بعضي از والدين آخرين راه چاره را در تربيت فرزندان، تنبيه بدني مي دانند، اما همواره به جاي تنبيه و اعمال خشونت راه بهتري هم مي توان پيدا کرد، چون تنبيه بدني عوراض متعددي در رفتار و روحيه فرزند شما به جاي خواهد گذاشت. حتي اگر بسيار به ندرت کودک خود را تنبيه مي کنيد، حتماً اين مطلب را بخوانيد...
بسياري از والدين عمداً دست به تنبيه بدني نمي زنند. معمولاً هنگامي اين رفتار از بزرگترها سرمي زند که کنترل خود را ازدست بدهند يا احساس نااميدي کنند.
ممکن است بابا به خاطر اينکه سه بار از کودک خواسته تلويزيون را خاموش کند و او توجهي نکرده عصباني شود وکتکش بزند. يا وقتي پسر کوچولوي چهار ساله به وسطه خيابان مي دود، مامان او را بزند تا حواسش بيشتر جمع باشد.
همه پدر و مادرها مي دانند که گوش نکردن کودک به حرف آنها چقدر ناراحت کننده است ؛ نگراني و دلهره از به خطر افتادن سلامت بچه هم به همين صورت . مادري که گفتيم ، از اينکه پسرش دوباره به وسط خيابان بدود و مثل اين دفعه شانس نياورد! خيلي نگران است.
اکثر والدين حداقل يک بار فرزندانشان را تنبيه بدني کرده اند يا احساس کرده اند او يک کتک مفصل لازم دارد. اما به راستي چرا اين تعداد از پدر ومادرها از تنبيه بدني استفاده مي کنند؟ شايد بگوييد چون موثر است ، ولي واقعيت اين است که اگر تنبيه بدني موث رباشد فقط وفقط در کوتاه مدت تأثيرگذار است.
مادر سميرا کوچولو گهگاه او را تنبيه بدني ميکند،ولي آنسوي ماجرا اين است که مربي او در مهد کودک مرتب بايد مراقبش باشد تا بچه هاي ديگر را آزار ندهد!
در سال 2002 يک تحقيق وسيع در مورد آثار و عوارض تنبيه به عمل آمد. خانم «اليزابت تامسون» از مرکز ملي کودکان فقير دردانشگاه کلمبيا، اطلاعات گردآوري شده طي 62 سال را مورد بررسي قرار داد ودريافت که هر قدر کودک بيشتر تنبيه شود، احتمال بروز رفتار پرخاشگرانه در او بيشتر مي شود. ضمناً چنين کودکي بيشتر رفتارهاي نادرستي مثل دروغگويي، حقه بازي و آزار و اذيت ديگران را از خود نشان مي دهد. کودکاني که با تنبيه بزرگ شده اند کمتر درست ونادرست را از هم تشخيص مي دهند و در غياب اولدين خود بيشتر از ساير بچه ها رفتارهاي نادرست و بي ادبانه از خود بروز مي دهند.
يکي از مادران که معمولاً فرزندش را تنبيه بدني مي کند، مي گويد: «بچه من موقعي رفتارش درست است که او را تنبيه مي کنم. اما راستش نمي دانم رفتار درست او به خاطر ترس است يا اينکه واقعاً خوب و بد را از هم تشخيص داده است.»

پس چه بايد کرد؟
آيا جايگزين مناسبي به جاي تنبيه بدني وجود دارد؟ رفتارهايي که در ذيل آورده شده با اين اعتقاد فهرست شده که يک کودک سزاوار احترام است ،حتي وقتي رفتارش آن گونه که بايد، نيست.
سعي کنيد در رفتارتان ملايم و مهربان باشيد.وقتي تن صدايتان عادي وطبيعي باشد کودک بهتر حرفتان را مي شنود.
کمي تأمل کنيد. يک مکث کوتاه در عکس العمل واندکي صبر هنگام هيجان، مي تواند گره گشا باشد. چه اشکالي دارد که بگوييم:«الان براي مواجهه و حل اين مسأله خيلي ناراحتم و موقعيت مناسب نيست. بعداً در موردش صحبت مي کنيم.»
به او بياموزيد. به جاي مجازات فرزندتان به خاطر کار نادرستش، کار درست را به او ياد بدهيد؛ مثلاًبگوييد:« وقتي اسباب بازي هات رو توي اتاق پذيرايي رها مي کني، من اين کارت رو نمي پسندم. دوست دارم هر دفعه اونا رو تو کمد بگذاري.»
مثبت باشيد. به جاي آنکه بگوييد:«چند مرتبه بايد به تو بگم که دندان هات رو مسواک بزني؟!» مي توانيد بگوييد:«دندان هاي قشنگت رو مسواک بزن که همين طور قشنگ بمونه. بعد منو خبر کن که بعد از تو مسواک بزنم.»
«توضيح» به جاي «تهديد»مي توانيد با يک توضيح مختصر، علت زشتي رفتار او را روشن کنيد تا در ذهنش دليلي براي تغيير رفتار داشته باشد.
از عصبانيت دوري کنيد. به جاي تمرکز روي اشتباه يا رفتار نادرست کودک که شما را براي هيجان و عکس العمل احساس آماده ميکند، از هر يک از موارد خطاي فرزندتان به عنوان موقعيت خوبي جهت راهنمايي او و فراگيري استفاده کنيد.
انگيزه بدهيد. به او با جملات خاصي انگيزه بدهيد و حرف هاي تشويق کننده بزنيد.
انعطاف پذير باشيد. وقتي کودک مي پرسد: «مي تونم اين برنامه تلويزيون رو تا آخر ببينم، بعد بريم بيرون؟» منطقي باشيد. اگر فرصت داريد، به درخواستش جواب مثبت بدهيد. بدين ترتيب کودک رفته رفته باهنر وگفت وگو ومذاکره آشنا مي شود.
از لجبازي و زورآزمايي بپرهيزيد. هيچ کاري مخرب تر و بي فايده تر از زورآزمايي با فرزند نيست.او را باهمکاري کردن تشويق کنيد. مثلاً مي توان گفت:«من مشکلي دارم. من دوست دارم تو پيراهن تميزي بپوشي ولي مي بينم که تو باز هم همون قبلي رو پوشيدي. به نظرت چطور مي شه اين مسأله رو رفع کرد؟».
وقتي مشکل را با کودک درميان بگذاريد احتمالا بيشتر علاقمند مي شود که در حل آن کمک رده وبا شما همکاري کند.
زيرک باشيد .اگر عملکرد فعلي شما اثر ندارد با زيرکي راه ديگري پيدا کنيد. تغيير خط مشي شما آسان تر است تا اينکه هميشه بخواهيد اول او تغيير کند.از خودتان بپرسيد:«چه کار ديگري مي توانم بکنم تا او را به عکس العمل بهتري ترغيب کند؟»
نکته: در رابطه با مجازات کودک اين سه قاعده را به ياد داشته باشيد:
هنگام عصبانيت ازمجازات بپرهيزيد.
براي تلافي کردن يا انتقام گرفتن، مجازات نکنيد.
هميشه مجازات شديدتر، مجازات بهتر نيست.
منبع:نشريه ي ايرانيان ش 34