مادران مي خواهند بدانند غذا دادن به كودك را كي شروع كنند. مي خواهند بدانند بچه ها هر چه بزرگتر مي شوند چه بايد بخورند و چه نبايد بخورند
اگر چند ماهي است كه به جمع مادران پيوسته ايد حتما مي خواهيد بدانيد آيا فرزندتان تنها با خوردن شير سير مي شود يا نه و بي صبرانه منتظريد براي او غذاهاي خوشمزه آماده كنيد. اما غذا دادن به كودك بايدهايي دارد كه در ادامه با آنها آشنا مي شويم.
اين غذاها را هرگز به فرزند خود ندهيد
-شير گاو و سفيده تخم مرغ:اين مواد مي تواند سبب ناراحتي معده، اگزما و ساير مشكلات معده اي در كودكان زير يك سال شود.
-غذاهاي چسبناك يا سفت:پاپ كورن، كره بادام زميني و... كه مي توانند باعث يبوست طفل شوند.
-آجيل:سبب اسنداد و يبوست مي شود.
-سبزيجات خام مثلا هويج يا سبزيجات كنسرو شده كه ممكن است باعث خفگي شوند.
-عسل:اگر عسل محتوي اسپور باكتري هاي بيماري زا باشد مي تواند (هر چقدر هم احتمالش كم باشد اما ممكن است ) باعث عفونت باكتريايي بوتوليسم نوزادان شود.
-نوشيدني ها و خوراكي هاي كافئين دار: مثلا نوشابه و آيس تي. چاي و شكلات. خودتان مي دانيد اگر از اين مواد به او بدهيد بايد شب را تا صبح با او بيدار بمانيد.
-بيش از 120 ميلي ليتر آبميوه در روز مي تواند سبب اسهال در نوزادتان شود.
-پنير محلي:خطر ابتلا به مسموميت غذايي را دارد.
-ماهي:سبب واكنش آلرژيك شديد در اطفال زير يك سال مي شود. اگر سابقه بيماري هاي آلرژيك در خانواده تان وجود دارد براي اطمينان بيشتر و جلوگيري از بروز حساسيت در فرزندتان غذاهاي دريايي را بعد از 2 سالگي به او بدهيد.
اولين غذاهاي جامدي كه مي توانيد به فرزندتان بدهيد
موز خرد شده:موز را به قطعات خيلي ريز ببريد تا فرزندتان بتواند راحت آنها را قورت دهد و در گلويش گير نكند.
سيب زميني شيرين پخته:بچه ها طعم شيرين را دوست دارند و اين سبزي شيرين براي آنها دوست داشتني است. به جاي آب پز كردن سيب زميني را بخارپز كنيد تا مواد مغذي اش از بين نرود.
گلابي يا هلو:ميوه هاي نرم و رسيده را كوچك كوچك ببريد و به فرزندتان بدهيد.
پاستا يا ماكاروني:از 6 ماهگي به بعد مي توانيد ماكاروني را خوب بپزيد و در قطعات كوچك به فرزندتان بدهيد.
نان سبوس دار:نان را به تكه هاي خيلي كوچك تقسيم كنيد و قسمت هاي نرم آن را به فرزندتان بدهيد. به هيچ وجه قسمت هاي سخت و خشك آن را در دهان فرزندتان نگذاريد.
مرغ و گوشت :از 7 ماهگي مي توانيد فرزندتان را گوشتخوار كنيد.
نمونه اي از راهنماي رژيم غذايي بر اساس سن
*سن:8-6 ماهگي
شروع خوراندن غلات، ميوه و سبزيجات. كودكتان بايد 5-3 وعده شير مادر يا 950-700 ميلي ليتر شير شيشه بخورد.
صبحانه:2 قاشق سوپخوري غلات صبحانه كه بهتر است از جو استفاده كنيد.
ناهار و شام:يكي دو قاشق سوپخوري غذاي آماده كودك، يكي دو قاشق غذاخوري ميوه يا سبزيجات.
*سن:11-8 ماهگي
افزودن گوشت به رژيم غذايي. كودكتان بايد 5-3 وعده شير مادر يا 950-700 ميلي ليتر شير خشك (شيشه) بخورد.
صبحانه :3-2 قاشق سوپخوري غذاي كودك + يك قاشق ميوه مثلا كيوي، هلو، هندوانه يا طالبي.
