خط مشي هاي انتخاب مسکن مناسب
محل ساختمان:
 

خاه بايد دور از محل هايي مثل نانوايي، حمام، کارگاه و کارخانه هاي داراي فعاليت هاي دودزا باشد.

نور مناسب:
 

در ساختمان خانه نورگيرها و پنجره ها بايستي طوري باشند که خانه از آفتاب و نور کافي برخوردار باشد. نور طبيعي به علت دارا بودن اشعه ماوراء بنفش خاصيت ميکروب کشي دارد. نورگيري فضاي مسکن، مهمترين عامل ايجاد آرامش و بهداشت رواني است. همانطور که مي دانيم حداقل 25% ديوارها بايد پنجره باشد اين ابعاد حتي در هواي ابري نيز نورگيري اتاق را تامين مي کند. در ضمن، نورگيري بايد در فضاهايي که در روز بيشتر استفاده مي شود به قدري باشد که نياز به نور مصنوعي نداشته باشد.

گرما و سرما:
 

دماي مناسب داخل خانه در زمستان و تابستان به ترتيب 18 و 21 درجه سانتيگراد توصيه شده است.

تهويه مناسب:
 

تهويه اطاقها در سلامت افراد خانه اهميت بسياري دارد. همه ساکنان خانه بايستي از هواي سالم بهره مند باشند. دستگاه هاي حرارتي داخل خانه بايستي داراي دودکش باشند تا گازهاي سمي آنها به خارج از خانه هدايت شود. هواي آغشته به گازهاي سوختي و هواي کهنه و مانده انتقال بيماري هاي تنفسي را تسريع کرده و در نتيجه کمبود اکسيژن موجب ايجاد خستگي جسمي، آشفتگي و عصبانيت مي شود.

ايمني ساختمان:
ايمني ساختمان خانه داراي 3 جنبه است:
 

- ايمني فني و مهندسي شامل: اصولي بودن ساخت ساختمان، استفاده از مصالح مناسب، طراحي و اجراي صحيح، ايمني پله ها، پشت بام، پنجره ها.
- ايمني تاسيسات داخل ساختمان: ايمني سيستم برق و گاز، دوري کليد و پريزها از دسترس کودکان، ايمني وسايل پخت و پز، محل نگهداري مواد سمي، شيميايي و داروها.
- محل خانه در منطقه پست و محل عبور سيلاب نباشد.

سرويسهاي بهداشتي:
 

وجود حمام، دستشويي و توالت بهداشتي از معيارهاي مهم در يک مسکن بهداشتي است. بدون وجود اين سرويس ها به صورت کاملا بهداشتي نمي توانيم بگوييم مسکن ما بهداشتي است.

جمع آوري زباله:
 

خانه بايد جاي مناسبي براي نگهداري موقت زباله داشته باشد. اين محل بايد از دسترس حشرات دور باشد.

پخت و پز:
 

لازمه خانه بهداشتي وجود محلي خاص به نام آشپزخانه است. پخت و پز بايستي از فضاي زندگي و بازي اطفال و همچنين از فضاي خواب جدا باشد.

سروصدا:
 

حتي الامکان محل خانه بايستي از خيابان هاي پررفت و آمد، کارگاه ها، و محل هاي داراي سر و صدا دور باشد علاوه بر آن در ساخت و عايق بندي در و پنجره ها رعايت ايمني صورت به عمل آمده باشد.

فضاي سبز:
 

وجود فضاي سبز از عواملي است که در تلطيف هوا و فضاي خانه تاثير فراواني دارد.

ارتباط فضاها:
 

بايد اطاق ها طوري قرار بگيرند که هر کس بتواند بدون راه رفتن زياد از نقطه اي به نقطه ديگر برود. معمولا اطاق خواب از اطاق هاي هر منزل مجزا مي شود و طوري قرار مي گيرد که زياد در محل عبور و مرور افراد واقع نشود. ارتباط فضا بايد به گونه اي باشد که افراد ضمن بهترين استفاده، احساس راحتي نيز بکنند همانطور که در طراحي فضاهاي مسکوني گفته شده بايد فضاهاي خصوصي از فضاي ديگر به نحوي فاصله داشته باشد. فضاي خصوصي عبارتند از اتاق هاي خواب و سرويس ها که مي بايد در يک حال خصوصي جمع شوند با اين تدبير با توجه به عقايد مذهبي و اجتماعي بهترين حالت در طراحي را خواهيم داشت. همچنين فضاهاي منزل نبايد فضاي رفت و آمد باشد، بايد سعي شود که بيشترين فضاي رفت و آمد در قسمت سالن ساختمان (هال) باشد.
فضا: به طور متوسط هر فرد براي استراحت، کار، تغذيه و رفت و آمد حداقل به حدود 18 متر مربع فضا احتياج دارد. مسلم است که اگر اين ابعاد رعايت نشود به بهداشت رواني و احساس امنيت فرد لطمه مي زند.
در زير جدولي که اندازه متوسط فضاها در منزل را نشان مي دهد آورده شده است.
در زير جدولي که اندازه متوسط فضاها در منزل را نشان مي دهد آورده شده است.

