روان شناسان معتقدند «شب ادراري»تا قبل از شش الي هفت سالگي (در صورتي كه كودك به نقص در دستگاه دفع ادرار دچار نباشد)بيماري نيست و به راحتي برطرف مي شود. اغلب كودكان تا قبل از رسيدن به هفت سالگي كم و بيش با اين مشكل رو به رو هستند، اما پس از اين سن شب ادراري يك بيماري تلقي مي شود و بايد هر چه سريع تر درمان شود. البته واكنشي كه والدين به اين مشكل كودك نشان مي دهند، نقش مهمي در روند طول درمان دارد. شما با اضطراب كودكي كه شب ادراري دارد چه مي كنيد؟

شب ادراري چيست؟
 

شب ادراري به حالتي گفته مي شود كه كودك به صورت غيرارادي و بدون هيچ تحريك فيزيكي جايش را خيس كند. سن آموزش استفاده از دستشويي براي دفع ادرار، بين يك و نيم تا پنج سالگي است، بنابراين تا زماني كه كودك به خوبي استفاده از دستشويي را بياموزد شب ادراري بارها و بارها اتفاق مي افتد.بررسي ها نشان مي دهد در سه سالگي، حدود چهل درصد و در پنج سالگي، نزديك به بيست درصد از كودكان به شب ادراري دچار هستند. از پنج سالگي به بعد و تا رسيدن به هفت سالگي، شب ادراري كم كم از بين مي رود، اما اگر تا اين سن برطرف نشد، بايد به آن به عنوان يك بيماري نگاه كرده و در صدد درمانش باشيد. لازم است بدانيد در سنين قبل از دبستان، شب ادراري هنگامي عادي است كه كودك در طول يك هفته حداكثر سه بار جايش را خيس كند؛ بيش از اين ميزان بايد هر چه سريعتر به پزشك مراجعه كرد تا مشكل كودك از نظر جسمي و روحي بررسي شود.

چرا باران مي آيد؟!
 

دلايل مختلفي براي شب ادراري كودكان عنوان مي شود، اما دلايل شب ادراري را نمي توان فقط مختص به اين موارد دانست. پزشكان اصلي ترين دلايل شب ادراري را به اين شرح مي دانند:
-ممكن است فرزند شما به طور مادرزادي مثانه ي كوچكي داشته باشد، بنابراين زودتر از كودكان همسن خود نياز به دفع ادرار دارد. همين كوچك بودن مثانه و ناتواني در نگه داشتن ادرار باعث شب ادراري در طول شب يا حتي در طول روز مي شود.
-اگر كودك عفونت ادراري هم داشته باشد ممكن است به اين مشكل دچار شود، البته در اين صورت، معمولاً علايم ديگري مانند سوزش حين ادرار كردن و تغيير رنگ ادرار نيز وجود دارد؛ حتي گاهي ممكن است كودك تب هم داشته باشد كه در اين صورت بايد فوراً براي درمان او را نزد پزشك ببريد.
-در بعضي كودكان ترشح هورمون هاي كنترل كننده ي ادرار(ADH)دچاراختلال شده و اين مشكل باعث ناتواني در كنترل ادرار مي شود.
-بيماري يا نقص مادرزادي در مجاري ادراري، دستگاه تناسلي و دفع ادرار.
-يكي از علامت هاي ديابت نوع اول (ديابت مادرزادي )شب ادراري است. در اين حالت، معمولاً مقدار ادرار در هر بار شب ادراري زياد است. عطش دايمي، كاهش وزن و خستگي از ديگر علامت ها ي ابتلاي كودك به ديابت نوع اول است.
-شب ادراري در پسرها دو برابر دخترهاست. از طرفي ديگر اگر پدر و مادري در دوران كودكي به شب ادراري دچار بوده باشند، احتمال اين كه فرزند آنها نيز به شب ادراري دچار شود تا هشتاد درصد افزايش مي يابد.
-قطع ناگهاني تنفس هنگام خواب(كه يك مشكل مادرزادي است) باعث ايجاد استرس ناگهاني در كودك مي شود و همين ترس و استرس ناگهاني، باعث شب ادراري است.
-مشكلات روحي -رواني و هر اتفاق ناراحت كننده يي كه روح و روان كودك را آزار بدهد، او را به شب ادراري دچار مي كند. هيجان و استرس كودك به هر دليل، متولد شدن نوزاد جديد در خانواده، جدايي يا جر و بحث دايمي والدين، جدا شدن از آن ها به هر دليلي مثل مسافرت پدر و مادر يا رفتن كودك به مهد كودك، مدرسه و... همگي باعث شب ادراري خواهند شد. همان طور كه مي بينيد بسياري از دلايل شب ادراري عوامل جسمي است؛ بنابراين اگر كودك شما نمي تواند شب ها جلو خيس كردن لباسش را بگيرد، ابتدا براي رد علل جسمي او را نزد پزشك ببريد، در عين حال به اضطراب و ناراحتي هايي كه موجب اين مشكل مي شود حساس بوده و نسبت به رفع آن ها اقدام كنيد.

