بسياري از ما واژه ي آي.کيو(IQ)به گوش مان خورده است. معمولا مي شنويم که مي گويند. آي.کيوي فلاني بالاست يا برعکس، فلاني آي.کيوي پاييني دارد. منظور ما در همه موارد اين است که اين افراد، باهوش يا کم هوش هستند. مثلا کسي که مي تواند مسائل رياضي را به خوبي حل کند، از نظر ما آي.کيوي بالايي دارد و دانش آموزي که نمي تواند خوب درس هايش را حفظ کند يا در حل مسائل رياضي ماهر نيست، آي.کيوي پاييني دارد و باهوش نيست. لازم به گفتن نيست که همه دل شان مي خواهد باهوش باشند و ديگران درباره شان، بگويند که فلاني آي.کيوي بالايي دارد؛ اما واقعيت اين است که همه اين طور نيستند. ميزان بهره هوشي يکي از عواملي است که مي تواند بر سرنوشت و آينده ما-از کارمان گرفته تا علايق مان-تأثير بگذارند. البته امروزه عوامل ديگري را هم در موفقيت فردي و اجتماعي افراد مؤثر مي دانند ولي نقش اين عامل انکار ناپذير است.
چرا بهره هوشي بعضي افراد بالاتر است؟
عوامل بسياري در ميزان بهره هوشي يک فرد تأثير مي گذارد. سال ها پيش تنها نقش ژنتيک را مؤثر مي دانستند، ولي اکنون مشخص شده که ژنتيک و عوامل محيطي هر دو در تعيين ميزان بهره هوشي فرد تأثير دارند و چه بسا نقش عوامل محيطي مهم تر هم باشد؛ چرا که شما نمي توانيد ميزان بهره هوشي ژنتيکي خود را تغيير دهيد، ولي با تغيير عوامل محيطي مي توانيد آن را افزايش دهيد. افزايش بهره هوشي يکي از آرزوهاي هر انساني است و خيلي ها به دنبال راهي هستند که آن را افزايش دهند. در اينجا درباره برخي راه هاي بهره هوشي در بزرگسالان و کودکان مطالبي مي خوانيد.
همه مي خواهند هوش شان افزايش يابد
همان طور که گفتيم شما نمي توانيد بهره هوشي ارثي خود را تغيير دهيد، ولي تغيير عوامل محيطي به شما کمک مي کند که بهره هوشي اکتسابي خود را بالا ببريد. اين کار نه چندان ساده و نه غيرممکن است و روش هاي مختلفي دارد که اگر در انجام آنها پشتکار داشته باشيد، مي توانيد باهوش تر باشيد. اين روش ها به قرار زير هستند:
نفس هاي عميق بکشيد
وقتي شما از طريق بيني نفس هاي عميق مي کشيد، مي توانيد فورا عملکرد مغز خود را ارتقا دهيد. نفس هاي عميق اکسيژن بيشتري را وارد جريان خون کرده و اکسيژن دريافتي مغز را نيز افزايش مي دهد. ثابت شده که سطوح پاييني اکسيژن در مغز باعث افت کارکرد مغز مي شود.
يادداشت هاي روزانه داشته باشيد
کاترين.ام.کاکس، نويسنده کتاب «ويژگي هاي اوليه ذهني سيصد نابغه»، در کتاب خود عادات زندگي سيصد نابغه معروف را بررسي کرده است. او دريافته که نابغه هاي معروفي چون آلبرت انيشتين، ايزاک نيوتن و توماس جفرسون(سومين رئيس جمهوري آمريکا)، همگي دفترچه يادداشت روزانه داشتند و وسواس گونه به نوشتن هر روزه آن مقيد بودند. به خاطر داشته باشيد که توماس اديسون نزديک به سه ميليون صفحه يادداشت روزانه داشت که اتفاقات هر روز و تحليل ها و افکارش را در آنها مي نوشت.
تا جايي که مي توانيد چيز ياد بگيريد
وقتي ما چيزهاي جديد ياد مي گيريم، مسيرهاي جديد عصبي در مغزمان شکل مي گيرند، يک فرد«باهوش» کسي است که بيش از ديگران مسيرهاي عصبي مرتبط با هم در مغزش دارد. به علاوه، مغز انسان در پاسخ به محرک هاي خارجي مسيرهاي جديد عصبي مي سازد. اين محرک هاي خارجي مي توانند يادگيري چيزهاي جديد باشد. هر قدر اين مطالب متنوع تر باشند، بهتر است.
تندخواني بياموزيد
تکنيک «تصوير خواني» به شما کمک مي کند حجم زيادي از مطالب را در مدت کوتاهي بخوانيد و به خاطر بسپاريد. با يادگيري اين روش بازدهي خواندن و يادگيري شما به مراتب بيش از زماني است که به طور عادي مطلبي را مطالعه مي کنيد. با وجودي که اکثر روش هاي تندخواني به شما ياد مي دهند که چطور چشم هاي تان را سريع تر روي کاغذ حرکت دهيد، روش «تصوير خواني»به شما مي آموزد که هنگام خواندن هم بخش خودآگاه و هم بخش ناخوداگاه ذهن تان را به کار گيريد و به عبارت ديگر از تمام ذهن تان استفاده کنيد.
