از آنجايي که زندگي بشر به سوي ماشيني شدن پيش مي رود و تحرک بدني در طول روز کاهش يافته ،سلامتي انسان به مخاطره افتاده است. افزايش تعداد سزارين و زايمان هاي سخت يکي از مواردي است که گاهي به کاهش فعاليت بدني مادران در دوران بارداري نسبت داده مي شود .طولاني شدن مدت زمان زايمان عوارض مختلفي ،مانند عفونت داخلي رحم،افت ضربان قلب جنين،اسيدي شدن خون جنين و تأثير نامطلوب رواني و جسماني بر مادر و جنين دارد.خطرات عمده اي مانند عفونت شديد، حملات ترومبوآمبولي و عوارض ناشي از بيهوشي مربوط به عمل سزارين شايع تر و شديدتر از زايمان طبيعي است.برخي از تحقيقات نشان داده است که انجام فعاليت بدني در دوران بارداري مدت زمان مرحله فعال يا مرحله دوم زايمان را کوتاه مي کند .اما،بعضي از تحقيقات ديگر اين نتيجه را تأييد نکرده است .درباره تأثير فعاليت ورزشي در دوران بارداري به نوع زايمان نيز تحقيقات محدودي انجام شده و نتايج مختلفي حاصل گرديده است. به گونه اي که برخي از تحقيقات نشان دهنده ي تأثيرمثبت فعاليت ورزشي بر آن بوده و برخي از نتايج ديگر نيز حاکي از عدم تأثير فعاليت ورزشي بر آن است .تحقيقات فيزيولوژيکي نشان مي دهد که مادران باردار سالم مي توانند بين نيازها ي فيزيولوژيکي مربوط به فعاليت ورزشي خود و رشد جنين سازگاري به وجود آورند .به طور مثال ،چنانچه هنگام فعاليت ورزشي به ظاهر جريان خون رحم کاهش مي يابد،به نظر مي رسد که مکانيسم هاي جبران کننده اي مانند افزايش برداشت اکسيژن و توزيع بيشتر جريان خون ،کمک مي کند تا اکسيژن رساني به جنين ثابت بماند .به طور کلي ،به دليل تعداد محدود تحقيقات انجام شده در اين زمينه ،ضد و نقيض بودن نتايج اين تحقيقات، توصيفي بودن اغلب اين تحقيقات و عدم کنترل برخي از عوامل مهم و مؤثر بر زايمان در بيشتر تحقيقات ،انجام پژوهش هايي بيشتر در اين زمينه ضروري است تا بدين وسيله بتوان برنامه ورزشي مناسبي را به مادران باردار توصيه کرد.جمعي از محققان ايراني تحقيقي را روي شماري از زنان باردار نخست زاي سالم و غير ورزشکار انجام دادند.در اين تحقيق پژوهشگران با دادن توصيه هاي غذايي و فعاليت هاي ورزشي لازم روي زنان باردار که به دو گروه تجربي و کنترل تقسيم شده بودند ،از هفته 26 (ماه هفتم)بارداري مطالعاتي انجام دادند .گروه تجربي از اين مادران باردار از هفته 26 بارداري به مدت 10 هفته به تمرين هايي پرداختند که بر اساس راهنمايي هاي دانشکده آمريکايي مامايي و زايمان (ACOG)و توصيه هاي محققين انتخاب و تهيه شده بود.جلسات تمرين شامل پياده روي براي گرم و سرد کردن و تمرينات موزون در حالت ايستاده و خوابيده بود.تمرينات چرخش لگن و تمريناتي که عضلات لگن را درگير مي کرد،نيز در برنامه آنها گنجانده شده بود.اما،به دليل وضعيت خاص آزمودني ها و غير قدرتي بودن تمرينات تاثير معني داري بر افزايش قدرت انقباض عضلات شکم نداشت.مواردي مختلف در اين نوع پژوهش ها وجود دارد که تاثير بسياري بر نتيجه تحقيق مي گذارد. اين موارد از قبيل پيشينه ورزشي مادران باردار،سن و تعداد آزمودني ها است.با توجه به تحقيقات، ارتباط معني داري بين ورزش دوران بارداري و مدت زمان مرحله فعال زايمان مشاهده نگرديد.اما، طي تحقيقي ديگر،محققان مشاهده کردند که مدت زمان مرحله فعال زايمان در گروهي که تمرينات خود را در دوران بارداري ادامه داده بودند،به طور معني داري کوتاه تر از گروه غيرفعال بود.اين محققان نتيجه گرفتند که انجام فعاليت ورزشي در سه ماهه سوم بارداري ممکن است تأثير مثبتي بر آمادگي دهانه رحم و هماهنگ نمودن انقباضات رحم داشته باشد و مي تواند يکي از عوامل ايجاد آمادگي رحم و در نتيجه کوتاه شدن مدت زمان مرحله فعال زايمان باشد. گروه محققان ايراني که از اساتيد دانشگاه هاي معتبر کشور هستند، به اين نتيجه دست يافتند که فعاليت ورزشي در دوران بارداري، احتمالا با کاهش مدت زمان زايمان تأثيري مثبت بر کاهش مشکلات مربوط به زايمان دارد.و اين نتيجه دليلي مناسب براي توصيه و يا عدم توصيه به فعاليت ورزشي خاص در دوران بارداري است.
