تمام تغييرات صورت گرفته در پيراهن هاي تيم هاي ملي از بادکوبه تا گوانگ جو
از اولين ميدان رسمي ورزش ايران، دغدغه پوشيدن نوع پيراهن و رنگ آن در جامعه وجود داشت. اولين پيراهن ورزشي يک تيم رسمي در ايران پيراهن تيم منتخب تهران در سال 1305 بوده است. اين تيم در بازي برابر تيم منتخب بادکوبه پيراهن راه راه سفيد و مشکي بر تن کرد و پيراهن مورد اشاره خاطره انگيز شد و به تاريخ پيوند خورد.
بر اساس رنگ پرچم کشورمان، پيراهن ها و ساير البسه ورزشي ايران در ميادين مختلف تحت تأثير رنگ هاي مورد اشاره قرار مي گرفت؛ سنتي که البته در بسياري از کشورها باب نيست. از جمله ايتاليا که مثل ما در پرچم خود سه رنگ قرمز، سفيد و سبز را دارند اما پيراهن ورزشي ايتاليايي ها به طور کل لاجوردي است. ايتاليايي ها در تمام رشته ها از جمله فوتبال و واليبال پيراهن بسيار معروف لاجوردي خود را بر تن مي کنند. بعضي از کشورها هم ترکيب رنگ هاي پرچم را در زمينه اي ثابت به کار مي برند. مثل آلمان که همواره پيراهن سفيد بر تن مي کند اما نواري قرمز، زرد و سياه از پرچم کشور را در اشکال و حالات مختلف روي پيراهن ورزشي خود به ثبت مي رساند. به سراغ ايران مي رويم؛ کشوري که در ميادين ورزشي اکثراً با پيراهن سفيد صاحب موفقيت شده و دو رنگ قرمز و سبز را نيز در ويترين تاريخي خود به کار برده است. البته اين انحصار رنگ گهگاه استثناهاي خاصي نيز داشته. از جمله تيم ملي فوتبال ايران که يک بار با پيراهن آبي در دهه 40 به ميدان رفت و تيم ملي واليبال که در مقطعي پيراهن آبي به تن کرد و همرنگ ايتاليا شد. در مقاطعي نيز رنگ گرمکن هاي فرم هم خارج از رنگ هاي معروف پرچم ايران بوده است. مثل بازي هاي آسيايي 1990 پکن که طي آن علي پروين سرمربي همزمان پرسپوليس و تيم ملي براي آن که نشان دهد از رنگ قرمز جانبداري نمي کند، رنگ آبي را براي گرمکن هاي فرم بازيکنان تيم ملي در مسابقات مورد اشاره استفاده کرد.
بسياري از کشورهاي عربي به خاطر ويژگي هاي مذهبي و رنگ سبز به کار رفته در پرچم شان ترجيح مي دهند با اين رنگ به ميدان بروند، بنابراين استفاده از رنگ سبز براي تيم ملي ايران در ميادين فوتبالي قاره، اکثراً دردسر ساز است. يکي از کساني که براي سبز شدن رنگ پيراهن تيم ملي تلاش گسترده اي داشت، مرحوم پرويز دهداري بود. استاد اعتقاد داشت که بر اساس ترتيب رنگ ها در پرچم، تيم ملي بايد پيراهن سبز، شورت ورزشي سفيد و جوراب قرمز داشته باشد. اعتقادي که چندان جالب نبود چرا که مختصات پرچم ايران با مختصات اندام يک بازيکن فوتبال قابل قياس نيست و اين نمي تواند به هيچ وجه مقايسه شايسته اي باشد. ضمن آن که مطالعات تاريخي نشانگر آن است که تيم ملي فوتبال ما با رنگ سبز نتوانسته صاحب موقعيت هاي قابل توجهي شود. اما اگر تعصب باشگاهي را کنار بگذاريم رنگ قرمز براي انتخاب پيراهن تيم ملي، واقعاً رنگ باشکوهي است. رنگ قرمز از حيث روانشناسي حس ترس را در حريف و قدرت و کوبندگي را در تيم ملي خودي ايجاد مي کند. اين اتفاق در ورزش هاي مختلف بارها شکل گرفته و رنگ قرمز، براي تيم هاي ورزشي ايران رنگ خوش عيني بوده است. البته حساسيت هاي رنگي در داخل کشور باعث شده که اين رنگ، رنگ زمينه اي و ثابت پيراهن هاي تيم ملي نباشد و بر اساس موقعيت و شرايط رنگ ها تغيير پيدا کند. بيشترين موقعيت هاي ورزشي ما با رنگ سفيد شکل گرفته است. صعود به جام جهاني 1978، 1998و 2006 با رنگ سفيد ممکن شد. ايران در روز 4 آذر سال 56، هنگام پيروزي برابر استراليا در تهران، روز 8 آذر سال 76 و زمان تساوي صعود آور با استراليا در ملبورن و روز 18 خرداد سال 84، زمان پيروزي برابر بحرين و صعود به جام جهاني 2006، رنگ سفيد به تن داشت. اين اتفاق درباره ورزش هاي ديگر هم شکل گرفت، 2 صعود ايران در قرن 21 به فينال واليبال بازي هاي آسيايي با رنگ سفيد اتفاق افتاد. اما رنگ قرمز در پاره اي از ميادين ورزشي خاطره انگيز به نظر مي رسد. ديدار ايران ــ آمريکا در چارچوب جام جهاني 1998 فرانسه در شرايطي برگزار شد که ايران پيراهن قرمز رنگ بر تن کرده بود. در اين ديدار ايران با نتيجه 2 بر يک به پيروزي رسيد و بازي آن قدر خاطره انگيز بود که عنوان پيروزي برابر شيطان بزرگ روي اين بازي گذاشته شد.
