کارشناسان بر اين باورند علت بسياري از رفتارهاي غلط نوجوانان مانند پرخاشگري، اضطراب، بزهکاري ، مصرف سيگار، افت تحصيلي و... ريشه در کمبود يا ضعف اعتماد به نفس آنها دارد. درواقع اگر نوجوان از خودباوري و عزت نفس مطلوبي برخوردار باشد از موقعيت و کارآمدي بالاتري نيز برخوردار بوده و از آسيب هاي رواني و اجتماعي مصون خواهد ماند...
بايد گفت اعتماد به نفس از دوران کودکي، توسط والدين و اطرافيان شکل مي گيرد. به عنوان نمونه اگر کودکي در محيطي پر از ترس بزرگ شود، ياد مي گيرد که بترسد يا اگر در محيط پر از تشويق بزرگ شود، به خوبي مي آموزد که اعتماد کند. درواقع عزت نفس کودکان به نوع نگرش و رفتاري که ديگران نسبت به او دارند، برمي گردد و رفتارهايي مانند طرد، عدم محبت، عدم توجه، غفلت، جدي نگرفتن، توجه به نکات منفي، گوش ندادن، عدم احترام، تحقير، تمسخر، سرزنش، تهديد، مقايسه، انتظار بيش از حد و بد رفتاري با کودک باعث کاهش عزت نفس او در همه مراحل رشد به ويژه دوران نوجواني مي شود. از طرف ديگر رفتارهايي چون پذيرش، احترام، محبت، توجه، جدي گرفتن، احساس تعلق، تشويق، حمايت، تحسين، احساس ايمني و انتظارات مناسب، افزايش عزت نفس در کودکان و نوجوانان را به همراه دارد.
? اولين پله، سخت ترين حرکت
نوجوانان بايد آنچه را که هستند، بپذيرند و احساس خوبي نسبت به خودشان داشته باشند تا با رسيدن به اعتماد به نفس مطلوب به فرد بهتر و ايده آل تري تبديل شوند. نوجواني که اعتماد به نفس مناسبي ندارد، خود را در حدي نمي بيند که بتواند پيشرفت کند و خيلي زود سرخورده و گوشه گير خواهد شد. درواقع اولين پله براي افزايش اعتماد به نفس در نوجوانان اين است که ياد بگيرند به خودشان احترام بگذارند و خود را دست کم نگيرند.
پذيرش محدوديت ها و توانمندي ها در کنار هم نکته اي است که نبايد آن را ناديده گرفت چرا که هر فردي حداقل يک يا چند نقطه ضعف دارد اما مهم اين است که نوجوان نقاط ضعف خود را بدون نگراني و ناراحتي بپذيرد و از آنها احساس گناه و شرمساري نکند چرا که هيچ فردي نمي تواند انساني کامل باشد. درواقع يک نوجوان موفق با آگاهي و پذيرش نقاط مثبت و ضعف خود احساس رضايت و خوشنودي مي کند و اجازه نمي دهد تا محدوديت ها و نقاط ضعف جلوي موفقيت هاي او را بگيرد چرا که همواره درصدد برطرف کردن نقاط ضعف خود است.
? نقش والدين در افزايش اعتماد به نفس نوجوانان
اگر فرزند نوجواني داريد بايد ياد بگيريد که انتظارات بيش از حدي از وي نداشته باشيد. در عين حال، همواره توانايي ها و موفقيت هاي کوچک نوجوان بايد مورد تشويق و تحسين خانواده قرار گيرد و از فعاليت هاي سازنده و عواطفش حمايت شود. البته اين به آن معنا نيست که همه رفتارهاي نادرست نوجوان را ناديده بگيريد تا دچار اعتماد به نفس کاذب شود بلکه بايد با او به گفت وگو بنشينيد و با تکيه بر منطق و خرد نکردن شخصيت فرزندتان، مشکلات را حل کنيد و مراقب باشيد اعتماد به نفسش تخريب نشود. از طرفي شما به عنوان والدين بايد بدانيد گوش کردن به حرف هاي نوجوان و تاييد عقايد مثبت و کوچک نشمردن او در جمع، تاثير بسزايي در افزايش اعتماد به نفس او دارد. کافي است يک بار امتحان کنيد تا نتيجه بگيريد.