ناهار:3-2 قاشق سوپخوري غذاي كودك، 2 قاشق سوپخوري ميوه، يك قاشق سوپخوري آواكادو يا غلات كامل.
شام:2 قاشق سوپخوري سبزيجات، يكي دو قاشق سوپخوري گوشت، يك قاشق ميوه مثلا آناناس، هلو، انبه يا موز.
*سن:24-12 ماهگي:
حدود 2 فنجان شير در روز. هنوز هم مي توانيد به فرزندتان شير خودتان را بدهيد اما سعي كنيد غذاي اصلي فرزندتان غذاهاي جامد باشند.
صبحانه:يك برش نان تست سبوس دار، يك تخم مرغ، 6 حبه انگور، 60ميلي ليتر شير.
ميان وعده:نصف موز و 60 ميلي ليتر شير.
ناهار:2 عدد بيسكوييت سبوس دار نرم، يك لايه پنير چدار، يك چهارم فنجان بروكلي پخته، 60 ميلي ليتر شير.
ميان وعده:يك چهارم فنجان غلات صبحانه، يك چهارم فنجان هندوانه.
شام:نصف ليوان ماكاروني، 30 گرم سس گوشت، 2 قاشق سوپخوري سبزيجات پخته، يك چهارم فنجان ميوه، 60 ميلي ليتر شير، يك چهارم فنجان ماست.
اگر مي خواهيد غذاي خانگي براي كودكتان تهيه كنيد...
-سعي كنيد براي حفظ ريزمغذي ها از روش بخارپز بهره بگيريد. جوشاندن مواد غذايي مواد مغذي را از غذا شسته و خارج مي كند.
-غذاهايي كه مي خواهيد براي چند روز بعد از آنها استفاده كنيد را فريز كنيد.
-اگر از غذاهاي آماده كودك استفاده مي كنيد به هيچ وجه به طور مستقيم قوطي غذا را به فرزندتان ندهيد زيرا هر بار كه قاشق را در دهان فرزندتان برده و به ظرف وارد مي كنيد باكتري هاي دهان به آن بسته غذايي منتقل شده و در آنجا تكثير مي شوند. در هر وعده به ميزان مصرف فرزندتان غذا از بسته خارج كنيد.
هفته به هفته مغذي ترش كنيد.
*آب
-لازم نيست به كودكاني كه منحصرا از شير مادر تغذيه مي كنند آب داده شود.
-مواد زائد حاصل از متابوليسم بدن در نوزاداني كه از شير خشك و غذاي كمكي تغذيه مي كنند زياد است، لذا خوراندن مقادير كافي آب جوش به آنها اهميت ويژه اي دارد.
-به طور كلي با شروع غذاهاي مكمل، نوزاد نياز به آب پيدا مي كند.
-بايد مراقب بود ادرار نوزاد پر رنگ و مدفوع او سفت نشود.
*تغذيه از شير مادر تا چه زماني الزامي است؟
-كودك از زماني كه مطابق با منحني رشد از رشد مناسب و متعادلي برخوردار است و تا پايان 6 ماهگي به هيچ ماده غذايي جز شير مادر احتياج ندارد. مگر اين كه نوزاد در طول زمان به هر دليلي رشد مناسبي نداشته باشد كه بايد علت عدم رشد مناسب بررسي شود.
*شير مادر تا چند سالگي؟
از نظر پزشكي تا هر زماني كه مادر و كودك تمايل داشته باشند تغذيه با شير مادر بلامانع است. دين مقدس اسلام هم توصيه دارد مادر تا 2 سالگي به فرزندش شير بدهد اما اين به معني قطع شيردهي در 2 سالگي نيست. شير مادر مواد مغذي و ضد آلرژيك مورد نياز كودك را به او مي رساند. به علاوه روابط عاطفي مادر و طفل را هم تقويت مي كند. بنابراين سعي كنيد نوزادتان را از شير خود تغذيه كنيد. براي قطع شير زمان صرف كرده و به تدريج هر چند روز يك بار يك وعده شير روزانه او را كم كنيد. گرفتن ناگهاني طفل از شير، سبب شوك روحي به او همچنين ورم، عفونت و آبسه سينه مادر مي شود.
