10 ماده اعتياد آور پر مصرف جهان همچنان و هر روز بيشتر از ديروز قرباني مي گيرند
مواد مخدر و محرک، انواع مختلفي دارند و متنوع تر از آنند که حتي فکرش را بکنيد ولي ويژگي مشترک همه اين مواد، تاثير مخرب و مهلکي است که روي جسم و روان انسان دارند. موادي که در اين مطلب درباره شان صحبت مي کنيم، پرمصرف ترين مواد مخدر و محرک جهان هستند يعني بيشترين آسيب اعتياد، مربوط مي شود به اين 10 ماده مخدر و محرک.
پادزهر مخدر
ترياک در زبان فارسي يعني پادزهر. اين ماده در واقع عصاره در هوا خشک شده گل خشخاش است که با تيغ کشيدن به دور کاسبرگ اين گل به دست مي آيد. واژه ترياک به شکل ترياق به عربي راه پيدا کرده و به شکل theriac وارد زبان هاي اروپايي هم شده است. بيش از 10 درصد ترياک را مرفين تشکيل مي دهد که از طريق فرايندهاي شيميايي به هروئين تبديل مي شود. در حقيقت ترياک امروزه بيشتر براي توليد هروئين کشت مي شود. ترياک بيش از همه به دليل خصوصيات ضد درد و بي حس کننده آن که موجب مي شد عمل هاي جراحي ممکن شود، در گذشته مورد توجه پزشکان و جراحان بود. مصرف ترياک به شکل سنتي آن تا هنگام جنگ داخلي آمريکا ادامه داشت. بعد از آن با استخراج مرفين و قابليت تزريق آن، اين دارو به مهمترين داروي ضد درد براي مجروحان جنگي تبديل شد. مرفين هنوز هم پرمصرف ترين دارو براي مجروحان جنگي و مصدومان سوانح است.
هروئين
هروئين ماده مخدر تشکيل شده از ترياک است که اغلب به صورت تزريقي مورد استفاده قرار مي گيرد. اين ماده به رنگ سفيد مايل به کرم تلخ و بدبو است که پس از مدتي بوي ترشي و سرکه مي دهد و عوارض ناشي از مصرف اين ماده مخدر مهلک مثل اضطراب، وابستگي، تغييرات شخصيتي، کاهش علايق و انگيزه ها، يبوست، انقباض مردمک چشم، از دست دادن اشتها، ضعيف شدن عکس العمل ها، اختلالات تنفسي، ناراحتي هاي ريوي و... است. تزريق هروئين، تغييرات شديد و ناگهاني در دستگاه گردش خون ايجاد و بسيار سريع و مستقيم اثر مي کند.
هروئين مثل ديگر مشتقات ترياک، درد را کاهش مي دهد و باعث ايجاد احساس راحتي در عضلات و مفاصل مي شود اما پس از مدتي اثر دارو از بين رفته و معتاد به حال اول باز مي گردد. هروئين در دسته A مواد مخدر طبقه بندي شده و مجازات متخلفان در مورد مصرف، خريد و فروش و نگهداري و قاچاق اين ماده مخدر در بسياري از کشورها، حبس ابد يا پرداخت جريمه است.
اکستازي
اکستازي ترکيبي از ماده مخدر آمفتامين و اسيد «ال اي دي» است که نام علمي آن «متيلن دي اکسي - متامفتامين» يا «ام دي ام اي » است. اين ماده تا سال 1980 در انگليس به عنوان يک داروي عمومي و مجاز مورد استفاده قرار مي گرفت. اکستازي در گروه هيجان زاها دسته بندي مي شود. گزارش هايي که از مرگ و مير ناشي از اين ماده مخدر رسيده، حاکي از آن است که مصرف زياد اکستازي و ترکيب آن با حرکات موزون در هواي گرم و بسته، باعث بروز سکته ي قلبي کاهش ميزان اکسيژن خون مي شود، مصرف آن با مشروبات الکلي نيز مهلک و کشنده است.
