فيزيکي ست که به وسيله ي استرس شديد و طولاني ايجاد مي شود. و زماني اتفاق مي افتد که احساس بي طاقتي کرده و قادر به برآوردن نيازهاي ثابت خود نباشيد. وقتي استرس ادامه مي يابد، در مرحله ي اول، شروع به از دست دادن علاقه و انگيزه اي که براي گرفتن يک نقش ياري تان مي دهد، مي کنيد. فرسودگي ناشي از انجام کارهاي روزمره، شادي شما را کاهش داده و انرژي تان را مي گيرد که در نهايت، ممکن است احساسي مانند اين که چيزي براي از دست دادن نداريد، بکنيد. بيش تر ما روزهايي داريم که در آن احساس خستگي ، پرمشغلگي يا نارضايتي مي کنيم. وقتي کار زيادي انجام داده و مورد توجه قرار نمي گيرد يا زماني که به سختي از رختخواب بلند مي شويد، اگر بيش تر اوقات چنين احساسي داشته باشيد، ممکن است به سوي «فرسودگي» در حال حرکت باشيد.
شما ممکن است در وضعيت گرفتار شدن به «فرسودگي شغلي» باشيد اگر بيش تر وقت تان روي وظايفي که براي تان کسل کننده و طاقت فرساست، سپري شود. در اين صورت احساس مي کنيد کاري که انجام مي دهيد، تغييري ايجاد نکرده و از آن قدرداني نمي شود.

علائم هشدار دهنده و نشانه هاي فرسودگي شغلي:
 

فرسودگي شغلي، فرآيندي آهسته است که در دوره هاي طولاني از زمان رخ مي دهد. اگر به علائم هشدار دهنده توجه نکنيد، مي تواند شما را تحت سيطره ي خود قرار دهد. علائم و نشانه هاي فرسودگي در ابتدا جزئي هستند که با گذشت زمان بدتر مي شوند. به علائم فرسودگي مانند يک علامت هشدار دهنده يا زنگ خطر نگاه کنيد. تصورتان اين باشد که چيزي اشتباه است و نياز به توضيح و اصلاح دارد و اگر شما به اين علائم هشدار دهنده ي اوليه توجه کنيد، از يک از کار افتادگي عظيم جلوگيري مي کنيد، در حالي که اگر از آن ها چشم پوشي کنيد، در نهايت فرسوده خواهيد شد.

علائم و نشانه هاي جسمي فرسودگي:
 

احساس خستگي و فرسودگي و در بيش تر اوقات، سردرد زياد، کمر درد، درد ماهيچه، امنيت کم و احساس بيماري زياد و تغيير در عادت خواب و اشتها

علائم و نشانه هاي رواني فرسودگي شغلي:
 

احساس شکست و شک نسبت به خود، از دست دادن انگيزه، احساس بي کسي دائم، افتادگي و سرماخوردگي، به طور فزاينده اي بدگماني و ديد منفي نسبت به اطرافيان، کسالت رواني و احساس تنهايي در دنيا، کاهش رضايت و شکست

علائم ونشانه هاي رفتاري فرسودگي شغلي:
 

فرار از مسؤوليت استفاده از غذا، دارو و.... براي کنار آمدن با موضوع، کناره گيري از جمع، انتقال فرسودگي خود به ديگران ، به تعويق انداختن و زمان دار بودن انجام کارها، فرار از کار با دير کردن و زود رفتن و...

جلوگيري از فرسودگي:
 

اگرشما علائم قريب الوقوع فرسودگي را در خود تشخيص داديد، به ياد داشته باشيد که اگر آن ها را رها کنيد، وضعيت بدتر خواهد شد اما اگر براي بازگرداندن زندگي خود به سوي تعادل قدم برداريد، مي توانيد از تبديل شدن فرسودگي به يک انحطاط کامل، جلوگيري نماييد.

نکاتي براي جلوگيري از فرسودگي شغلي:
 

روز را با تشريفات آرامش دهنده شروع کنيد: به جاي پريدن از رختخواب، به محض بيدار شدن ، دست کم 5 دقيقه صرف مراقبه کنيد، يادداشت هاي خود را بنويسيد، نرمش هاي ملايم انجام دهيد يا عادت به خواندن چيزي کنيد که شما را تحريک کند.
عادت هايي هم چون خوردن منظم و سالم، تمرين کردن و خوابيدن را به کار بگيريد: وقتي خوراک درستي داشته باشيد، در فعاليت هاي منظم فيزيکي شرکت نموده و استراحت کافي مي کنيد، انرژي کافي براي مقابله با مشکلات زندگي را خواهيد داشت.
ايجاد حد و حدود: خود را زياد پر مشغله نسازيد. ياد بگيريد که چطور به درخواست هاي تان به وقت خودش جواب (نه) بدهيد. اگر اين امر براي شما مشکل است، به ياد داشته باشيد که گفتن (نه) به بعضي چيزها، به شما اجازه مي دهد که به چيزهايي که واقعاً مي خواهيد انجام دهيد، جواب (بله) بدهيد.
گرفتن يک وقت استراحت از کار و تکنولوژي: هر روز، ساعاتي را براي انفصال کامل در نظر بگيريد. تب و تاب تان را کنار بگذاريد، تلفن و رايانه را خاموش کنيد و چک کردن ايميل را متوقف سازيد.
قسمت فعال خود را تغذيه کنيد: فعاليت، يک پادزهر براي افراد فرسوده است. وضعيت جديد را امتحان کنيد، يک پروژه سرگرم کننده را شروع کنيد يا يک سرگرمي مورد علاقه را از سر بگيريد؛ فعاليت هايي که هيچ ارتباطي به کارتان ندارند را انتخاب کنيد.
ياد بگيريد چطور استرس را مديريت کنيد: وقتي شما در مسير فرسودگي هستيد، ممکن است احساس ناتواني کنيد اما بيش از آن چه فکر مي کنيد، روي استرس کنترل داريد. ياد گرفتن اين چطور استرس را مديريت کنيد به شما کمک مي نمايد تا دوباره تعادل خود را به دست آوريد.