*ويتامين ها
-تنها ماده اي كه لازم است در كنار شير مادر به نوزاد داده شود ويتامين D است. در كشور ما ويتامين D به تنهايي وجود ندارد و مي توان از جايگزين ويتامين A و D استفاده كرد كه اگر كودك تمايلي به خوردن آن نداشت مي توان از موليتي ويتامين هم كمك گرفت. مقدار ويتامين D مورد نياز كودك در طول روز 400 واحد است كه اين مقدار در يك ميلي ليتر از اين قطره هاي ويتاميني موجود داست.
-كمبود وتيامين مي تواند سبب نرمي استخوان در طفل شود.
-مصرف ويتامين را بايد از 14-10 روزگي نوزاد آغاز كرد و هر روز به نوزاد خوراند. اگر روزي دوز كودك را فراموش كرديد، روز بعد 2 برابر دوز عادي بايد به او ويتامين بخورانيد. مصرف اين ويتامين بايد تا 2 سالگي ادامه داشته باشد.
-اغلب مولتي ويتامين ها و قطره هاي آهني كه از كشورهاي خارجي به كشور ما وارد مي شوند فرمول هاي بسيار نامناسبي دارند، بنابراين توصيه مي شود از ويتامين هاي توليدي كشور خودمان استفاده كنند.
-اگر مصرف غذاي كمكي كودك را از پايان 6 ماهگي شروع كرديد، بايد قطره آهن را هم شروع كنيد و تا 2 سالگي ادامه دهيد. منتها اگر طفل نارس باشد از زمان هاي پيش تر قطره آهن تجويز مي شود.
*همه چيز به جز شير
فرني:براي افزودن ساير مواد غذايي به جز شير بايد ابتدا از ساده ترين مواد غذايي شروع كرد تا اطمينان حاصل شود كه كودك به آنها حساسيت ندارد. فرني يكي از ساده ترين غذاهايي است كه مي توان به رژيم كودك وارد كرد. اگر مادر شير كافي دارد، مي تواند از شير خودش در آن استفاده كند كه در اين صورت شير مادر جوشانده نمي شود. بعد از آماده شدن فرني شير مادر به آن اضافه مي شود. اگر شير مادر كافي نيست مي توان از شير پاستوريزه براي تهيه فرني استفاده كرد. بعد از فرني مي توان به تدريج خوراندن حريره و سوپ هاي ساده را به كودك آغاز كرد. بهتر است براي خوراندن هر غذاي جديدي به كودكتان 5-3 روز فاصله زماني را رعايت كنيد.
*قوام غذا
چه غذاي كودك خانگي باشد چه آماده، رقت آن بسيار پراهميت است. بهتر است غذاي جديد در اولين روزي كه به كودك داده مي شود رقيق باشد (كمي غليظ تر از شير مادر) به تدريج غلظت غذا بيشتر شود تا به غلظتي مثل حليم برسد. خوراندن غذاي رقيق به مدت طولاني، كالري كافي به نوزاد نمي رساند و طفل گرسنه مي ماند.
*غذاي خانگي يا پودرهاي آماده؟
فرني، حريره و سوپ هايي كه مادر در منزل تهيه مي كند از پودرهاي آماده موجود در بازار پرفايده تر است اما در عين حال اگر مادر قادر نيست غذا براي نوزادش آماده كند، مي تواند از اين غذاهاي آماده استفاده كند كه البته در اين صورت بايد حتما به شرايط بهداشتي، تاريخ مصرف و سالم بودن بسته غذا دقت كند. بهتر است كودك تا 8 ماهگي از تركيبات گندمي ـ چه در منزل و چه به صورت صنعتي و آماده ـ تغذيه نكند و به جاي آن از برنج يا جو تغذيه شود. زيرا ممكن است به گندم حساسيت نشان دهد.
*اولويت بندي غذاهاي جديد
اگر مي خواهيد غذا دادن به نوزاد را شروع كنيد هفته به هفته و تدريجا غذاهاي جديد را به او بدهيد:
هفته اول فرني، هفته دوم حريره، و هفته سوم سوپ ساده. سوپ بايد حاوي گوشت، برنج و سبزي باشد. سوپ اول را با يك نوع سبزي بپزيد و به تدريج هر هفته يك نوع سبزي به آن اضافه كنيد. از گوشت هاي مختلف هم مي توان براي تهيه سوپ استفاده كرد؛ گوشت گوسفند، مرغ، گاو و بهتر است گوشت دريايي را كمي ديرتر يعني حدود يكسالگي شروع كنيد.
منبع:نشريه شهرزاد، شماره 19.