نقطه ي عطف در زندگي کودک
 

از لحظه اي که نوزاد به دنيا مي آيد ارتباط برقرار کردن با شما را فرا مي گيرد. شما هم مي توانيد با حرف زدن و پيش رفت زباني کودک تان بيش تر آشنا شويد تا در يادگيري بهتر مهارت هاي زباني در سال هاي آغازين کودکي به او کمک کنيد.
نوزادان از همان لحظه هاي اوليه ي زندگي شروع به يادگيري مي کنند و پدر و مادرها انصافاً «معلمان»بسيار خوبي هستند. واکنش هاي متقابل و آن چه معمولاً والدين به کودک نوپا مي گويند از جملاتي نظير:«کودکم حرف بزن»تا تکرار کلمات و جلمه ها، مي توانند درس هاي خوبي براي زبان آموزي کودک باشند. صحبت کردن، خواندن، گوش کردن و پاسخ دادن کارهايي است که براي کمک به زبان آموزي کودک لازم است. صرف نظر از اين عوامل ياد دادن ايما و اشاره به کودکان شش ماهه يا بيش تر، مي تواند از چندين طريق به آن ها کمک نمايد. زبان ايما و اشاره به کودکان ياد مي دهد وقتي هنوز خيلي کوچک هستند و نمي توانند صحبت کنند از آن طريق نيازها و خواسته هاي خود را بيان نماييد و شما هم بتوانيد از اين طريق با آن ها بهتر ارتباط برقرار نمايند.
از نوزادي تا سه ماهگي:همه چيز با گريه شروع مي شود
در هفته ي اول تولد، گريه، تنها طريق ارتباط برقرار کردن کودک با شماست. نوزاد گريه مي کند تا به شما بفهماند گرسنه و يا پوشکش خيس است. با رشد کودک او اصوات بي معنايي«غان و غون» و آواهايي نظير«آ»،«اِ»و«اُ» را بيان مي کند. اگر چه کودک نمي تواند صحبت کند و يا جويده جويده کلماتي را بر زبان آورد، ولي مهارت هاي زباني او به تدريج شکل مي گيرد. در اين مرحله، کودک گوش مي دهد و محيط خود را شناسايي مي کند. وقتي صداي بلندي مي شنود شگفت زده مي شود و هنگامي که صداي شما را مي شنود سرش را به طرف شما برمي گرداند. با خواندن کتاب يا آواز براي او، مي توانيد پيش رفت زباني او را ارتقا ببخشيد.
تا مي توانيد با کودک صحبت کنيد و او را در معرض صداهاي مختلف و موسيقي قرار دهيد.
چهار تا شش ماهگي غان و غون کردن شروع مي شود
بين چهار تا شش ماهگي مهارت هاي زباني کودک شکوفا مي شود. صداهاي اوليه، تبديل به آواهاي معنادار مي شود. در اين مرحله کودک مي تواند حروف صامت يک سيلابي مثل، ن، ک، ج،پ و ب را تلفظ نمايد. در ضمن کلمات بي معنايي نظير «گاگا»و«گوگو»ممکن است شنيده شود.
کودک شما مي خندد و لبخند مي زند و البته هنوز براي ارتباط برقرار کردن با شما و فهماندن نيازهاي خود از گريه استفاده مي کند. مي توانيد با بازي کردن با او بيش تر تشويقش کنيد. هنگام بازي و صحبت کردن با او مرتباً نامش را بر زبان آوريد. وقتي صداهايي را بيان مي کند آن ها را تکرار کنيد و او را ترغيب نماييد تا باز هم آن ها را تکرار کند. در اين سن اسباب بازي هاي صدادار نظير«جغجغه»براي او مناسب هستند.
هفت تا نه ماهگي:حالا صداهاي او بيش تر به صحبت کردن شبيه هستند
غان و غون هاي کودک ادامه مي يابد و کامل تر مي شود تا بيش تر شبيه صحبت کردن واقعي شود. او اصوات دو بخشي مانند«بابا»و «ماما»را مي تواند ادا کند. اگر چه اين اصوات شبيه کلمه هستند ولي او هنوز نمي تواند آن ها را خطاب به شخص يا چيز خاصي بيان کند. در اين دوره ي زماني او به غان و غون کردن ادامه مي دهد، صداهاي جديدتر و بيش تري مي آموزد و دستورهاي ساده نظير«نه، نه»را مي فهمد. حالا او مجموعه اي از لغات را در حافظه ي خود دارد که مفهوم آن ها را درک مي کند. مي توان از طريق بازي پيش رفت زباني او را بيش تر کرد. در اين زمان با خواندن سرودها و شعرهاي کودکانه مي توان کمک بيش تري به او کرد. از کودک مي توان سؤالاتي نظير چشم هايت کو؟ پاهايت کجا هستند؟ و مانند اين ها پرسيد و دست او را به طرف آن ها هدايت کرد و در قالب بازي، اين اعضا را به او شناساند و به همين ترتيب اعضاي ديگر بدن مثل بيني، گوش، انگشتان و سر...را به او نشان داد.
ده تا دوازده ماهگي حرف زدن واقعي شروع مي شود.
بين ده تا دوازده ماهگي ممکن است اولين کلمه ي واقعي را از کودک تان بشنويد. در يک سالگي بيش تر بچه ها مي توانند سه تا پنج کلمه را به زبان آورند. علاوه بر گفتن اين کلمات، درک کودک از زبان محاوره اي بيش تر مي شود. ممکن است براي گفتن«نه»سر خود را تکان دهد و براي خداحافظي کردن دست خود را حرکت دهد. سعي کنيد در اين دوره براي او شعر و داستان بيش تري بخوانيد. ياد گرفتن صداي حيوانات و پرنده ها، هر شنونده ي بي رغبتي را سر ذوق مي آورد.
اگر کودک شما در اولين سالگرد تولدش نتوانست صحبت کند دليل وجود مشکل خاصي نيست مگر اين که علائم ديگري براي تأخير وجود داشته باشد. اگر نگران هستيد مي توانيد با پزشک مشورت نماييد.

