كج خلقي و ناآرامي در برخي از كودكان مشكلات زيادي را براي والدين ايجاد مي‌كند. تحقيقات نشان مي‌دهد اين حالت در دوره‌هاي خاصي از زندگي اكثر كودكان به چشم مي‌خورد و منجر به اضطراب و پرخاشگري در كودك مي شود. گاهي كج خلقي كودك در بزرگسالي نيز ديده مي شود.
متخصصان همواره اعلام مي‌دارند كه والدين نقش بسيار زيادي در خلق و خو و رفتار كودكان خود دارند. بدون شك هيچ پدر و مادري نمي‌توانند ادعاي تخصص كامل در تربيت كودك خود را بكنند و يا باور داشته باشند كه فرزند آن‌ها با ساير كودكان فرق مي‌كند.
آن چه بيش از هر اقدامي ديگري به كودك كمك مي‌كند تا فردي آرام باشد آگاهي كامل والدين از شيوه ها و مهارت‌هاي لازم در مواقع برخورد با كج‌خلقي‌هاي كودك است. آيا تاكنون فكر كرده ايد كه برخورد شما در موفقيت‌هاي خاص كودكتان تا چه حد دخيل است؟! چه رفتار شما در شرايط مختلف با كودك تاثير زيادي در شكل‌گيري شخصيت او در اينده دارد.
وقتي والدين نتوانند بر خشم خود غلبه كنند و در حضور كودك با همسر و يا ديگران نزاع نمايند بدون ترديد كودك شاهد، نخواهد نتوانست در موقعيت‌هاي خاص زندگي خشم و عصبانيت خود را فروكش كند. هر چند كه شايد كاري بس دشوار باشد ولي آن چه بيش از هر چيز ديگري بايد مدنظر قرار گيرد اين كودكان هر آن چه مي‌بينند و مي‌شنوند، مي‌آموزند.
البته ناگفتني است كج‌خلقي و ناآرامي بخشي از مراحل رشد و تكامل كودك است و مهم، شيوه برخورد صحيح با كودك در اين دوران مي‌باشد.
كودكان معمولاً در محدوده سني 3 سالگي ناآرام مي شوند كه درجات آن در كودكان متفاوت است. گاهي تا 5 الي 6 سالگي ادامه مي‌يابد و به مرور كم تر مي شود. كج خلقي و ناآرامي در كودكان ممكن است به دليل خشم و عصبانيت بروز كند و يا ناشي از ترس در كودك باشد.
ناآرامي و خشم و عصبانيت در كودكان نوعي از رفتارهاي تعاملي است؛ چه كودكان حالات فوق را تنها در حضور ديگران (والدين، دوستان و...) از خود نشان مي‌دهند. مطالعات نشان مي‌دهد كودكان فعال بيش از كودكان با فعاليت كم دچار كج خلقي و ناآرامي مي‌گردند و اگر والدين رفتار منطقي و مناسبي داشته باشند اين دوران به زودي سپري شده و كودك به آرام بودن سوق داده مي‌شود.
برخي كودكان در مواقعي بهانه گيري مي‌كنند كه يا گرسنه و يا خسته‌اند و يا در بدن خود دردي احساس مي‌كنند. البته طبق تحقيقات عواملي هم‌چون خواب ناكافي، اضطراب و نگراني بيش از حد والدين، عدم توجه به خواسته هاي كودك و تنبيه بدني كودك موجب بروز خشم و كج خلقي و تشديد آن در كودك مي‌شود.
كودكان همواره تمايل دارند مستقل باشند و به طور دايم بين استقلال و وابستگي به والدين دچار نوسان مي شوند. كودك در پي كشف پيرامون خود و حد و مرزهاست. كودك رفتارهاي مختلفي را در طي دوران رشد خود و دست يابي به اعتماد به نفس از خود نشان مي‌دهد و گاهي با كج خلقي احساسات خود را تخليه مي‌كند. لذا هر گاه كودك قصد دارد به استقلال دست يابد كج خلقي در او امري طبيعي به شمار مي‌رود.
برخي والدين با كج خلقي‌هاي كودك خود مدارا كرده و با رفتارهاي كاملاً منطقي براي رفع آن تلاش مي كنند. ولي اگر والدين داراي روحيه اي كج خلق باشند، براي غلبه بر رفتارهاي خشن كودك خود موفق نخواهند بود. بسيار حائز اهميت است كودكي كه در محيطي گرم، صميمي و آرام رشد مي‌يابد، در اينده فردي با خلق و خوي آرام و مهربان خواهد بود.
