از دست دادن نزديکان، تنش زاترين و دردناکترين رخداد زندگي هر انساني است که چه بسا به پيدايش بحران جانکاه عاطفي و افسردگي نيز بينجامد، در فرد سوگوار احساس درد، افسردگي و اندوهي آشکار پديد مي آيد و درپي آن واکنش هاي ديگري نيز همچون احساس درماندگي، هراس، خلاء، نااميدي، بدبيني، بي قراري، خشم، گناه، آسيب پذيري، از دست دادن تمرکز، نااميدي و بي انگيزگي بروز مي کند و بسياري از سوگواران دچار بي اشتهايي يا پرخوري، کم خوابي يا زياده خوابي و تغييراتي در راه رفتن و محاوره مي شوند که در طول مرحله از دست دادن يا پس از آن انتظار بروز تمامي اين علائم يا بخشي از آنها طبيعي است و اين در حالت بخشي از روند طبيعي يک سوگواري است که به تدريج از شدت آن کاسته مي شود. به طوري که پس از هفت تا 40 روز شخص سوگوار تقريبا به حال اول برمي گردد.

?چگونه مرگ عزيزان را بپذيريم
 

هرگاه کسي يا چيزي را که دوست مي داريم از ما گرفته شود و يا به ما داده نشود معناي آن دوري و ازدست دادن است. تنها نکته مهم در درمان انواع مختلف ازدست دادن ها عمق احساس اندوه و مدت زماني است که صرف درمان آن مي شود. هرچه از دست رفته مان عزيزتر باشد شدت اندوه بيشتر است و نيز براي گذر از مرحله اي به مرحله ديگر مدت بيشتري صرف مي شود. در فقدان اقوام و نزديکان دور ممکن است سه مرحله کسب بهبود ظرف چند دقيقه به وقوع بپيوندد، درحالي که براي مرگ نزديکان گاه سالها زمان صرف مي شود. جسم، روح و ذهن آدمي بسيار آگاهند و مي دانند چگونه خود را درمان کنند و اين درمان چه مدت به طول مي انجامد. بهتر است نيازهايشان را براي رسيدن به بهبود کامل برآورد ه کنيد و به روند بهبودي اعتماد کنيد.
باوجود اينکه براي ازدست دادن عزيزي ناراحت هستيم از سوي ديگر بايد به زندگي خود نيز ارج نهيم و بايد بپذيريم که زندگي پيوند ميان دو قطب متضاد است که نمي توان يکي از آن جنبه هاي مثبت و منفي را ناديده گرفت يا انکار کرد و مرگ بخشي از زندگي ماست. بخشي مهم که به هستي آدمي معنا مي دهد و پذيرش اين را داشته باشيم که زندگي همچون گذشته جريان دارد و بدون حضور عزيز از دست رفته نيز قادر به ادامه زندگي هستيم. درک اين مساله فرد سوگوار را به سمت مرحله جديدي از زندگي سوق مي دهد که به تدريج حالت جسمي و روحي او رو به بهبودي مي رود.
در چگونگي مقابله با مرگ عزيزان اين نکته حائز اهميت است که به زندگي خود ارج نهيم و به خود تلقين نکنيم که عزيز از دست رفته آن قدر خوب و فوق العاده بوده که در نبودش نمي توانيم زندگي کنيم. چون اين امر سبب تشديد ماتم ما مي شود. بهتر است در ابتداي امر کليه عکس ها، نامه ها و اشياي مربوط به شخص از دست رفته جمع آوري شود و تا زمان مرحله اوليه عزاداري، آنها در جايي پنهان گردد چون در اين مرحله ديدن آن وسايل بسيار دردناک خواهد بود. در مرحله بعد هنگامي که فقدان او مورد قبول واقع شد و زندگي جريان عادي خود را از سر گرفت آن اشيا و مدارک خاطره انگيز را براي وداع بيرون آورده شود. چون مشاهده وسايل شخصي از دست رفته احساس نيرومندي را در سوگوار و يا سوگواران برمي انگيزد که بسياري تا ابد وسايل را حفظ مي کنند و جمعي نيز آنها را از خود دور مي کنند.

?پس از فقدان چه بايد کرد
 

واقعيت اين است که در سوگ کسي نشستن احساس شخصي است و هرکس بر مبناي نياز خود بايد با فقدان مقابله کند که معمولا احساس پريشاني و اندوه و يک واکنش اجتناب ناپذير است. هرگز فقدان عزيز فراموش نمي شود و خود سوگوار ساليان سال با يادآوردن روياها، خاطرات و ارتباطش با عزيز از دست رفته غمگين و متاثر مي شود و پس از، ازدست دادن عزيزي هر انساني به سمت قسمت تاريک تر زندگي مي رود و پس از سپري کردن مدت زماني همه چيز دوباره تغيير مي کند و فرد سوگوار به سمت روشن تر زندگي قدم مي گذارد و فصل تازه اي از زندگي را آغاز مي کند.

