همه ما گاهي اوقات از محيط و فضاي زندگي مان خسته مي شويم اما بدون اينكه علت خستگي را پيدا كنيم يا موضوع را رها كرده و با احساسات منفي خود سر مي كنيم يا به اقدامات ناآگاهانه اي دست مي زنيم كه نتيجه مثبت و ماندگاري ندارند. خيلي از افراد به يكباره تصميم مي گيرند براي رهايي از احساس يكنواختي و خستگي، تمام عناصر و وسايل اطرافشان را تغيير دهند، يا فضا و محيط را از نو بنا كرده و هزينه هاي زيادي هم صرف مي كنند اما شرايط باز هم رضايت بخش نيست. براي پيشگيري از اين موارد لازم است بدانيد چه چيزي احساس خستگي را در شما به وجود مي آورد؟ اين ناكامي در يافتن آرامش و احساس مثبت به عوامل مختلفي بستگي دارد كه با هم آن را مرور مي كنيم.

نقايص معماري و سازه اي
 

درباره نحوه ساخت و شرايط كلي و عمومي يك بنا لازم است بدانيد كه گاهي استاندارد نبودن سازه، ابعاد جهت خانه، مصالح و... مي تواند باعث بروز تنش هاي رواني در افراد شود. براي مثال ساختماني كه به دليل رعايت نكردن جهت مناسب سازه از نور خورشيده بي بهره است، نبود نور كافي و اجبار در استفاده از نورهاي مصنوعي در طول روز، علاوه بر تحميل هزينه هاي اضافي برق مصرفي بر ساكنان، بر وضعيت جسمي و رواني آن ها مانند تاري ديد، خواب آلودگي، احساس كسالت، افسردگي، بي حالي، پرخاشگري و... تاثير گذار است.
اگر تفكيك فضايي مناسب در بخش هاي مختلف خانه صورت نگرفته باشد، گاهي همين كم يا زياد بودن فضا در بخش هاي مختلف مي تواند تاثيرات منفي در بهره وري از ساختمان داشته باشد.
مناسب نبودن مصالح، هم از نظر كاربردي و هم از لحاظ زيبايي، در زندگي ساكنان تاثيرات نامطلوبي بر جا مي گذارد. اگر مصالح ساختماني اعم از مصالح آشكار در نماي داخلي و خارجي ساختمان مانند كفپوش ها، در و پنجره، سرويس هاي بهداشتي و حمام، شيرآلات، تجهيزات نوري، تأسيسات حرارتي، مصالح به كار رفته در پيكره بنا يعني اسكلت، سقف، ديوار و.... بدون كيفيت باشند، علاوه بر ايجاد ناامني، پس از مدت كوتاهي به سرعت مستهلك شده، زيبايي و كاربرد محيط را نيز از بين مي برند.

مواردي كه نشانه وجود نقص در ساختمان است:
 

- فرم هاي پيچيده براي ساختمان هاي كوچك
- وجود فضاهاي پرت در بخش هايي كه فاقد كارآيي است.
- استفاده از الگوهايي كه با شرايط اقليمي يا فرهنگي ساكنان ساختمان در تناقض است.
- به كاربردن موارد غيرضروري و نامتعادل كردن فضاهاي تعريف شده براي سكونت در يك محيط.
اگر منزل شما دچار اين مشكلات است، تعويض بنا، متريال، بازسازي و... از جمله كارهايي است كه مي توانيد براي رفع يا اصلاح آن انجام دهيد.

نارضايتي از تزئينات و المان هاي زيبايي
 

انسان هميشه از هر آنچه در اطرافش اتفاق مي افتد تاثير مي گيرد. بنابراين بايد بدانيد كه هر آنچه اطراف شماست شامل جنس، رنگ، فرم، بافت و كارآيي اشياء بسيار مهم است. پس هرگز نبايد از وسيله اي كه احساس بدي به شما مي دهد استفاده كنيد. همواره وسايلي را كه يادآور خاطرات بد يا سمبل ناراحتي براي شماست از جلوي چشم برداريد.
اگر وسيله اي كارآيي خود را از دست داده است، بايد آن را با انواع سالم تر تعويض كنيد. در خانه هايي كه به زيبايي يا كارآيي اشياء و لوازم اهميت داده مي شود، مي توان شاهد آرامش و رضايت افراد بود. زيرا اشياء متناسب با كاركردشان عمل مي كنند و هرگز يك عنصر فاقد هويت در محيط نيست كه منبعي براي انرژي هاي منفي باشد.

يكنواختي و نبود تنوع
 

زندگي روزمره انسان سرشار از اتفاقات و حوادث تكراري است. همين روزمرگي و نبود تنوع در فعاليت هاي افراد و در درازمدت مي تواند منشاء افسردگي، بي انگيزگي يا افت احساسات مثبت در آن ها باشد. حال اگر فضايي كه فرد در آن زندگي مي كند سال ها بدون تغيير و ثابت بماند، محيط نيز عاري از هر گونه هيجان مي شود. نتيجه اين اتفاق چيزي جز بي رغبتي نسبت به محيط و همچنين خستگي مداوم از فضا نخواهد بود. براي رهايي از اين وضعيت بايد هر از چند گاه كارهاي جديد به برنامه هاي خود اضافه كرده و فعاليت هاي يكنواخت را از آن حذف كنيد. اگر مدت هاست در خانه اي زندگي مي كنيد كه برايتان يكنواخت شده، حتما به فكر تعويض مكان باشيد و اگر برايتان مقدور نبود، تغييرات مثبت در داخل منزل ايجاد كنيد. لازم نيست با صرف هزينه هاي گزاف اين كار را انجام دهيد، گاهي اوقات يك تعويض رنگ ساده يا حتي تهيه چند گلدان مي تواند براي شروع مناسب باشد. مي توانيد با توجه به امكانات مالي و زماني خود يك برنامه ريزي ساده انجام دهيد و به اين ترتيب تنوع و احساسات مثبت را جايگزين يكنواختي و خستگي كنيد.