پرورش توانايي صحبت کردن کودک؛
 

صحبت کردن، کتاب خواندن، شعر خواندن و بازي کردن، به تعامل بين شما و کودک تان کمک مي کند. محيط دلپذير، کنجکاوي کودک را تهييج کرده، اعتماد به نفس را در او به وجود مي آورد. و او را بيش تر با زبان آشنا مي سازد. اين ويژگي ها پايه و اساس محکم براي صحبت کردن و پيش رفت گويش هستند. توصيه مي شود شرحي از آن چه انجام مي دهيد براي کودک خود بيان کنيد. مثلاً :«مامان مي خواد تو را براي بازي کردن به حياط ببرد» يا صداهاي تقليدي به کار ببريد مثل «نگاه کن، يک کلاغ اونجاست، قار، قار، قار»از هر فرصتي براي صحبت کردن با کودک استفاده کنيد.
گوش کردن به گفته هاي کودک ضروري است. بگذاريد فرزندتان نقطه نظر مثبتي نسبت به زبان داشته باشد. وقتي کودک به دليل خاصي گريه مي کند بايد به او جواب دهيد. مثلاً اگر گريه مي کند تا به شما اطلاع دهد که نياز به تعويض پوشک دارد و ناراحت است و يا وقتي به شيئي اشاره مي کند که دور از دسترس اوست و مي خواهد با در آوردن صداهاي خاص توجه شما را به آن شيء جلب کند تا آن را به او بدهيد بايد پاسخ او داده شود. وقتي شما به کودک تان که سعي مي کند با شما ارتباط برقرار کند توجه نشان دادي، مي فهمد که مي تواند به طور مؤثر از زبان خود استفاده نمايد و نيازهاي خود را برآورده سازد.
اگر از اولين روزهاي تولد فرزند مي خواهيد او را در مکالماتي نظير صحبت در مورد نام اسباب بازي هاي مورد علاقه ي او و ساير اشياء خانه شرکت دهيد، آهسته و واضح صحبت کنيد. از زمان نگاه کردن به تلويزيون کم کرده، براي کودک تان کتاب بخوانيد. او را تشويق کنيد تا با کودکان هم سن و سال خود صحبت کند.گفته هاي او را با روش هاي مثبت مثل:تکرار کردن، طبقه بندي کردن و در قالب الفاظ ديگر در آوردن، تصحيح نماييد.
نقطه ي عطف يا رويداد مهم در زندگي کودک «صحبت کردن»است
آيا مي دانيد هشتاد درصد رشد مغز کودک از اواسط بارداري تا دو سالگي است؟
منبع:نشريه پيام زن، شماره 218