تأثير تمرينات ورزشي در وزن جفت و جنين در بدو تولد
محققاني که پژوهش ايشان از نظر شما گذشت در ادامه تحقيق پيشين موضوعي ديگر يعني تأثير ورزش هوازي در سه ماهه سوم بارداري بر ميزان رشد جفت ،جنين و کودک بدو تولد را بررسي کردند .اين تحقيق روي همان گروه تجربي و کنترل ذکر شده در تحقيق پيشين انجام شد.اين محققان بر اين باورند که بنابر نتيجه تحقيق در گروه تمرين کننده در دوران بارداري نسبت به گروه کنترل ،وزن جفت در بدو تولد بيشتر و نسبت وزن کودک به وزن جفت کمتر بوده است. اما،وزن کودک در بدو تولد در دو گروه، تفاوتي معنا دار نداشت. با توجه به نتايج ،فعاليت هوازي در سه ماهه سوم بارداري بر رشد کودک تأثير منفي ندارد.با همه تحقيقاتي که در اين زمينه انجام شد، هنوز به پژوهش هاي بيشتري نياز است تا دانش در زمينه تأثير فعاليت ورزشي در کودک و سازگاري هاي احتمالي آن کامل شود. جفت بر تغذيه و در نتيجه سلامت و رشد جنين تأثير دارد.براساس برخي از تحقيقات اندازه جفت با برخي از بيماريهاي دوران بزرگسالي؛ مانند فشار خون رابطه دارد. تحقيقات نشان داده که تمرينات شديد در اواخر دوران بارداري تأثير منفي بر جفت ندارد؛ اما، نسبت وزن کودک را به وزن جفت در بدو تولد کاهش مي دهد.ورزش هاي تفريحي در سه ماهه دوم بارداري ميزان رشد جفت را افزايش مي دهد و در نتيجه وزن کودک در بدو تولد افزايش مي يابد. نتيجه تحقيقات پيشين نشان مي دهد که وزن کودک مادراني که به منظور اجراي تمرينات و فعاليت هاي تفريحي در دوران بارداري بيش از 1000کيلو کالري در هفته انرژي مصرف مي کردند،در بدو تولد 310گرم بيش از وزن کودک مادراني بود که در دوران بارداري غير فعال بودند .تمريناتي که براي گروه تجربي از مادران باردار شرکت کننده در اين تحقيق در نظر گرفته شد،بدون حرکات پرشي و نيز تمرينات خوابيده به پهلو بود که تا هفته 36 بارداري ادامه داشت.
دلايل متفاوت شدن نتايج تحقيقات:
تفاوت در نوع تمرينات ورزشي و تعداد جلسات تمرين ،وضعيت شغلي مادران و ويژگي هاي ديگري چون وزن پيش از بارداري، قد مادر، سن بارداري در زمان زايمان و تعداد زايمان هاي مادر در اين دوره مي تواند از دلايل تفاوت در زمينه تأثير فعاليت ورزشي بر وزن کودک باشد.با توجه به نتيجه گيري از تحقيق و پژوهش انجام شده قابل ذکر است که انجام فعاليت ورزشي هوازي مناسب در سه ماهه سوم دوران بارداري مي تواند در تسهيل زايمان هاي مادران باردار و بر رشد جنين و کودکان -که همانا اميدهاي زندگي هستند -در بدو تولد کمک کند.
منبع:ماهنامه دنياي سلامت،شماره ي 50.