اکستازي در شکل هاي متفاوت به صورت قرص يا کپسول و با پوشش هاي متنوع به فروش مي رسد. بسياري از اکستازي هاي موجود که به فروش مي رسند جعلي و تقلبي بوده و درصد کمي از آنها با ماده «ام دي ام اي» ترکيب شده و بيشتر اين قرص ها مواد ترکيبي ديگر را در بر دارد که بسيار کشنده و مهلک است. استفاده از اين دارو باعث ايجاد حس عصبانيت، پرخاشگري، اضطراب و توهم مي شود.
علف مرگ
حشيش (کانابيس، علف، گرس، ماري جوانا) جزو آن دسته از مواد اعتياد آور است که بيشترين مصرف کننده را در جهان دارد و نزديک به 5 /2 درصد از جمعيت جهان، يعني چيزي معادل 140 ميليون نفر از حشيش استفاده مي کنند. حشيش به شکل هاي متفاوت از جمله جامد، گياهي و روغني است و در سيگار و پيپ و حتي در چاي و بيسکويت استفاده مي شود. حشيش به ويژه نوع گياهي آن، باعث گيجي و سردرد شده و احساس آشفتگي و کلافگي به مصرف کننده مي دهد. حشيش جزو توهم زاها دسته بندي مي شود. استفاده از حشيش، فراموشي مي آورد و مصرف کننده دچار اين توهم مي شود که زمانبه کندي در حال گذر است. استفاده از حشيش پيش از رانندگي بسيار خطرناک و در بسياري از موارد مرگبار اعلام شده است.
ال اس دي
اسيد دي اتيلاميد ليزرژيک که به اختصار آن را «ال اس دي » مي خوانند، در گروه قوي ترين مخدرهاي توهم زا جاي دارد. اين ماده در سال 1938 توسط آلبرت هافمن – شيميدان سوئيسي – کشف شد. هر چند هدف هافمن از کشف اين ماده، درمان سرماخوردگي ساده بود اما اگر اين شيميدان مي دانست که روزي ماده کشف شده اش به يکي از مخرب ترين مخدرها تبديل مي شود، شايد هيچ گاه اين قدم را براي پيشرفت علم بر نمي داشت.
يک يا دو ساعت از مصرف قرص هاي ال اس دي که مي گذرد آثار سوء مصرف آن نمايان مي شود. اين ماده روي حواس بينايي و شنوايي تاثير زيادي مي گذارد و تغييرات فاحشي در ادراک فرد مصرف کننده ايجاد مي کند؛ اين تغييرات ممکن است شامل بد شکل کردن، عجيب و غريب کردن يا حتي زيبا جلوه دادن تصاوير و صداها باشد. حتي ممکن است هنگام استفاده از آن، فرد دچار اضطراب، سردرگمي و نگراني شود؛ به ويژه اگر در مکاني غريب و ناآشنا مورد استعمال قرار گيرد. او ممکن است هر لحظه احساس ترس کند و از طرفي بي قراري شديد در خود احساس مي کند.
از ديگر خطرات شديد استفاده از اين قرص ها، گيجي، هذيان گويي و ديوانه وار رفتار کردن است. اين ماده مخدر پس از مصرف باعث ايجاد تغييرات در حالت فيزيکي بدن نمي شود اما تاثير منفي آن بر روح و روان، به حدي است که فرد پس از مصرف در صورت رانندگي به احتمال زياد حادثه اي مرگبار را رقم خواهد زد؛ چرا که تاثير آن از شش تا 12 ساعت باقي مانده و قابليت تصميم گيري را از فرد سلب مي کند. ال اس دي در طبقه A مواد مخدر دسته بندي شده و حداکثر مجازات براي متخلفان در اين رابطه وجود دارد.
