*پسري 10 ساله دارم که آموزگارانش مي گويند بسيار شلوغ است و به درس گوش نمي دهد و مدام حواسش جاي ديگري است. او را پيش روان پزشک بردم و ايشان گفت پسرم ADHA دارد. مي خواهم درباره اين بيماري اطلاعات بيشتري به دست بياورم. لطفاً کمکم کنيد.
**بيش فعالي اختلالي است که در آن کودک داراي نشانه هايي همچون پرتحرکي، پرفعاليتي، حرکات و عملکردهاي ناگهاني، کمبود توجه و يا تمرکز است. 6 درصد دانش آموزان مقطع ابتدايي تهران داراي اختلال بيش فعالي هستند. علائم اين اختلال معمولا پس از 3 سالگي آغاز و تا پيش از 7 سالگي تشخيص داده مي شود. اختلال بيش فعالي از 12 تا 20 سالگي رو به بهبود مي رود و درصد کمي از علائم اختلال در بعضي از اين کودکان و نوجوانان تا بزرگسالي ادامه مي يابد. اين اختلال در پسران 3 تا 5 برابر شايع تر از دختران است.
اختلال بيش فعالي با سه نوع مختلف در کودکان بروز مي کند. در نخستين نوع، افزون بر بيش فعالي، عملکرد تکاني (انجام کارهاي ناگهاني) در کودک ديده مي شود.
دومين و شايع ترين اختلال بيش فعالي نوعي است که در آن بيش فعالي و پرتحرکي ديده نمي شود و کودک فقط داراي نشانه هاي مربوط به کمبود دقت و تمرکز است که معمولا اين نوع اختلال ديرتر و در سنين مدرسه تشخيص داده مي شود.
در نوع سوم، کودک هر دو علائم بيش فعالي را دارد: عملکردهاي ناگهاني و کمبود دقت و تمرکز.
ـ کودک بيش فعال آرام و قرار ندارد
کودکاني که نشانه هاي باليني اختلال بيش فعالي نوع سوم را دارند، مدام در جنب و جوشند حتي اگر براي تماشاي تلويزيون نشسته اند، با دست هاي خود بازي مي کنند. به دليل همين جنب و جوش بيش از حد، در مدرسه نظم کلاس را به هم مي ريزند.
ـ کودکان بيش فعال حادثه مي آفرينند
معمولاً اين کودکان به جاي راه رفتن مي دوند، بسيار جسورند و به کارهاي خطرناکي مانند پريدن از روي بلندي، بازي کردن با اجاق گاز، چاقو، کبريت و ... دست مي زنند و پس از کارهاي خطرناک و آسيب ديدن عبرت نمي گيرند.
بدون هيچ فکر قبلي، دست والدين را در خيابان رها مي کنند و به وسط خيابان مي دوند. مدام دوستان خود را مي آزارند يا آنها را مي زنند. کودکان بيش فعال از انجام دادن تکاليف درسي سرپيچي مي کنند. معمولا کارهاي خود را نيمه کاره رها مي کنند و به دليل مشکل تمرکز، فراموش کارند.
وسايل مهد کودک يا مدرسه خود را گم مي کنند. در آموختن ديکته و رياضي مشکل دارند اما اشتباهات آنها در اين درس ها فقط به دليل بي دقتي است نه کم هوشي.
براي کودک و نوجوان بيش فعال، دارو درماني، رفتار درماني و آموزش رفتاري به والدين از جمله روش هاي درماني اين اختلال است.
درمان دارويي در کنترل اين علائم اين اختلال بسيار مؤثر است. داروهاي بيش فعالي در دو نوبت به کودک داده مي شود.
يک نوبت براي حضور در مدرسه و يک نوبت بعدازظهر در منزل براي کنترل رفتارهاي مربوط به پرتحرکي و نيز براي افزايش تمرکز و انجام دادن تکليف درسي، تشخيص و درمان به موقع از بسياري عواقب احتمالي اختلال بيش فعالي جلوگيري مي کند.
ـ نقش والدين در درمان کودکان بيش فعال
گاه، والديني که بسيار مضطرب و نگران هستند، ممکن است جنب و جوش هاي طبيعي فرزند را دليلي بر بيش فعالي بدانند بنابراين نخست بايد راجع به تشخيص مطمئن باشند و او را پيش متخصص ببرند. فراموش نکنيد که بازي گوشي با بيش فعالي فرق مي کند.
انرژي اضافه اين کودکان بايد با فعاليت هاي مثبت، از جمله ورزش کردن، تخليه شود. خوب است آنها را براي بازي به زمين بازي ببرند تا به فعاليت هاي لذتبخش بپردازند. در خانه هم مسؤوليت هايي به آنها بسپارند که از لحاظ جسمي قدري بچه ها را خسته مي کند. گاهي هم براي انجام دادن اين مسووليت ها جوايزي به آنها بدهند.
هرگز آنها را و نه هيچ کودکي را کتک نزنيد. با آنان مؤدبانه و با محبت صحبت کنيد.
برخي از مواد غذايي مانند کاکائو، شکلات، قهوه، نسکافه، نوشابه هاي رنگي و تنقلات باعث تحريک پذيري مي شوند و بايد از دادن آنها به چنين کودکاني خودداري کنيد.
آنها بايد شب ها زودتر به رختخواب بروند. والدين بايد برنامه خانواده را تنظيم کنند و به کودک بفهمانند اين يکي از قوانين خانواده اوست که شب ها تا دير وقت بيدار نماند. پيشنهاد مي کنم کودک شما از وسايلي چون کامپيوتر و تلويزيون به صورت افراطي استفاده نکند.
اگر کودک بيش فعال از نظر دقت و توجه و تمرکز، بسيار مشکل دارد و رفتارهاي او موجب اذيت و آزار فراوان مي شود، با روان پزشک کودک و نوجوان مشورت کنيد تا برايش دارو تجويز کند.

* ADHA يا اختلال بيش فعالي و فقدان توجه، نوعي اختلال رفتاري است که حدود 10-8 درصد کودکان به آن دچارند. احتمال تشخيص اين اختلال در پسران سه برابر دختران است ولي علت اين تفاوت هنوز مشخص نشده است.
 

منبع:اطلاعات هفتگي شماره 3413