?چگونه تسلي دهيم
 

معمولا براي تسلي دادن افراد سوگوار اصطلاحاتي کليشه اي به کار مي رود که به نوعي تسلي بخش نيز مي باشد. «اين شتري است که در خانه هرکس مي خوابد» ، «همه به نوبت نشسته ايم» ، «کاري است که شده! و... ولي اين تسلي ها مقطعي و کوتاه مدت و لحظه اي است. صميميت و صداقت در ابراز همدردي و آزادگذاشتن عزادار در بيان احساسات خود مي تواند از بهترين راه هاي تسلي خاطر باشد. پند و اندرز دادن و کوچک شمردن غم او نه تنها کمکي نمي کند بلکه با وضع روحي سوگوار کاملا مغايرت دارد. در اين شرايط انجام وظايف عزادار ازجمله رسيدگي به کارهاي خانه او، رسيدگي به وضعيت فرزندان و... شيوه هايي هستند که ماتم زده و مصيبت ديده را آرامش مي بخشند. حضور در مجلس ترحيم، يکي از پسنديده ترين کارهاي مسلمانان است چون به هر داغدار حضور پرشور دوستان و اقوام آرامش مي بخشد. درصورتي که به هيچ وجه فرد داغدار آرامش نيابد، حضور يک روانشناس بر بالين او الزامي است.

?کودکان را چگونه با فقدان روبه رو کنيم
 

امروزه بيشتر کودکان با مساله مرگ آشنا هستند؛ ازدست دادن فرد در خانواده، همسايگي، اقوام و يا بعضا از طريق کارتون يا مرگ حيوانات خانگي و... بنابراين تفهيم و توضيح معني مرگ براي آنان در اين گونه موارد آسان تر خواهد بود. بسياري از خانواده ها مساله مرگ را از کودکان پنهان مي کنند مثلا مادربزرگ در بيمارستان مانده، پيش خدا رفته و مسايل غيرواقعي ديگر که هيچکدام درست نيست. بلکه بايد به کودک با بياني ساده و صميمي واقعيت را گفت و به او توضيح داد که وقتي کسي مي ميرد، ديگر در بين ما نيست چون نمي تواند راه برود، نفس بکشد، حرف بزند، گرسنه و تشنه شود، او را به گورستان مي برند و در زير خاک پنهان مي کنند و او در ذهن ما هميشه زنده است و فراموش نمي شود.
والدين دوست دارند که کودکان از درد و رنج و ترس دور نگه داشته شوند اما اين احساس معني واقعي مرگ را به طور مرموز و پيچيده براي کودکان جلوه مي دهد به طوري که کودکان با ترس از مرگ ياد مي کنند و سوالي نمي کنند. اين حالت پرسش هاي بي پاسخي در ذهن کودکان ايجاد مي کند که به نفع آنان نيست.

?به کودکان حقيقت را بگوييد
 

معمولا کودکان بر اين باورند که شخص فوت شده بازخواهد گشت به خصوص پدر يا مادر و پدر يا مادربزرگ. اين حقيقت تلخ را يادآوري کنيد که او برنخواهد گشت و سفر او بي بازگشت است و کودک را در مراسم تدفين شرکت دهيد. روانشناسان معتقدند که کودکان نيز همانند بزرگسالان مي بايستي دلتنگي خود را از فقدان عزيزان بيان کنند.
بگذاريد که شاهد اشک ريختن شما باشند و به آنها هم اجازه دهيد که اشک بريزند همين قدر که کودکان مي توانند در مراسم شادي و عروسي شرکت کنند در مراسم تدفين و عزا هم مي توانند شرکت کنند و با واقعيت مرگ روبه رو شوند و برگزاري مراسم را مشاهده کنند و براي آنان توضيح دهيد که در مراسم تدفين همه فاميل دور هم جمع خواهند شد تا در اندوه يکديگر شريک باشند و جزئيات مراسم را شرح دهيد و چون وقتي کودک در جريان مراسم قرار مي گيرد، فقدان فرد موردعلاقه اش را در جمع اقوام بهتر مي پذيرد يا به تعريفي ديگر فقدان عزيز با مراسم نوعي سرگرمي تازه تلقي شده نه تنها کودک دچار استرس نمي شود بلکه از اندوه عميق کودک نيز کاسته مي شود. والدين نبايد فکر کنند که شرکت در مراسم تدفين براي کودک تجربه غم انگيزي خواهد بود چون تجربه غم و شادي هر دو براي کسب مهارت هاي زندگي براي کودک لازم است.
منابع:
- پل کارسن. استرس در کودکان، ترجمه: هنگامه رها
- تجارب شخصي و درمان افسردگي پس از مرگ عزيزان. تاليف جان دبليو جيمز. ترجمه: صادقي
روزنامه همشهري
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : mohammad_43