? از کجا متوجه شويم نوجوان مان اعتماد به نفس مناسبي دارد؟
دکتر ادوارد مور، روان پزشک کودک و نوجوان و عضو انجمن علمي نوجوانان بريتانيا معتقد است نوجواني که از اعتماد به نفس مطلوبي برخوردار است همواره مستقل عمل مي کند، مسووليت پذير است و متکي به فرد خاصي نيست. يک نوجوان با اعتماد به نفس مطلوب از حضور در يک جمع غريبه و ناشناس احساس ترس نمي کند، گوشه گير و پرخاشگر نيست و هميشه نسبت به پيشرفت هايش افتخار مي کند و دامنه وسيعي از هيجان ها و احساسات را بروز مي دهد. در عين حال، ناکامي را نيز به راحتي مي پذيرد و خيلي راحت عقايدش را با منطق در جمع مطرح و از آن دفاع مي کند. در مقابل، نوجواني که اعتماد به نفس پاييني دارد هميشه توانمندي هاي خود را دست کم مي گيرد، احساس درماندگي مي کند و به آساني تحت تاثير ديگران قرار مي گيرد. اين نوجوان، دامنه محدودي از احساسات و عواطف را بروز مي دهد و از موقعيت هاي جديد و تازه دوري مي کند و همواره نقاط ضعف خود را مي بيند و خودش را سرزنش مي کند.
? رابطه ميان خجالت و اعتماد به نفس در نوجوانان
بروز هرگونه اضطراب و نگراني موقع قرار گرفتن در محيط هاي اجتماعي و گروه هاي فاميلي، تعريف مناسبي براي واژه خجالت کشيدن است و بروز اين حس در نوجوانان به دوران کودکي آنها باز مي گردد. کودکي که در مقابل پرسش هاي ديگران، پاسخي نمي دهد، تمايلي به شرکت در فعاليت هاي گروهي مهدکودک ندارد يا به مکان هايي مانند زمين بازي مدرسه نمي رود مگر اينکه از طرف يکي از والدين يا دوستان نزديک مورد حمايت قرار بگيرد، در نوجواني نيز با حس کم رويي و خجالت مواجه خواهد شد. البته بسياري از کودکان در بعضي از موقعيت ها مانند مهدکودک يا پيش دبستاني خجالتي هستند. در اين بين نبايد فراموش کرد يک شخصيت درون گرا، خود به تنهايي مشکلي به وجود نمي آورد اما زماني يک رفتار خجالتي مي تواند آزار دهنده باشد که او را از داشتن دوست ، شرکت در بازي و ديگر فرصت هاي يادگيري دور مي کند که اين موضوع خود مي تواند مشکل ساز باشد و از يک کودک خجالتي، يک نوجوان خجالتي و با اعتماد به نفس پايين بسازد.
? خجالتي بودن مي تواند ژنتيکي باشد
بررسي هاي اخير محققان دانشگاه هاروارد روي 550 نوزاد نشان مي دهد که ميل به کم رويي ممکن است ژنتيکي باشد اما محيطي که کودک در آن رشد مي کند نيز تاثير شگرفي در خجالتي يا اجتماعي شدن يک نوجوان دارد. درواقع ميل به کم رويي يا خجالتي بودن با توجه به شرايط خانه نظير بي ثباتي در تربيت فرزند ، اختلافات خانوادگي، انتقاد تند و اقتدار خواهر و برادر بيشتر خواهد شد. البته والديني که فرزندان خود را باور دارند و همواره از آنها حمايت مي کنند، باعث مي شوند تا نوجوان در تعاملات اجتماعي و خانوادگي خود راحت تر برخورد کند، اعتماد به نفسش تقويت شود و به يک نوجوان خجالتي تبديل نشود. در عوض، دست انداختن و مسخره کردن کودک ، بيان کردن نقاط ضعف، اشتباهات، عقايد و احساسات شخصي او در جمع ، تاکيد بر خجالتي بودن نوجوان و تحميل ارتباطات اجتماعي چاره ساز نخواهد بود و کمکي به رفع اين مشکل در دوران نوجواني او نخواهد کرد.
? آدم خجالتي چه شکلي است؟!
