شهيد محراب آيت الله سيدمحمدباقر حکيم فرزند مرجع عالي قدرشيعه،آيت الله سيدمحسن طباطبايي حکيم و بنيانگذار مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، يکي از برجسته ترين رهبران شيعيان عراق بود که هنگام خروج از صحن مطهر مولاي متقيان حضرت علي ابن ابيطالب(ع) پس از اقامه نمازجمعه روز بيست و نهم اوت سال 2003 بر اثرعمليات تروريستي گروه القاعده به درجه رفيع شهادت نائل آمد.
آيت الله سيدمحمدباقر حکيم در سال 1939ميلادي در شهر علم و شجاعت، نجف اشرف در آغوش خاندان نامدار طباطبايي حکيم تولد يافت و از دوران کودکي معارف و علوم گوناگون اسلامي و فقهي را در حوزه علميه اين شهر آموخت. درسنين جواني در کلاس هاي دروس بحث (خارج فقه) بزرگان علم و دين همچون آيت الله العظمي سيدابوالقاسم خويي و آيت الله العظمي شهيد سيدمحمدباقرصدرشرکت کرد، و در سال 1964 درزمينه فقه و اصول و علوم قرآن از آيت الله العظمي شيخ مرتضي آل ياسين درجه اجتهاد دريافت کرد.
از سال 1964 علاوه بر تدريس در حوزه علميه چند سالي هم رشته علوم قرآني را در دانشکده اصول الدين شهر بغداد تدريس کرد، و در بازبيني کتاب هاي شهيد صدر (فلسفه ما، و اقتصاد ما) شرکت داشت. فعاليت هاي سياسي و جهادي بر ضد رژيم صدام، سيدمحمدباقر حکيم را از پيگيري دروس حوزوي باز نداشت، و هنگام حضور در جمهوري اسلامي به تحصيل برخي رشته هاي علوم خارج فقه همچون قضاوت، جهاد،امربه معروف و نهي از منکر و ولايت فقيه ادامه داد. در دانشگاه امام صادق تهران و دانشگاه مذاهب اسلامي قزوين درمقاطع کارشناسي و کارشناسي ارشد رشته هاي تفسير، فقه، تاريخ، اقتصاد، علوم سياسي، جامعه شناسي و انديشه اسلامي را تدريس کرد.
شهيدمحراب آيت الله سيدمحمدباقر حکيم يکي از معدود انديشمندان معاصر است که به علت برخورداري از جايگاه علمي و مقام اجتهاد ديني مسئوليت هاي ذيل را به عهده داشت:رياست شوراي عالي مجمع دارالتقريب مذاهب اسلامي عضويت هيئت امناي جمعيت مذاهب اسلامي، نايب رئيس شوراي عالي مجمع جهاني اهل البيت(ع)، و عضويت هيئت ياد شده، در زمينه فعاليت هاي فرهنگي نيز مؤسسه دارالحکمه را براي تدريس طلاب علوم ديني در حوزه علميه قم و مرکز پژوهش هاي تاريخ معاصر عراق را تأسيس نمود.
بسياري از مراجع عظام و رهبران بزرگ اسلام به پاس خدمات ارزشمند اين شهيد محراب، درحق او گواهي دادند. امام خميني در قدرداني از زحمات و صبر و پايدار آقاي حکيم،او را «فرزند شجاع اسلام» توصيف کرد.آيت الله شهيد سيدمحمدباقر صدر نيز در تجليل از شاگرد و دوست ديرين خود آيت الله حکيم، او را «بازوي فداکار من» مي خوانده است.
از شهيد محراب آيت الله سيدمحمدباقر حکيم تاکنون آثار ارزشمندي در زمينه هاي علوم قرآن، معارف، تاريخ اسلام، ادبيات مقاومت بر جاي مانده، و اين ميراث گرانقيمت فرهنگي مي تواند راهگشاي نسل حاضر و نسل هاي آينده باشد. آثار اين شهيد گرانمايه عبارت اند از:
الف) علوم قرآن و تفسير
1. علوم قرآن. شامل سخنراني هاي شهيد دردانشکده اصول الدين بغداد است که با اضافات و تجديد چاپ با حجم بزرگ به زبان فارسي هم ترجمه شده است.