کوکائين
کوکائين ماده مخدري است که باعنوان گياه کوکا در آمريکاي جنوبي کشت مي شود. براي قرن ها، شهروندان آمريکاي جنوبي در جشن هاي سنتي، مهماني ها اوقات فراغت و حتي سر کار يا در منزل، برگ هاي اين گياه را به صورت آدامس مي جويدند. کوکائين در دسته مهيج ها يا هيجان آورها تقسيم بندي مي شود و به صورت استنشاقي، محلول در آب يا حتي به صورت تزريقي مورد استفاده قرار مي گيرد. کوکائين که به صورت سيگار هم مورد استفاده قرار مي گيرد مانند کريستال هاي کوچک است که داخل تنباکو، سيگار يا پيپ جاسازي شده و استعمال آن 15 دقيقه طول مي کشد. کوکائين در دسته A مواد مخدر طبقه بندي شده و حداکثر مجازاتي که متوجه متخلفان در رابطه با کوکائين صادر مي شود، حبس ابد يا پرداخت جريمه است.
تنفس مسموم
استفاده از سولونت ها و افشانه ها به عنوان يک نوع ماده مخدر، بدترين نوع استفاده از مواد مخدر به شمار مي رود. اين افشانه ها معمولاً ماهيت طبيعي شيميايي دارند و به طور صنعتي تهيه مي شوند. مشهورترين آنها، حلال چسب است که مي توان آن را به راحتي از فروشگاه هاي مربوطه تهيه کرد. از ديگر حلال هاي مخدر مي توان به لاک ناخن، گاز فندک و نفت اشاره کرد. نوجوانان، بيشترين مصرف کنندگان اين مواد اعتيادآور غيرمعمول هستند. از آنجايي که اين مواد را به راحتي و با نازلترين قيمت مي توان تهيه کرد، معمولاً قشر کم درآمد، فقير و کودکان به اين ماده روي مي آورند. به عنوان مثال نوجوان هاي کازابلانکا و موراکو تنها با پرداخت 10 سنت، نوعي چسب که براي تعمير لايه داخلي لاستيک دوچرخه استفاده مي شود را تهيه مي کنند و با ريختن آن در يک کيسه پلاستيکي و کشيدن نفس عميق از داخل کيسه، به نوعي سرخوشي کاذب و بيهوشي دست پيدا مي کنند که البته اين روش يکي از خطرناک ترين روش هاي ممکن در استفاده از ماده مخدراست؛ زيرا گزارش هاي بسياري از خفگي هاي هنگام مصرف اين مواد مرگبار در سراسر دنيا به ثبت رسيده است.
قارچ هاي روان گردان
در جهان بيش از 180 نوع قارچ مخدر وجود دارد که همگي آنها حاوي مواد سمي و توهم زا هستند. اين نوع قارچها از سال هاي بسيار دور در مکزيک و قبايلي که در اين کشور زندگي مي کردند، مورد استفاده قرار مي گرفت؛ اما امروزه استفاده از اين ماده آن چنان فراگير شده که يکي از مشهورترين و شناخته شده ترين ماده هاي طبيعي توهم زا در جهان به شمار مي رود. 20 دقيقه که از مصرف اين قارچ ها مي گذرد، توهم ناشي از اثر سوء مصرف اين ماده در فرد ظاهر مي شود و البته استفاده از اين قارچ ها به همين راحتي ها هم نيست و ميزان سم موجود در برخي از آنها، آن قدر بالا است که در اثر انتخاب نادرست مرگ فردي که به اشتباه قارچ مخدر را مصرف کرده، حتمي است. نکته جالب و در عين حال قابل تأمل اينجاست که در برخي از کشورهاي اروپايي، بدون در نظر گرفتن مهلک بودن اين قارچ ها، اگر شخصي بخواهد اين قارچ ها را بچيند، به شرط اينکه فردي را که قبلاً اين قارچ ها را چيده با نوع آنها آشنايي دارد همراه خود ببرد، مي تواند اين کار را به راحتي انجام دهد، مثلاً در کشور انگلستان استفاده از اين قارچ ها آزاد است اما فرايند آماده سازي و فروش آنها جرمي به حساب مي آيد که با آن برخورد مي شود اما در برخي از کشورهاي ديگر مانند هلند استفاده از اين ماده از سوي دولت منع شده و با فرد خاطي به شدت برخورد خواهد شد. مصرف کنندگان آنها را به صورت خشک شده، پخته يا دم کشيده در چاي و حتي به صورت خام استفاده مي کنند.