رديف	نام فضا	ابعاد نسبي فضاها بر حسب متر
1	اتاق خواب والدين	5 در 3/5
2	اتاق خواب بچه ها	4 در 3/5
3	حمام	2 در 5/2 يا 5/2 در5/2
4	توالت	1 در 5/1 يا 5/1در 5/1
5	آشپزخانه	5/3 در 5/4 يا 5/2 در 5/3

- بهتر است در مناطق گرم از مصالح ساختماني که جاذب گرماست (مثلا سنگ) کمتر استفاده شود.
- محل سکونت بايد براي نگهداري وسايل اضافي داراي انباري باشد.
- امنيت خانواده از نظر سلامت اقتصادي مثل خطر دستبرد و سرقت و عدم ايجاد اضطراب براي افراد مورد توجه باشد.
- هر چه محل سکونت به محل کار نزديک تر باشد هزينه هاي اياب و ذهاب، زمان رفت و آمد و هزينه هاي بلندمدت مثل آثار ناشي از آلودگي يا فشارهاي روحي و جسمي حاصل از صرف زمان در ترافيک و... کمتر مي شود
- قبلا در مورد همسايه هاي کناري تحقيق کنيد
- هر چه منزل به مراکز آتش نشاني، پليس و مسجد، پارک و محل خريد، محل تحصيل فرزندان؛ خدمات مختلف مثل وسايل حمل و نقل عمومي نزديک تر باشد بهتر است.
آفتاب گير و طراحي مناسب داشته باشد تا علاوه بر صرفه جويي در مصرف انرژي، به سلامتي افراد خانواده نيز کمک شود.
- بر اي ورود مهمان و افراد ديگر به خانه، آسايش و تفکيک منطقي فضاها را در نظر داشته باشيد.
- عوامل زيست محيطي نزديک آن مثل انواع بو، نظافت و روشنايي معابر؛ شدت رفت و آمد خودروها هواي پاک محل، منظره خوب را در انتخاب خود دخالت دهيد.
- به تهويه مناسب حمام و توالت، محل پارک خودرو، تعداد کمد کافي و سر و صداي همسايگان دقت کنيد.
- خريد يا اجاره خانه بزرگ تر از نياز نه تنها هزينه هاي جاري آب، برق، نظافت و... را افزايش مي دهد، بلکه باعث مي شود بخشي از پس انداز و ثروت خانواده که مي توانست صرف رفاه بيشتر خانواده شود به اين امر اختصاص يابد. مسکن مناسب مسکني است که نياز خانواده را رفع کند. چشم و هم چشمي و تقليد از ديگران در اين مورد، منابع را به هدر داده و از رفاه خانواده مي کاهد. به ياد داشته باشيد که نسبت بالاتر بودن هزينه اجاره خانه در مقايسه با درآمد خانواده، به دليل کاهش پس انداز خانواده و يا حذف آن، صاحب خانه شدن را به تأخير مي اندازد.
- اگر به ساکنان قبلي دسترسي داريد از مشکلات خانه سوال کنيد اگر اين دسترسي ميسر نبود مي توانيد از همسايگان پرس و جو کنيد.
- اگر در خريد خانه اشتباهاتي صورت بگيرد ممکن است به سادگي قابل جبران نباشد و اصلاح اشتباه، هزينه هاي زيادي را بر خانواده تحميل کند. علاوه بر هزينه هاي مالي، آسيب فشارهاي رواني مانند خوگرفتن اعضاي خانواده به معيارها و روابط اجتماعي محل سکونت و سطح توقع متناسب آن، ايجاد دوستي نسبت به ساکنان محل سکونت، ايستادگي در برابر جابجايي از سوي اعضاي خانواده (به ويژه اگر سن فرزندان بالا باشد)، بر خانواده وارد مي شود که گاه جبران ناپذير مي شود. پس قبل از خريد خانه بهتر است توجه بيشتري به خرج دهيم.
- چون وضعيت محل از نظر شلوغي و سر و صدا روي بهداشت رواني و آسايش افراد تاثير فوق العاده اي دارد به طور کلي بهتر است خانه در خيابان هاي فرعي باشد و تا حد امکان از خيابان هاي اصلي و محل هاي پرجمعيت و شلوغ فاصله داشته باشد.
- از نظر سازمان بهداشت جهاني، مسکن بهداشتي داراي ويژگي هاي زير است:
1- حافظ جسم و سرپناه انسان است.
2- محل مناسبي براي رفع نيازهاي؛ پخت و پز، نظافت و دفع مواد زايد است.
3- ساختمان آن طوري است که مانع انتشار بيماري هاي واگير به داخل يا خارج ساختمان است.
4- از ساکنان در برابر آلودگي ها و سروصدا حفاظت مي کند.
5- در ساختمان آن از مواد سمي و خطرناک استفاده نشده است.
6- مکان خوبي براي برقراري روابط اجتماعي بوده و بهداشت و آرامش روان را تامين مي کند.