رفتار محبت‌آميز والدين هم زمان با تعيين حد و مرز مشخص براي استقلال كودك، تا حد قابل توجهي به جلوگيري از ناآرامي و يا كاهش آن در كودك كمك مي‌كند. نهي بيش از حد، بروز خشم و عصبانيت‌هاي مداوم، كوتاه آمدن در برابر كج خلقي‌هاي كودك و برآورده كردن تمام خواسته هاي نابجاي او و يا بكار بردن الفاظي نامناسب (مانند نق نقو، بهانه‌گير و...) در افزايش رفتارهاي خشن و ناآرامي‌هاي طولاني مدت در كودك مؤثر است.
شناخت روحيه كودك و توجه به آن بسيار اهميت دارد. والدين بايد كودك خود را در شرايط مختلف درك كنند و در ايجاد آرامش در او به او كمك نمايند. والدين بايد به كودك ثابت كنند كه او را مي‌فهمند و براي او ارزش قايل‌اند. لذا به مرور كودك نيز مي‌آموزد كه با نق نق كردن و بهانه‌گيري به خواسته هاي نابجاي خود دست نمي‌يابند.
والدين بايد توجه داشته باشند كه كودكان نيز گاهي احساس غم و ناراحتي مي‌كنند. بنابراين اين وظيفه پدر و مادر است كه به كودك خود از همين ابتدا شاد زيستن و غلبه بر ناراحتي و حتي خشم خود را بياموزند.
چند پند دوستانه
- با كودك خود صحبت كنيد و اجازه دهيد او در طول روز از احساسات خودش براي شما حرف بزند.
- كودكان كنجكاوند و تمايل دارند از همه چيز كه در پيرامون آن‌ها قرار دارد سردر بياورند. در كشف مواردي كه كودك به آن‌ها مي پردازد به او كم كنيد.
- كودكان معمولاً از والدين خود سؤالات زيادي را در موارد مختلف مي پرسند؛ توصيه مي‌شود با صبر و حوصله به پرسش هاي ايجاد شده در ذهن كودكتان پاسخ دهيد و هرگز از پاسخ دادن امتناع نكنيد.
- در محيط خانه، شرايط آرامي را براي كودك فراهم سازيد. اگر موضوعي باعث ناراحتي و عصبانيت شما شد، سعي كنيد نزد كودكتان بروز ندهيد. باور داشته باشيد كودكان با ديدن ناراحتي والدين خود دچار تنش مي شوند.
- در طول روز با كودك خود بازي كنيد و با او رابطه عميق دوستانه برقرار سازيد.
- گاهي برايش آواز ملايم بخوانيد مخصوصاً شعرهايي كه مملو از احساس مهر و محبت به كودك باشد.
- هرگاه كار زيادي در منزل داريد، سعي كنيد با يك اسباب‌بازي بي‌خطر و متناسب با سن كودك، او را سرگرم سازيد.
- كودكان معمولاً كم طاقت‌اند و صبر را نمي‌شناسند. چه خوب است كه به او صبور بودن را بياموزيد. به طور مثال هرگاه خواسته اي دارد كه در آن لحظه امكان برآورده شدنش وجود ندارد سعي كنيد او را با مفاهيم صبر اشنا سازيد و از او بخواهيد در اين مدت خود را با اسباب بازي‌هايش سرگرم كند تا كار شما تمام شود.
- اگر در مقابل خواسته كودك بنا به دليل موجه «نه» گفتيد، در صورت نق نق و بهانه‌گيري كودك، كوتاه نياييد.
- در طول روز گاهي كودك خود را در آغوش بگيريد و او را نوازش كنيد.
- در تربيت و پرورش كودك خود صبور باشيد. كودكان نيز گاهي احساس خستگي و يا ناراحتي مي كنند. در اين مواقع با ارامش، به او كمك كنيد.
- سعي كنيد كودك را درگير مشكلات خود نكنيد، محيط خانه را از هرگونه تنش و ناآرامي خالي كنيد و محبت و شادي و آرامش را جاي‌گزين آن نماييد.
منبع:نشريه تغذيه و سلامتي شماره - 78