با مردم ارتباط عاطفي عميق داشت...
ارتباط بي‌واسطه شهيد آيت‌الله دستغيب با مردم يكي از علل محبوبيت گسترده ايشان و تاثيرگذاري در مقاطع حساس انقلاب و پيشگيري از تلفات جاني و مالي در روزهاي منتهي به پيروزي انقلاب بود. در اين گفتگو نقش ايشان از نگاه يكي از بالاترين مسئولين اجرائي سابق استان فارس با نگاهي كارشناسانه به خوبي تبيين شده است.
شما به عنوان استاندار پيشين فارس، وقتي نام شهيد دستغيب را مي‌شنويد، چه ويژگي‌هائي در ذهنتان برجسته‌تر جلوه مي‌كند و چه تعريفي از شخصيت ايشان به ذهنتان مي‌رسد؟
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم. شخصيت آيت‌الله شهيد دستغيب، يك شخصيت كاملا مردمي بود. شيوه بيان مطالب ايشان، شيوه ساده‌اي بود كه به دل مردم مي‌نشست. مخاطبش عامه مردم بودند. به بياني ساده صحبت مي‌كرد كه شيوا و مورد پسند عامه مردم بود. مردم صداقت و اخلاص را در بيان و رفتار او مي‌ديدند.
از دوران جواني خود چه تصويري از ايشان داريد و چرا به رغم جاذبه‌هاي فراواني كه در آن موقع در سطح جامعه براي جوان‌ها وجودداشت، چگونه است كه ايشان مي‌توانست آنها را جذب كند؟
برنامه دعاي كميل شب‌هاي جمعه شهيد دستغيب يكي از بهترين جماعات مذهبي شيراز بود و من دانشجو بودم وكمتر فرصت مي‌كردم به شيراز بروم، ولي در همان فرصت‌هائي كه در آنجا بودم، در مسجد جامع عتيق و در دعاي كميل ايشان شركت مي‌كردم و هنوز مزه حال و هواي معنوي آن جلسات در ذهن من باقي مانده است. جوان‌ها فطرت پاكي دارند و به رغم مظاهر فساد كه در اجتماع وجود داشت و جاذبه‌هاي ظاهري داشتند، به دليل همين پاكي و بي‌آلايشي دنبال پاكي مي‌گرديدند. شهيد دستغيب اين پاكي را خوب به نسل جوان عرضه مي‌كرد، به همين دليل زود و راحت جذب مي‌شدند. انسان‌ها هميشه به فضاهائي نياز دارند كه بتوانند در آن فضا و با زبان مناسبي با خدا حرف بزنند و شهيد دستغيب اين فضا را فراهم مي‌كرد و زبان حرف زدن با خدا را از كلام معصومين (ع) به مردم خوب ياد مي‌داد.
يكي از نقاط قوت دعاي كميل شهيد دستغيب، در آميختن مباحث سياسي با آن بوده است. آيا از چگونگي اين شيوه نكته‌اي به يادتان هست؟
ايشان در مقاطع مختلفي موضع‌گيري‌هاي جدي در مورد سياسي و اجتماعي مي‌كردند. بعضي از آنها را در سني نبودم كه حضور داشته باشم، ولي بعضي از آنها در خاطرم مانده است. مثلا وقتي موضوع برگزاري جشن هنر شيراز در ماه مبارك رمضان مطرح بود، نظام طاغوت نمايشي را كه در يكي از مغازه‌ها اجرا مي‌شد، توسط تلويزيون در پياده‌رو به نمايش گذاشت. اين نمايش بسيار زشت و منافي عفت عمومي بوده است. شهيد آيت‌الله دستغيب موضع شديدي مي‌گيرند و در دعاي كميل مسجد جامع عتيق، اعتراض خود را بيان مي‌كنند و اين سخنراني ايشان منشاء حركت عظيمي هم در شيراز و هم در نقاط ديگر ايران، از جمله تهران، عليه برگزاري جشن هنر شيراز مي‌شود. في‌الواقع اين گونه موضع‌گيري‌ها از جمله نقاط آغاز موضع‌گيري‌هاي علني عليه نظام طاغوت بود.
در قيام 15 خرداد 42 هم مسجد عتيق يكي از مراكز مراجعه مردم بود و مردم در آنجا اجتماع مي‌كردند و شهيد دستغيب درباره قيام امام صحبت مي‌كردند. در حادثه 15 خرداد، بعد از تهران، بيشترين اجتماعات مردمي در شهر شيراز و در مسجد جامع عتيق و مسجد شهدا كه مصلاي نمازجمعه است، برگزار مي‌شده و مردم به خيابان‌ها مي‌آمدند و تظاهرات مي‌كردند. در آن مقطع هم شهيد دستغيب نقش محوري داشتند.
بعد از درگذشت آيت‌الله العظمي حكيم، باز شهيد دستغيب براي معرفي امام به عنوان مرجع تقليد، تلاش فراوان كردند، بنابراين ايشان در مسائل مختلف اجتماعي و سياسي برهه‌هاي گوناگون، در ارتباط با مذهب و حوزه‌هاي علميه، موضع‌گيري‌هاي به موقع و طبيعتا بر مردم شيراز و استان فارس تاثيرگذاري‌هاي تعيين كننده‌اي داشتند و موجب ايجاد حركت‌هاي انقلابي شدند.