خت
ماده مخدر «خت» سال هاي سال است که در کشورهاي آفريقايي، يمن، سومالي و اتيوپي مورد استفاده قرار مي گيرد. هنگامي که خت مانند آدامس جويده مي شود، تاثيري مشابه با مواد مخدر آمفتامين دارد اين دارو که باعث تغيير رنگ دندان ها و لثه مي شود، به سرطان دهان مي انجامد ولي هنوز به صورت قانوني در برخي کشورهاي آفريقايي مورد استفاده قرار مي گيرد. شکل ظاهري ماده مخدر خت، همانند چاي سبزاست که برگ ها و گل هاي آن خاصيت اعتياد آور دارند. اين ماده مخدر در مناطق بومي و شرق آفريقا کشت شده و استفاده مي شود.
قرصي کشنده تر از ترياک
مشتقات اسيد باربيتوريک که به عنوان داروي مسکن و خواب آور تجويز مي شود نيز يکي از قرص هايي است که به عنوان ماده مخدر مورد استفاده قرار مي گيرد. البته در گذشته پزشک ها براي آرام کردن بيماران به عنوان يک داروي مسکن اين دارو را تجويز مي کردند تا اينکه از قرن 19 به بعد، باربيتوريک به عنوان يک ماده مخدر وارد بازار شد. اثرات سوء اين دارو عبارتند از احساس آرامش ذهني و فيزيکي بيش از حد، به طوري که انجام هر گونه فعاليت را از انسان سلب مي کند و موجب وابستگي شديد براي برطرف کردن نيازها حتي نيازهاي اوليه به اطرافيان مي شود. به عقيده پزشکان اعتياد به اين دارو، چندين بار مخرب تر و خانمان سوزتر از اعتياد به ترياک است.
کراک
نوعي ماده مخدر با منشاء کوکائين است که مي گويند از اوايل دهه 80 ميلادي ابداع شده است. کراک به صورت تکه هاي بلوراست که به صورت تدخيني مصرف مي شود. در ترکيب کراک، نمک کلريد آمونيوم و مقدار کمي آب وجود دارد. براي افزايش حجم کراک در توليد آن از بي کربنات سديم (جوش شيرين) هم استفاده مي شود. کوکائيني که از فرايند تخليص کراک به دست مي آيد درجه خلوص بالايي دارد.
علت نام گذاري کراک صدايي است که هنگام گرم کردن بلورها در اثر تبخيرآب ايجاد مي شود. تفاوت کراک با کوکائين از نظر شيميايي در آن است که براي تهيه کوکائين به شکلي که قابل تزريق باشد، لازم است که آن را اسيد کلريدريک خنثي کنند و کراک در واقع فرم خنثي نشده کوکائين است.
کراک ناخالص بر خلاف انواع خالص تر کوکائين داراي قيمت پائيني است که باعث رواج آن در ميان اقشار پايين جامعه مي شود. در ايالت متحده مجازات همراه داشتن پنج گرم کراک حداقل 5 سال زندان مي باشد که اين برابر با مجازات همراه داشتن نيم کيلو پودر کوکائين است. داشتن قيمت پايين (نسبت به کوکائين)، وابستگي روحي و ضررهاي بازگشت ناپذير جسمي از مشخصه هاي کراک کوکائين هستند. البته کراکي که در ايران و خاورميانه رواج دارد در واقع از هرويين به دست مي آيد و عوارضش چندين برابر خود هروئين است.
منبع: نشريه همشهري سرنخ، شماره56