هويت و چرايي وسايل در محيط
 

در منازلي كه مانند يك محيط كاري فاقد عنصر احساسي يا تزئيني هستند، افراد دچار تنش هاي زيادي مي شوند. گويي همه افراد پرسنل يك ارگان هستند كه بايد بدون توجه به راحتي و علايق خود در محيط به فعاليت هاي تعيين شده اي بپردازند. منازل افرادي كه روحياتي خشك و غيرقابل انعطاف داشته يا دچار بيماري وسواس و كنترل افراد هستند، غالبا چنين وضعي دارند. در اين خانه ها به احساسات افراد اهميتي داده نمي شود، براي مثال مهم نيست كه افراد در چه ظرفي غذا مي خورند، آيا ظاهر ظرف براي آن ها دوست داشتني است يا خير؟ منظره ميز غذا چگونه است؟ فقط مهم است كه غذا خورده شود و بس.
از سوي ديگر افرادي هستند كه كارآيي و راحتي وسايل را فداي زيبايي آن ها مي كنند. در خانه هاي اين افراد همه چيز مرتب به نظر مي رسد، اما زماني كه قرار است فعاليت هاي روزمره در آنجا انجام شود مشكلات كاربردي زيادي براي ساكنان به وجود مي آيد. براي مثال زماني كه شما به عنوان يكي از اعضاي اين خانواده مي خواهيد روي مبلمان بنشينيد و تلويزيون تماشا كنيد مدام به شما اخطار داده مي شود كه بر روي مبلمان لم ندهيد، كوسن ها را زير سرتان نگذاريد، پايتان را از روي ميز برداريد و... . احتمالا اينجا شما فكر مي كنيد ارزش يك مبل، كوسن يا ميز بيشتر از راحتي شماست. اين نوع منازل نيز يكي از آزار دهنده ترين خانه ها در نوع خود هستند.

نگرش منفي به محيط
 

گاهي اوقات وجود آسيب هاي روحي، خاطرات تلخ يا زمينه هاي ذهني قبلي مي تواند در ايجاد احساسات منفي نسبت به يك مكان موثر باشد. متأسفانه در موارد حاد اما نادر ديده شده كه ايجاد تغييرات جزئي در محيط تأثير زيادي بر نگرش مثبت افراد ندارد و تنها راه، ترك خانه است. اما در شرايطي كه اين آسيب ها خيلي جدي نباشد و تنها تنش، استرس، اضطراب و... ايجاد كند، مي توان علاوه بر اقدام به درمان افراد، با ايجاد تغييرات جزئي در محيط نيز زمينه هاي منفي گذشته را از بين برد.

فقدان راحتي
 

اگر به دلايل شخصي از بودن در هر يك از فضاهاي خانه تان احساس راحتي نمي كنيد، بايد با ايجاد تغيير در هر يك از عناصر موجود در آن فضا،‌حال و هواي آن را براي رضايت بيشتر تغيير دهيد. اما اگر امكان انجام اين كار را نداريد لازم است تا ميزان فعاليت هاي خود را در بخش هاي مربوطه به حداقل رسانده و تا جايي كه ممكن است زمان كمتري را در آن فضا سپري كنيد.

آلودگي ها
 

وجود انواع آلاينده هاي صوتي، تصويري، تنفسي و... مي تواند موجب بيماري هاي جسمي و رواني زيادي شود كه بر احساسات افراد نسبت به محيط زندگي شان نيز تاثير مي گذارد. اگر اين آلودگي ها به فضاي داخلي منازل مربوط باشد بايد با روش هاي مختلف از شدت هر كدام كاست. عناصر تزئيني افراطي، صداهاي زياد و ناهنجار، وجود باكتري و گرد و غبار و... از عواملي هستند كه ايجاد آلودگي مي كنند. اما در صورتي كه اين آلودگي ها مربوط به خارج از ساختمان (منطقه، محله، خيابان و...) باشد، براي رفع اين مشكل راهي به جز خريد يك خانه جديد نيست.

اصول طراحي داخلي
 

مورد ديگري كه باعث دلزدگي و خستگي افراد از خانه و فضاي زندگي شان مي شود، فقدان اصول طراحي داخلي متناسب با فضاي زندگي است. علم طراحي داخلي به انسان كمك مي كند تا با ايجاد شرايط مناسب در محيط، بهره وري، آرامش و شادي بيشتري كسب كند و كيفيت كار، زندگي و ساير فعاليت هاي خود ر افزايش دهد. بي توجهي و نقص در اجراي اين اصول شرايط نامطلوبي در خانه ايجاد مي كند. بنابراين احساسات خود را نسبت به محيط زندگي تان بررسي كنيد و اقدامات لازم را براي بهبود كيفيت زندگي انجام دهيد تا هميشه شاد باشيد.

پي‌نوشت‌ها:
 

* كارشناس طراحي صنعتي

منبع: نشريه منزل، ش 20