استفاده از نوار پرچم روي پيراهن هاي ورزشي به سبک آنچه در کشور آلمان وجود دارد، اتفاق جالب ديگري در اين عرصه محسوب مي شود. تيم ملي فوتبال ايران در جام ملت هاي 1996 آسيا و مقدماتي جام جهاني 1998 فرانسه از چنين نواري استفاده کرد و الحق که دوران خوبي براي فوتبال ملي بود. البته رنگ زمينه سفيد بود و رنگ هاي ديگر در اين عرصه اگر زمينه اي بودند باز هم نوار پرچم 3 رنگ را به همراه داشتند. از جمله مي توان به لباس ايران در بازي ايران ــ عربستان در جام ملت هاي 96 آسيا اشاره کرد که با رنگ زمينه سبز، همان رنگ پرچم را به صورت نوار بر روي سينه داشت. در ورزش هاي مختلف، معمولاً رنگ سبز براي ورزش ايران تفوقي خاص به همراه نداشته. جالب است بدانيد که در 3 دوره مختلف حضور فوتبال ايران در جام هاي جهاني فقط رنگ سفيد و قرمز بوده که کاربرد داشته و رنگ هاي ديگر در فهرست بازي هاي ايران نبوده است. ايران در تمام بازي هاي جام جهاني به جز ديدار برابر پرو و آمريکا، پيراهن قرمز بر تن مي کرد. اما نوع و مدل پيراهن بر اساس اندازه، سايز و طرح طراحان پيراهن ها تعيين مي شد. گهگاه طرح پيراهن تيم ملي در زمان علي دايي، بسيار ساده و بي ابتکار بوده است. متأسفانه هيچ گروه و ستادي در ورزش ايران براي رنگ و طرح لباس هاي ورزشي ايران تشکيل نشده است. فوتبال ايران تا همين 13، 14 سال قبل تنها يک طرح ثابت داشت. کلمه درشت IRAN به صورت لاتين روي پيراهن نقش مي بست و در سال هاي بعد از انقلاب هم نشان مقدس «ا...»، گوشه پيراهن را پوشش مي داد. بيشترين درصد لباس هاي ورزشي در ايران شامل پيراهن و شورت و جوراب سفيد بوده است. دومين طرح، پيراهن، شورت و جوراب قرمز و طرح سوم پيراهن، شورت و جوراب سبز بوده است. رنگ هاي ترکيبي هم در درجه چندم اهميت قرار داشته اند. جالب است بدانيد که در ورزشي مثل کشتي که دوبنده هاي قرمز و آبي به قيد قرعه انتخاب مي شوند، باز هم با دوبنده قرمز تعداد بيشتري از موفقيت ها حاصل شده است. اما مروري بر موفقيت هاي تاريخي ورزش نشان مي دهد که تا سال 67 در لباس هاي تيم ملي مانور بيشتري روي رنگ سبز انجام شده است. در بازي هاي آسيايي 1974، پيراهن تيم ملي در زمان قهرماني سبز بود. به هر حال رنگ ها فرقي ندارد، مهم قهرماني و سرافرازي ورزش ايران است؛ چه سفيد، چه قرمز، چه سبز و حتي رنگ آبي.
منبع: تماشاگر، شماره 34