اين روش تعدادي خواندن هاي سريع در خود دارد که پس از هر کدام تکنيک هاي متفاوتي به کار گرفته مي شود. اولين دوره خواندن شامل به کارگيري بخش ناخودآگاه ذهن است تا مطالب به طور سريع و از طريق نگاه کردن به کلمات در ذهن جاي گيرند. بخش هاي ديگر شامل به کارگيري بخش خودآگاه ذهن و استفاده از روش هاي مختلف براي يادگيري است.
در بين يادگيري استراحت کنيد
بيست دقيقه درس بخوانيد و چند دقيقه استراحت کنيد. اين روش کارايي زيادي دارد، زيرا مطالبي که در ابتدا و انتهاي مطالعه خوانده شده اند زمان طولاني تري در ذهن مي مانند.
از واژه هاي اختصاري استفاده کنيد
اين واژه ها عباراتي هستند که از کنار هم گذاشتن حرف اول چند کلمه درست شده اند. براي به خاطر سپردن مطالب از اين واژه ها استفاده کنيد. اين روش به شما کمک مي کند در مدت کوتاهي حجم زيادي از مطالب را به خاطر بسپاريد.
صبحانه بخوريد
ثابت شده که خوردن صبحانه باعث افزايش تمرکز و قدرت يادگيري مي شود، توان حل مسأله را بالا مي برد، حافظه و عملکرد ذهني را تقويت و خلق و خوي فرد را بهتر مي کند. صبحانه اولين فرصتي است که بدن شما مي تواند در آن پس از حداقل 6ساعت، کمبود گلوکز خود را جبران کند. گلوکز منبع اصلي تأمين انرژي براي مغز است.
مديتيشن کنيد
ثابت شده که اين کار مي تواند ساختار مغز را تغيير دهد. تصويربرداري هاي MRI از مغز کساني که به مدت طولاني مديتيشن مي کرده اند نشان داده که فعاليت مدارهاي مغزي آنها افزايش يافته و تمرکز آنها بهتر شده است. ديده شد وقتي يکسري صداهاي مزاحم براي اين فراد پخش شد، روي بخش هاي مربوط به احساس و تصميم گيري مغز آنها نسبت به مغز افراد گروه کنترل تأثير کمتري گذاشت.
قند کمتري مصرف کنيد
هر کربوهيدرات ساده مثل پاستا، قندهاي موجود در شيريني ها، نان هاي سفيد و چيپس سيب زميني مي تواند باعث خستگي و کاهش ميزان انرژي شود. و شما نتوانيد درست فکر و تمرکز کنيد. اين حالت به خاطر ترشح زياد انسولين در خون براي تعديل سطح قند خون در اثر خوردن يکباره مواد قندي روي مي دهد.
از زمان هاي مرده درست استفاده کنيد
از زمان هايي که منتظر نوبت دکتر هستيد، در مترو يا اتوبوس نشسته ايد يا نظاير اينها درست استفاده کنيد. مثلا مي توانيد جدول کملات متقاطع يا جدول اعداد سودوکو حل کنيد يا به راديو گوش دهيد. يادتان باشد که هر قدر مغز شما بيشتر فعاليت کند، توانايي هايش افزايش خواهد يافت.
ورزش کنيد
ثابت شده که ورزش باعث افزايش تمرکز مغز، تقويت حافظه و افزايش هوش مي شود. تمرينات ايروبيک مي توانند کاري کنند که مغز شما فعال تر و هوشمندتر عمل کند.
از همه حواس تان استفاده کنيد
مطالعات نشان داده که مغز انسان وقتي از طريق همه حواس مشغول يادگيري است، بهتر مي آموزد. کودکان و بزرگسالان وقتي در فعاليتي شرکت مي کنند که در آن چيزي را مي بينند، صداهايي مي شنوند، بازخورد لمسي را حس مي کنند، بعد مکان را درک مي کنند و حتي بو و مزه را نيز احساس مي کنند، بهتر ياد مي گيرند. دقت کنيد که هر قدر بتوانيد بيشتر و بهتر بياموزيد، بهره هوشي تان بيشتر خواهد شد.
غذاهاي حاوي آنتي اکسيدان بخوريد
آنتي اکسيدان ها از سلول هاي بدن شما، از جمله سلول هاي مغز محافظت مي کنند. برخي غذاهايي که آنتي اکسيدان دارند عبارتند از :کشمش، توت، سير، توت فرنگي، اسفناج، شاتوت، و کلم پيچ.
در شماره بعدي مطالبي درباره افزايش هوش کودکان از دوران بارداري مادر تا نوزادي و کودکي طفل براي خوانندگان محترم ارائه خواهيم داد.
منبع:نشريه ي دنياي سلامت، شماره ي 53. /ج