2. داستان هاي قرآن. کتاب بزرگي است که در دانشگاه بين المللي علوم اسلامي امام خميني تدريس مي شود. يکي از ناشران تهراني ترجمه آن را به زبان فارسي برعهده گرفته است.
3. هدف از نزول قرآن و آثار آن بر اصلاح جامعه.
4. تفسير سوره الحمد. اين کتاب در حال ترجمه به زبان فارسي است.
5. روش پاکدامني در قرآن.
6. تفسير سوره الصف.
7. تفسير سوره الجمعه.
8. تفسير سوره المنافقون.
9. تفسير سوره الحشر.
10. تفسير سوره التغابن.
11. بدگماني مستشرقان به قرآن. اين کتاب حدود نيم قرن پيش تأليف و منتشر شده است.
12. پديده طاغوت قرآن.
ب) تاريخ و سيره اهل البيت(ع)
13. نقش اهل البيت(ع) در دفاع از اسلام.
14. نقش اهل البيت(ع) در سازندگي جامعه سالم.اين کتاب در دو جلد است و در حال ترجمه به زبان فارسي است.
14. قيام امام حسين(ع).
پ) فرهنگ و ادبيات اسلامي
15. حکومت اسلامي در تئوري و عمل.
16. نقش فرد درتئوري اقتصادي اسلام.
17. حقوق بشر از ديدگاه اسلام.
18. نگاه اسلام به روابط اجتماعي.
19. نگاه اسلام به پيکاراسلامي.
20. نگرشي به مرجعيت امام سيدمحسن حکيم.
21. دعبل خزاعي شاعر اهل البيت(ع).
22. افکار و ديدگاه هاي جماعت العلماء.
23. روابط ميان رهبري و امت اسلامي.
24. وحدت اسلامي از ديدگاه ثقلين (قرآن و عترت). اين کتاب آخرين بار در سال 2001 در مصر چاپ شده است.
25. قضيه کردها از ديدگاه اسلام.
26. حوزه علميه و مرجعيت، جلد اول، حوزه علميه.
27. حوزه علميه و مرجعيت، جلد دوم، مرجعيت ديني.
28. حوزه علميه و مرجعيت، جلد سوم، امام سيدمحسن حکيم.
29. حوزه علميه و مرجعيت، جلد چهارم، شهيد صدر.
30. حوزه علميه و مرجعيت، جلد پنجم، امام خميني(ره).
ت) مسائل سياسي
32. آن سوي چهره رژيم عراق.
33. ديدگاه سياسي شهيد صدر.
34. مبارزه مسلحانه در اسلام.
35. کشمکش مدرنيته و آرمان فلسطين.
36. عراق،ارزيابي شرايط کنوني و آينده.
37. فاجعه امام حسين(ع)،و بالا بردن روحيه مقاومت.
38. نقش مرجعيت ديني در برانگيخت امت.
39. آثارمرجعيت امام محسن حکيم.
40. مرجعيت، وحدت، جهاد.
41. آقاي نقوي و مکتب اهل البيت(ع).
42. شهيد سيدمحمد مهدي حکيم و جنبش حزب الله.
43. سيدمحمد مهدي حکيم: جهاد، هجرت، شهادت.
44. پيکار جهادگونه و پوشش سياسي آن.
45. استراتژي آينده ما.
46. طرح سياسي نظامي.
47. انتفاضه مردم عراق در نيمه شعبان: تجديد عهد با اسام.
48. مجموعه گفت و گوهاي سياسي و فرهنگي با شهيد در مراحل گذشته.
49. روش فرهنگ سياسي. (مجموعه سخنراني)
گفته مي شود که از شهيد محراب آيت الله حکيم هنگام اقامت در نجف اشرف و پيش از مهاجرت به ايران آثار دستنويس زيادي بر جاي مانده بود که توسط عوامل حزب بعث و رژيم صدام مصادره شده و تاکنون اثري از آن وجود ندارد.
منبع: ماهنامه شاهد ياران، شماره42-41