گويا شهيد دستغيب از جمله نخستين روحانيوني بودند كه در تعريف و تبيين اصل ولايت فقيه كه از سوي امام مطرح شد، نقش برجسته‌اي داشتند. در اين باره نكته خاصي به يادتان هست؟
ايشان جمله معروفي دارندكه فرمودند: «من اطاع الخميني فقد اطاع الله: هر كس از خميني اطاعت كند، از خدا اطاعت كرده است.» من فكر مي‌كنم همين يك جمله به تنهائي نشان‌دهنده ديدگاه ايشان نسبت به ولايت فقيه است. ممكن بود در زمان پيروزي انقلاب، ديگران بحث‌ها و يا ترديدهائي را درباره اين اصل مطرح كرده باشند، اما شهيد دستغيب در شيراز و در منطقه فارس پرچمدار تبعيت كامل از ولايت فقيه و مبلغ اين انديشه و فكر امام بود.
شما به عنوان فردي كه در صدر رصد اوضاع استان قرار داريد، قطعا با سابقه امنيتي استان هم آشنا هستيد. در دوران انقلاب در ساير استان‌ها، حركت‌هاي مردمي عمدتا به كشتار مردم منتهي مي‌شد، اما در استان فارس و در شيراز، به رغم تحمعات عظيمي كه در مسجد جامع و ساير مراكز مذهبي صورت مي‌گرفت، كشتار زيادي صورت نگرفت. شما رمز اين قضيه را در چه مي‌دانيد؟
رمز اين را بايد در اين نكته جستجو كرد كه به رغم حضور گسترده مردم، عملكرد آنها به گونه‌اي بودكه دستگاه طاغوت را نسبت به انجام واكنش‌هاي تند در مقابل آنها منفعل مي‌كرد. البته در استان فارس هم حكومت نظامي شد و در بعضي از اجتماعات مثل مسجد حبيب افرادي به شهادت رسيدند، اما انقلاب اسلامي ايران در مجموع نسبت به حركت‌هاي اجتماعي و سياسي ساير نقاط جهان،كمترين خسارت جاني و مالي را داشته كه علت آن حضور گسترده و يكپارچه مردم و وحدت نظر درباره رهبري انقلاب بود و همگي گوش به فرمان امام بودند. در فارس هم اين گونه بوده است و به همين دليل ما در كل از لحاظ خسارات جاني در روزهاي آغاز انقلاب و پس از گسترش اعتراضات عمومي، كمتر از حركت‌هاي اجتماعي در ساير نقاط دنيا صدمه خورديم.
پس از انقلاب كم و بيش اغتشاشاتي در شيراز پيش آمد و شهيد براي آرام كردن فضا از عشاير كمك گرفتند. اگر در جريان اين امر هستيد، توضيح مختصري درباره آن بدهيد.
در سال‌هاي اول پيروزي انقلاب، بعضي از خوانين تلاش مي‌كردند بين مردم و عشاير فاصله بيندازند. سياستي كه به كار برده شد، ارتباط بدنه عشاير با روحانيت بود. با ايجاد اين ارتباط عملا دست خوانين كوتاه شد. چون مردم متدين و معتقد بودند، به نداي روحانيت پاسخ مثبت دادند تا عناصري كه از ته دل اعتقادي به انقلاب نداشتند، نتوانند حادثه بزرگي را در فارس رقم بزنند.
آيا از تعاملات شهيد دستغيب با علماي ديگر استان تحليلي داريد؟
در سال‌هاي قبل و بعد از انقلاب، روحانيوني كه در عرصه مبارزات، فعال و مطرح بودند، مرحوم آيت‌الله محلاتي بودند، آيت‌الله شهيد رباني شيرازي بودند. از سال 42 تعامل قوي و مستمري بين شهيد دستغيب و آيت‌الله محلاتي برقرار بود و جلسات مشتركي داشتند و تصميم‌گيري مي‌كردند. با اينكه سلايق و آراي بعضي از طرفداران دو طرف با هم تفاوت داشت، اما باز تدبير آنها و ديگر بزرگان روحاني به گونه‌اي بوده است كه با اتفاق نظر و همفكري و هم‌انديشي، مسائل را پيش مي‌بردند تا اتحاد همگان در مسائل اجتماعي حفظ شود.
اگر نكته ويژه‌اي در مورد شهيد دستغيب به نظرتان مي‌رسد، بيان بفرمائيد.
من روي ارتباط عاطفي شهيد دستغيب با مردم و با مخاطبين خود تاكيد مي‌كنم. اين واقعا هنر ارزنده‌اي بود كه در شخصيت ايشان تجلي داشت و ايشان در سخنراني‌ها و صحبت‌ها و مراودات و رفت و آمدها و در جلسات دعاي كميل، به گونه‌اي رفتار مي‌كردند كه مردم بين خود ايشان حائل و فاصله‌اي نمي‌ديدند و به راحتي مي‌توانستند مسائل و مشكلات خود را با ايشان در ميان بگذارند و از نقطه نظرات و نصايح ايشان بهره‌مند شوند و بدون رو دربايستي حرف‌هايشان را بزنند و نوعي تعلق خاطر عاطفي بين خود و ايشان احساس كنند.
منبع: ماهنامه شاهد ياران53_54