بارها گذرمان به نانوايي ها افتاده و لحظه اي در صف ايستاده ايم تا آسياب به نوبت مان شود. دراين وقوف، هرکس براساس نوع فرهنگ و شخصيت خود، به کاري سرگرم است؛ برخي درگير صحبت در مورد پنير و سرشير بي کيفيت و برخي نيز سرگرم گفت و گو درباره ي هزينه ها، مسافرت و... هستند.
اما اگردراين ميان به اعمال تکراري شاتران نانوا، نيم نگاهي داشته باشيم، بهترين درس ها را فرامي گيريم، تمام سعي و تلاش افراد شاغل در نانوايي، تهيه ي ناني برشته و خوشمزه است.در خانواده هم بدين گونه است؛ همت پدر و مادر، پرورش فرزندي سالم و شايسته است اما برخي اوقات، تمام زحمات خود را بربادرفته مي دانند. از زمين و زمان و يکديگر شکوه و شکايت مي کنند که هرچه بافتيم، پنبه شد اما نمي دانند که نوجوان يا جوان شان، درحال پخته شدن است وبا اندکي صبر، به کانون خانواده باز مي گردد.
همان لحظه که نان پخته شده را تحويل مي گيريم، آيا براي بردن آن عجله مي کنيم؟ اندکي تأمل مي کنيم، منطقه ي وسيعي را در اختيار نان ها قرار مي دهيم تا سرد واز تب و تاب اوليه فارغ شوند، سپس براي جلوگيري از خشک شدن، در نايلون يا تکه اي پارچه قرار داده و راهي منزل مي شويم.
فرزند خانواده که از کوره درمي رود، يعني اين که من الآن برشته ي برشته هستم و بايد از تنور گرم نصيحت خارج شوم، نيازمند فضا و اختيار بيش تري هستم. بگذاريد سرد بمانم تا مرد شوم! البته به نايلون هاي پند و اندرز شما براي جلوگيري از ترد و خشک شدن نياز دارم اما اگرالآن در دايره ي سرزنش شما قرار گيرم، رايحه ي منش و کردار من، «خميري» و مزه ي وجودم، «بخور و نميري» مي شود.
اگر هم موقعي که خيلي عصباني و تند مزاج شده ام، قصد کمک به من را داريد، لطفاً از ادوات و ابزار مناسب و افراد زبده و قابل قبول، بهره جوييد؛ آن گونه که در خروج نان از تنور، از وسيله اي آهني يا همان چنگک استفاده مي کنند. درغير اين صورت، هم دست شان مي سوزد و هم نان از دست شان رها شده، در تنور مي افتد و از بين مي رود.
نانواها تمام چونه هاي خمير را به يک اندازه درست مي کنند؛ بعضي ها که خيلي دقيق هستند، حتي براي اين کار، از ترازو استفاده مي کنند. ما هم بايد همه ي فرزندان مان را به يک چشم ببينيم و تفاوتي بين آنان قائل نشويم. البته اين نکته را همه مي دانند و با گفتن :«همه را به يک چشم مي بينم»، «هر گلي، يه بويي داره»و... خود را مجري اين قانون مي دانند اما لازم است گاهي با ترازوي عقل، برخوردمان را نسبت به فرزندان مان بسنجيم، البته، عدالت بين بچه ها، هميشه به معني مساوي رفتارکردن با آنان نيست؛ دختران نسبت به پسران، نياز به توجه و محبت بيش تري دارند.
شاتر نانوا از وردنه(غلتک) جهت پهن کردن چونه ي خمير استفاده مي کند. اگر درانجام اين کار، همت بيش تري کند، سطح نان به نسبت يکسان، پخته مي شود. پدر و مادر هم به عنوان وردنه، بايد در مجاورت فرزندان، مشغول نوازش آنان باشند تا تمام صفات شخصيتي شان به يک اندازه شکل بگيرد. بدون وردنه ي پدر و مادر، بچه ها جنگنده، غرنده و له و لورده مي شوند. البته کارگر نانوايي براي برشته شدن نان ها، از وردنه ي دندانه اي يا انگشتان دست خود جهت ايجاد سوارخ هايي در سطح خمير استفاده مي کند. درخانواده نيز براي اين که بچه ها پخته و اجتماعي شوند، نيازمند شکاف و فاصله اي کوچک هستند؛ زمان هايي عاري از هرگونه سلطه و رهنمود و فضاي بسته و خفه. بچه ها خواهان فضايي مستقل و شخصي اند.
حال ممکن است برخي افراد بگويند:«امروزه همه چيز مدرنيته شده و ديگر کسي ازاين شيوه هاي قديمي پيروي نمي کند. نانوايي ها همگي مکانيزه شده اند. ديگرنيازي به اين همه کارگر و زحمت اضافه نيست. از يک طرف دستگاه خمير را وارد مي کنند واز طرف ديگر، نان را تحويل مي گيرند. کل اين کارها را يک نفر انجام مي دهد؛ يعني بچه هاي اين دوره زمونه عوض شده اند و مي خواهند خودشان باشند. وقتي اين همه امکانات آموزشي دراختيار دارند، محتاج زحمت و آقا بالاسري نيستند.»
در پاسخ اين افراد بايد گفت آيا طعم و بوي نان نانوايي هاي سنتي، بهتراست يا نانوايي هايي که دستگاه خودکار دارند؟
سؤال ديگر اين است که آيا روش هاي قديمي را بر اکتشافات جديد ترجيح مي دهيم؟
پاسخ اين سؤال در روايتي از حضرت علي (ع) نهفته است :«بهترين کارها، حد وسط آن است.»
اعتدال و ميانه روي در کارها، بهترين شيوه است ودر مورد تربيت فرزندان هم رعايت اين اصل، همواره توصيه شده است
منبع:نشريه شادکامي، شماره74.