تهيه وام هايي جهت خريد مسکن:
فروش اقساطي مسکن:
 

ابتدا فرد به منظور خريد واحد مسکوني به صورت اقساطي، درخواست کتبي خود را به بانک ارائه مي دهد. بانک قبل از عقد قرارداد فروش اقساطي، مبلغي را به عنوان پيش پرداخت، نقداً از مشتري دريافت مي کند. سپس شش دانگ خانه به گرو بانک درمي آيد. اگر قبل از موعد معين، فرد وام را بپردازد بانک بايد بخشي از سود را به شخص پس بدهد. شرايط طول دوره فروش اقساطي همانند اجاره به شرايط تمليک است.

اجاره به شرط تمليک:
 

اجاره اي است که در آن، وام گيرنده در پايان مدت اجاره در صورت عمل به شرايط مندرج در قرارداد، عين واحد مسکوني را مالک مي شود. در طي دوره اجاره، وام گيرنده و مستاجر حق فروش بخش يا جزيي از ملک را نداشته، در طي اين دوره حق تغيير محل، تغيير شکل و يا تغييرات ديگر را بدون موافقت قبلي بانک ندارد. کليه هزينه تعميرات، ماليات و عوارض بر عهده وام گيرنده است و بانک در طول مدت اجاره، به منظور اعمال نظارت حق بازرسي و بازديد دارد.

انتخاب بين خريد و اجاره مسکن:
 

براي انتخاب بين خريد، يا اجاره مسکن لازم است شما سود و درآمد سرمايه گذاري که صرف خريد مسکن مي شود را با هزينه هاي اجاره و رهن مقايسه کنيد. به علاوه به مسأله تورم در قيمت منزل در سالهاي آينده و مزايا و معايب اجاره نشيني هم توجه کنيد.

مزاياي اجاره نشيني:
 

- امکان تعويض سريع خانه بر حسب نياز خانواده يا به دليل مشکلاتي در خانه يا همسايه ها.
- هزينه هاي بيمه، ماليات، تعمير و ساير هزينه هاي سنگين و ناگهاني نگهداري را ندارد.
- سرمايه در مستغلات درگير نشده و مي توان از آن استفاده بهتري نمود.
- در ساختمانهاي اجاري دست جمعي خدماتي نظير استخر شنا، زمين ورزش و بازي وجود دارد.

معايب اجاره نشيني:
 

- بخشي از اجاره اي که مي پردازيد سود صاحب ملک است در صورتي که اگر خانه متعلق به خودتان بود، اين سود به شما تعلق مي گرفت.
- در خانه اجاره اي امکان تغييرات مطابق سليقه شما کم است.
- در استفاده از خانه اجاره اي ممکن است محدوديت هايي وجود داشته باشد.
- ممکن است در يک خانه اجاره اي براي بعضي خدماتي که نياز داريد هم هزينه پرداخت کنيد.
- افزايش قيمت اجاره خانه
- اسباب کشي در پايان سال
در تنظيم فرم اجاره نامه بايد به موارد زير پرداخته شود:
- محل مورد اجاره
- نام اجاره دهنده و اجاره کننده با آدرس و تلفن
- مبلغ مورد اجاره
- مدت اجاره
- شرايط اجاره
- تمديد و يا خاتمه اجاره
- نحوه پرداخت بهاي آب و برق و گاز و تلفن
- نحوه پرداخت هزينه هاي تعمير و نگهداري
- اجازه يا عدم اجازه براي دادن به شخص ثالث
- چگونگي بازديد موردي صاحب خانه از خانه
- نحوه عمل در مورد فوت هر يک از طرفين معامله
- نحوه جبران خساراتي که ممکن است اجاره کننده به ملک وارد آورده
- مبلغ وديعه اي که اجاره دهنده به صاحب خانه پرداخت مي کند.
امام باقر (ع): کسي که خانه اي داشته باشد و مومني به سکونت در آن نياز داشته باشد ولي آن را در اختيار او نگذارد، خداوند عزوجل مي فرمايد: اي فرشتگانم، يکي از بندگان از سکونت دادن در خانه دنيا به بنده ديگري بخل ورزيد، به عزت و جلالم سوگند هرگز در بهشت من ساکن نخواهد شد. (اصول کافي/ج2/ص367)