نبايد فراموش کرد افراد خجالتي از نظر فيزيولوژيک خصوصياتي دارند که در اعمال و رفتار آنها ظاهر مي شود و تشديد ضربان قلب، سرخ شدن چهره، اختلالات تنفسي، تغييرات صدايي هنگام صحبت و... از جمله اين عوامل است. در اين ميان برخي از رفتارهاي اضطرابي، بيشتر در نوجوانان ديده مي شود. مخفي کردن خود از اطرافيان و آشنايان و فرار کردن از جمع، به لکنت افتادن، مضطرب و دستپاچه بودن، با انگشتان خود بازي کردن، با لباس خود ور رفتن، از اين پا به آن پا شدن، سر را خم کردن و عدم برقراري ارتباط بصري مستمر و طبيعي با ديگران، خودتوجهي بيش از حد، ضعف اعتماد به نفس، عدم برخورداري از ابتکار عمل و خلاقيت هاي ذهني از جمله اين رفتارها در ميان نوجوانان است و اگر اين مشکل در دوران نوجواني حل نشود ممکن است فرد تا پايان عمرش خجالتي باقي بماند.
در اين بين، يکي از احساسات ناخوشايندي که به نوجوانان خجالتي منتقل مي شود احساس تنفر و بيزاري بي دليل از افراد ديگر يا خودکم بيني و حسادت نسبت به آنهاست که بايد اين گونه افکار را شناخت و به کمک روش هاي گفته شده نسبت به حل آنها اقدام کرد. ترس از شرکت در فعاليت هاي اجتماعي، يکي از عوامل مهم بروز خجالت در نوجوانان و ايجاد اين حس تنفر در آنهاست بنابراين مهم ترين راهکار اين است که به نوجوان کمک کنيم در يک فعاليت گروهي مانند يک باشگاه ورزشي ثبت نام کند و با افراد مختلفي آشنا شود تا به مرور زمان احساس خجالت او از بين برود و با تقويت نقاط مثبت شخصيت خود به اعتماد به نفس مطلوبي دست يابد. البته بايد در نظر داشت شيوع خجالتي بودن به ويژه در دوره بلوغ از ساير مراحل ديگر رشد بيشتر است و اين وظيفه خانواده و کادر آموزشي مدرسه است که اعتماد به نفس نوجوان را تقويت کنند و به او بياموزند اعتماد به نفس از جمله مهارت هاي زندگي و کليد طلايي رسيدن به موفقيت است و هيچ وقت هم براي به دست آوردن اعتماد به نفس مثبت دير نيست.
? خداحافظي با خجالت دوران نوجواني
روش هاي مفيد و متعددي وجود دارد تا والدين بتوانند مانع از خجالتي شدن نوجوان شان شوند يا به فرزندشان کمک کنند تا از فردي خجالتي به فردي با اعتماد به نفس بالا تبديل شود. بايد به عنوان والدين نوجوان، ياد بگيريد تا از فرزند خود در محيط هاي نا آشنا حمايت کنيد ، تنهايش نگذاريد و اجازه بدهيد قبل از شرکت کردن در جمع آن را به دقت بررسي کند . حتي مي توانيد نمايش هاي خانوادگي ترتيب دهيد و گفتن و انجام دادن کارهايي که براي کودک يا نوجوان شما سخت به نظر مي رسد را با او تمرين کنيد اما فعاليت هايي را مشخص کنيد که فرزند شما از عهده آن بر مي آيد . در عين حال بايد به بچه ها کمک کنيد تا کارهايي را در زماني که افراد خانواده يا دوستان دور هم هستند، انجام دهند. به عنوان نمونه کودک يا نوجوان شما مي تواند در حضور ميهمانان وسايل ميز شام را بچيند تا به اصطلاح خجالت اش بريزد.
از طرفي بايد اجازه بدهيد فرزندتان برخي مشکلات و مسايل اش را خودش حل کند حتي اگر به سختي آن را انجام دهد. در اين بين بايد اطمينان خود را به توانايي فرزندتان براي رويارويي با مشکلات و پيدا کردن راه حل مناسب نشان دهيد تا با اعتماد به نفس لازم، به بهترين نتيجه ممکن برسد .
منبع:salamat.ir ارسال توسط کاربر محترم سايت : hasantaleb