سلام دكتر
 

در بسياري موارد با روش هايي كه ذكر خواهيم كرد يا بعد از گذشتن دوره ي طبيعي، شب ادراري از بين مي رود، اما در صورت مشاهده ي يكي از اين حالت ها سريعاً به پزشك يا روان شناس كودك مراجعه كنيد:
-پس از پنج يا حداكثر شش سالگي فرزند شما هنوز به شب ادراري دچار باشد.
-شب ادراري دوباره به سراغ كودك آمده باشد؛ به اين معني كه از سن طبيعي شب ادراري او گذشته باشد و كودك مدتي را بدون اين كه شب ها ادرار كند سپري كرده، اما دوباره اين مشكل ايجاد شده است.
-شب ادراري با درد، سوزش، بوي نامطبوع، تشنگي كودك و تغيير رنگ ادرار همراه باشد.
-فرزند شما پس از شب ادراري با هيجان و گريه از خواب بيدار شود. اين علامت نشان مي دهد كودك از نظر روحي - رواني در شرايط مناسبي نيست. در اين حالت حتماً بايد به روان شناس كودك مراجعه كرد.

آموزش، اولين قدم است
 

-اول از همه فراموش نكنيد كه شب ادراري كودكان يك رفتار كاملاً «غير ارادي» است، پس به هيچ وجه نبايد آن ها را تنبيه كنيد. اين كودكان حتي به صورت لفظي هم نبايد تنبيه شوند، چون تنبيه فقط مشكل شب ادراري آن ها را بيشتر مي كند. در عوض ايجاد آرامش در محيط خانواده و مدرسه مي تواند روش خوبي براي حل اين مشكل باشد.
-نوشيدن انواع نوشيدني ها را از حدود ساعت هفت شب كم كنيد.
-پيش از خوابيدن و در طول شب كودك را حتماً به دستشويي ببريد.
-به رفتار فرزندتان دقت كنيد. هر نوع استرس، هيجان، عصبانيت و به طور كلي هر عاملي كه باعث به هم ريختن آرامش كودك شود، او را دچار شب ادراري مي كند. به عقيده ي روان شناسان در بسياري موارد شب ادراري كودكان يك واكنش روحي -رواني است.
-زمان خواب كودك را تغيير دهيد. روان شناسان معتقدند اگر هر شب زمان خواب كودك را حدود نيم ساعت جا به جا كنيد، با تغيير ساعت بيولوژيك احتمال دارد مشكل شب ادراري او برطرف شود.
-دستشويي رفتن را آسان كنيد!اگر شرايطي را فراهم كنيد كه فرزندتان بتواند در طول شب راحت دستشويي برود يا شما او را بدون استرس و هيجان به دستشويي ببريد، مساله ي شب ادراري از بين مي رود. نگراني ناخودآگاه كودك براي تخليه ي ادرار، باعث شب ادراري او مي شود.
-شب ادراري فرزندتان را نزد ديگران بازگو نكنيد. با اين كار، او شرمنده و نگران مي شود و همين مساله كودك را دچار شب ادراري مي كند.
-اگر كودك سعي مي كند پس از شب ادراري،‌ هرچه زودتر لباس هايش را عوض كند به او كمك كنيد. اين كار مسؤوليت پذيري او را بيشتر كرده و يك روش درماني نيز هست.
-با مسأله ي شب ادراري فرزندتان مثل يك سرماخوردگي ساده برخورد كنيد، چون او به راحتي درمان مي شود. نگراني والدين و انتقال دادن اين نگراني به كودك، فقط باعث طولاني تر شدن دوره ي درمان خواهد بود.

پزشك وارد مي شود!
 

اگر شب ادراري با روش هاي آموزشي درما ن نشود، لازم است از پزشك و روان شناس كمك بگيريد. بهتر است در انجام اين روش هاي درماني (كه براي درمان كودك انجام مي شود)با پزشك و روان شناس همكاري كنيد تا فرزند شما هرچه سريعتر درمان شود.
-دارو هاي كنترل كننده ي ادرار: اين داروها با كنترل ترشح هورمون ها و تنظيم آن ها، ادرار را كنترل مي كنند و به صورت قرص با اسپري تجويز مي شوند.
-دارو هاي ضد افسردگي: بهتر است به جاي دارو از روش هاي غير دارويي استفاده شود‌، اما در شرايطي كه كودك دچار افسردگي شديد باشد از دارو هاي ضدافسردگي استفاده مي شود.
-درمان هاي غيردارويي: با مراجعه به روان شناس كودك درمان هاي غيردارويي ارايه مي شود.
-درمان با عمل جراحي: در صورتي كه كودك شما به مشكلي مادرزادي در دستگاه تناسلي يا مجاري ادراري دچار باشد از اين روش براي درمان كمك مي گيرند.

پي‌نوشت‌ها:
 

* كارشناس مامايي

منبع:نشريه 7 روز زندگي، شماره 116.