بهبود فرسودگي شغلي:
 

بعضي اوقات خيلي دير است که از فرسودگي جلوگيري کنيد (شما هم اکنون از خط قرمز عبور کرده ايد.) در اين مورد، در اين مورد، خيلي مهم است که فرسودگي خود را جدي بگيريد که از حالت خستگي بگذريد چرا که ادامه ي وضعيتي که در آن هستيد، منجر به خسارت فيزيکي و رواني خواهد شد. بهبود يافتن به برداشتن گام هاي بعدي نياز دارد:
آرامش: وقتي به مرحله ي آخر فرسودگي شغلي رسيديد، تعديل ذهنيت يا مراقبت از سلامت شما، مساله را حل نخواهد کرد. شما نياز داريد تا خود را وادار به آرامش يا استراحت کنيد. هر اندازه که مي توانيد، از تعهدات و فعاليت هاي خود بکاهيد و براي استراحت و درمان، به خودتان زمان بدهيد.
دريافت حمايت: وقتي فرسوده هستيد، تمايل طبيعي تان اين است که با گوشه گير کردن خود، از مقداري انرژي که به جا گذشته ايد، مخافظت کنيد اما دوستان وخانواده ي شما در طول اين زمان، بيش تر از هميشه مهم هستند. براي دريافت حمايت، به سوي کساني که بيش تر از همه دوست داريد، دست دراز کنيد.
ارزيابي مجدد اولويت ها: فرسودگي شغلي، بيان گر اين است که عامل مهمي در زندگي تان درست کار نمي کند. شما به زمان نياز داريد تا در مورد هدف ها، اميدها و رؤياهاي خود فکر کنيد. آيا در حال فراموش کردن چيزي هستيد که براي زندگي تان مهم است؟ فرسودگي به عنوان يک فرصت براي کشف دوباره ي اين که چه چيزي واقعاً شما را شاد مي کند و تغيير وضعيت مطابق با آن تلقي مي شود.
فرسودگي با خود، از دست دادن چيزهاي زيادي را به همراه مي آورد که معمولاً ناشناخته است. ناشناخته ها مقدار زيادي از انرژي شما را مي گيرد از جمله:
- از دست دادن ايده آل يا رؤيايي که شما در کار خود وارد کرده ايد.
- از دست دادن نقش يا شخصيتي که ابتدا به شغل شما مي آمد.
- از دست دادن انرژي فيزيکي ورواني
- از دست دادن دوستان، سرگرمي ها و احساس اجتماعي بودن (همکاري)
- از دست اعتماد به نفس
- از دست دادن شادي، معاني و هدف هايي که کار و زندگي را معنادار مي سازد.

کنار آمدن با فرسودگي شغلي:
 

مؤثرترين شيوه براي مبارزه با فرسودگي شغلي، دست کشيدن از کار فعلي و انجام دادن کاري ديگر است؛ البته اگر قصد تغيير شغل داريد اما اين کار براي تان عملي نيست، هنوز مي توانيد براي بهبود وضعيت خود يا دست کم وضعيت ذهني خود، اعمال زير را انجام دهيد:
مقابله با استرس محيط کار: به منظور جلوگيري از فرسودگي شغلي، خيلي مهم است که استرس را در محيط کارتان مديريت کنيد. اين کار را با شناسايي عوامل استرس زا شروع نماييد؛ سپس شما مي توانيد براي برخورد با مسائل، با تغيير محيط کار، در راستاي تغيير نحوه ي برخورد با عوامل استرس زا قدم برداريد. فعالانه مسائل را توضيح دهيد. از يک رهيافت معلوم به جاي رهيافت مجهول در محيط کار خود استفاده کنيد.اگر نيازهاي خود را بيان کنيد، کم تر احساس عدم حمايت مي کنيد. در نهايت، اگر قدرت و منابع لازم براي حل مساله را نداشتيد، با يک مشاور روان شناس صحبت کنيد.
برنامه ي کاري خود را اعلام کنيد: از رئيس خود براي تشريح مسؤوليت ها و وظايف کاري روزانه تان، درخواست ملاقات و گفت وگو کنيد، به آن چه که بخشي از کار شماست و انتظار مي رود که انجام اش دهيد، اشاره کنيد.
درخواست وظايف جديد کنيد: اگر مشغول انجام يک کار ثابت براي مدت طولاني هستيد، درخواست يک کار تازه کنيد؛ مانند سطح کاري متفاوت، محدوده ي فروش مختلف و...
گرفتن مرخصي: اگر فرسودگي شغلي شما حتمي به نظر مي رسد، يک مرخصي کامل از محل کار بگيريد؛ به تعطيلات برويد، روزهاي بيمار خود را سپري کنيد و براي ترک موقعيت، هر چيزي که شما را از اين وضعيت نجات مي دهد، درخواست کنيد؛ به طور کلي، از زماني طولاني براي شارژ دوباره ي باتري هاي خود و رسيدن به چشم انداز جديد استفاده کنيد.
منبع: نشريه شادکامي، ش77