مسکن و چند سوال شرعي:
 

- رهن، به معناي گروگذاردن است و قراردادي است که در آن مالک يا رهن دهنده مبلغي از طرف مقابل مي گيرد به شرطي که رهن کننده مالک را تنها از تصرف ممنوع سازد نه آن که در ملک تصرف نمايد. مبحث رهن تحت عنوان کتاب رهن از عناوين فقهي در منابع اصيل اسلامي و عقدي شرعي است.
- اجاره نيز عقد شرعي اقتصادي است که در آن حق دريافت اجاره براي مالک محفوظ و حق بهره گيري از مال نيز براي مستاجر قابل قبول است اما مساله رهن و اجاره توام گرچه از نظر کارگشايي در قرارداد بسيار سودمند و معقول به نظر مي رسد زيرا منافع مادي مالک و مستاجر را در پي دارد اما از نظر مبنا و بنياد داراي منع شرعي است و در احکام فقهي عنواني به نام رهن و اجاره وجود ندارد؛ لذا به جاي رهن و اجاره مبحث اجاره و وام يا اجاره و قرض الحسنه معرفي مي شود. در اين راه صحيح؛ پولي به عنوان رهن در نظر گرفته مي شود که اين پول نسبت به اجاره عرفي و روزمره اجتماعي کمتر است اما به شرطي که در کنار اجاره قرار داده شود جبران مي شود.
مالک به مستاجر خود منزل يا مغازه اي را اجاره مي دهد به اين مبلغ به شرطي که وام يا قرض الحسنه طبق مدت قرارداد يک يا دوساله يا بيشتر در اختيار او قرار گيرد. اين ترکيب جديد با آنکه نتيجه يکساني با رهن و اجاره دارد، اما حلال است زيرا همراه با دو قرارداد است که يکي اجاره براي تمام ملک است و ديگري قرض براي گره گشايي از مشکل مالک.
خانواده ها اعم از مالکان و مستاجران بايد به خوبي از روند نگارش قرارداد آگاهي يابند تا ناآگاهانه دچار مشکل نشوند.
- پرسشي که بعضي از خانواده ها مطرح مي کنند اين است که آيا اضافه اي که بانک از وام گيرندگان وام مسکن دريافت مي کند صحيح است يا نه؟ در وام مسکن بايد دقت شود اين دادوستد در حقيقت وام محسوب نمي شود بلکه وام مسکن 2 شيوه اقتصادي است که از نظر مراجع تقليد با شرايط ويژه اي که همراه آن است کاري است درست و مجاز شمرده مي شود. يعني خريد مشارکتي يا خريد نسيه.
در خريد مشارکتي متقاضيان وام که داراي زمين هستند و از توانايي ساخت آن محرومند با مراجعه به بانک مسکن تقاضاي وام مسکن مي کنند.
در خريد نسيه نيز فرد متقاضي با تسهيلات بانک صاحبخانه مي شود و پول آن را در اقساط چندين ساله پرداخت مي کند و اضافه اي بنا بر مدت زمان پرداخت اقساط به طور نسيه و مقدار دريافت وام پرداخت مي کنند.
1- امام صادق (ع) فرمودند: هر بنايي که زيادتر از ميزان احتياج باشد در قيامت براي صاحبش دردسر آفرين است.
رسول اکرم (ص) هشدار داده اند: هر کس خانه اي بسازد که در آن ريا باشد در روز قيامت آن خانه را به گردنش بياويزند تا در قعر جهنم بيفتد مگر آنکه توبه کند. پرسيدند: يا رسول الله ساختن خانه براي رياکاري به چه معناست؟ فرمودند: يعني خانه اي بسازد که بيشتر از مقدار احتياجش باشد براي آنکه بر همسايگان يا برادران ديني خود فخر بفروشد.
اميرالمومنين (ع) به يکي از ياران خود فرمود خانه مجلل و وسيع خود را مايه تقرب به خداوند قرار بده و خويشاوندانت را در آن اکرام کن. ميهمانان را در آن طعام بده و فقرا را در آن جاي ده. (بحارالانوار، ج76، ص150)
- کسي که براي سکونت احتياج به خانه دارد و امکان خريد خانه براي او ميسر نيست مگر آنکه طي چند سال پول پس انداز کند بنا به فتواي امام خميني آن پول خمس ندارد.
- کسي که نياز به بيشتر از يک خانه ندارد بايد خمس بقيه خانه هاي خود را بدهد همچنين اگر اتاق هاي اضافي باشد که در سالي يکبار هم استفاده نشود آن مکان ها خمس دارند.
منبع: هنر تنظيم دخل و خرج خانواده، گلمکاني ، وجيهه ، انتشارات همياران جوان ،1388