طلاق، يک پديده رواني، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و... است که در کل، بر فرايند خانواده تأثير بسزايي مي گذارد و عوارض بسيار ناگواري روي فرد و جامعه به دنبال دارد.
طلاق و کودکانش
طلاق و فروپاشي خانواده، ضمن برهم زدن تعادل رواني ـ عاطفي افراد خانواده، موجب بروز آسيب هاي اجتماعي مانند فرار فرزندان از خانه، سرقت، قتل، جنايت و... مي شود. با توجه به آسيب هاي اجتماعي پيامد طلاق و آثار بدي که بر سلامت رواني ـ عاطفي افراد خانواده و به خصوص کودکان دارد، بايد تدابيري لازم براي حفظ و انسجام خانواده به کار برد. در حال حاضر، جهان با روند رو به افزايش طلاق مواجه است.
طلاق، به هر دليلي (درست يا نادرست) پيام هايي براي فرد و جامعه و دارد. تأثير طلاق بر فرزندان، بسيار پيچيده و اسفبار است؛ به طوري که آنان به طور ناخواسته درگير تضادهايي مي شوند که نه توان درک آنها را دارند و نه تاب تحمل و کنار آمدن با آنها را.
روند سير طلاق، بدين صورت است که ابتدا تنش و درگيري ميان زن و شوهر آغاز مي شود و اين روند در تکامل خود به بي علاقگي هاي عاطفي، دوست نداشتن و سپس دشمني علني و واقعي با همسر منجر مي شود.
مرحله بعدي، پيدايش فکر طلاق در يک يا هر دو زوج است و روي آوردن يکي از طرفين به فرد يا افراد ديگر به عنوان محرم راز؛ در اينجاست که خانواده، شادابي خود را از دست مي دهد و جدايي و طلاق صورت مي گيرد.
عوامل مؤثر بر طلاق
الف) عوامل زيستي: شامل عدم تناسب سن، ازدواج در سنين پايين، بيماري هاي مسري، عقيم بودن مرد و نازا بودن زن و...
ب) عوامل رواني و اخلاقي: شامل تزلزل پايه هاي ايمان و سقوط مباني اخلاقي، بدبيني، سختگيري و لجاجت زوجين نسبت به يکديگر، دروغ گويي و...
ج) عوامل اجتماعي: شامل ناهماهنگي طبقاتي، دخالت هاي بي مورد ديگران، ازدواج هاي اجباري، تعدد زوجين و...
اثرات طلاق بر روي کودکان:
بيشتر والدين مطلقه، در مورد واکنش هاي کودکشان نسبت به جدايي و طلاق، خيلي نگران هستند. آنان مي خواهند بدانند که: «آيا کودک من سالم و شاداب رشد خواهد کرد؟»
جامعه شناسان و روانشناسان، اطلاعات قابل قبولي درباره اثرات طلاق بر روي کودکان، در دسترس قرار داده اند. تحقيقات نشان مي دهد که اثرات طلاق، بستگي به سن کودک هنگام طلاق دارد. همچنين اثر طلاق بر کودک به فاکتورهايي همچون جنسيت، شخصيت، ميزان ناسازگاري و درگيري والدين و حمايت هاي خانواده و دوستان کودک بستگي دارد.
سن کودک:
درباره اثرات طلاق بر روي کودک کوچک تر از 2 تا 3 سال، اطلاعات بسيار کم است. بچه هاي خردسال در صورت وقوع طلاق به طور معمول رنج نمي برند، گرچه در صورتي که رابطه يا پيوند نزديک، بين يکي از والدها و کودک آسيب ببيند، ممکن است مشکل به وجود آيد.
والدين بايستي نسبت به برنامه هاي سرپرستي و مراقبت از کودک به توافق برسند، آنچنان که کودک در حالي که ناسازگاري بين والدينش را تجربه مي کند، به رشد و نمو خود ادامه دهد.
نوزادي:
نوزادان نمي توانند تعارض را درک کنند، اما ممکن است نسبت به تغييرات خلقي و سطح انرژي والدينشان واکنش نشان دهند. آنان ممکن است اشتهاي خود را از دست بدهند يا دچار اضطراب شوند.
کودکان پيش دبستاني:
کودکان از 2 تا 5 سالگي به اين اعتقاد مي رسند که موجب طلاق و جدايي والدينشان شده اند؛ به طور نمونه، ممکن است فکر کنند که اگر شامشان را خورده بودند، پدر از آنان دور نمي شد. کودکان پيش دبستاني، از تنها ماندن يا ترک کامل، هراس دارند. آنان به طور معمول تغييرات را انکار کرده و همکاري نمي کنند و ممکن است افسرده يا خشمگين شوند. همچنين ممکن است پرخاشگرانه و نافرمان عمل کنند اگرچه خواستار امنيت در پناه يک بزرگسال هستند.
کودکان سن مدرسه اي:
بسياري از روانشناسان معتقدند سازگاري نسبت به جدايي و طلاق براي کودکان پايه ابتدايي مدارس، از کودکان کودکستاني يا بزرگ تر مشکل تر است. کودک مدرسه رو به اندازه کافي بزرگ است تا درد و رنج ناشي از جدايي والدينش را درک کند و در عين حال براي درک يا کنترل واکنش نسبت به اين درد و رنج، خيلي کم سن و سال است. او ممکن است غم، خجالت، رنجش، وفاداري دوطرفه و عصبانيت شديد را تجربه کند. توانايي کودک در بازي، فعاليت و تعامل با کودکان ديگر، ممکن است کمک کند تا از عهده وضعيت زندگي خانوادگي اش برآيد.
کودکان در اين سن، اميد دارند که والدينشان نزد يکديگر بازگردند. کودک ممکن است احساس طردشدگي از سوي والدي که او را ترک کرده، داشته باشد و از سردرد يا دل درد شکايت کند.
نوجواني:
نوجوانان 10 تا 19 ساله خشم، ترس، تنهايي، افسردگي و گناه را تجربه مي کنند. برخي از آنان احساس مي کنند اگر در کارهاي روزمره شان يا مراقبت از خواهر و برادرشان احساس مسئوليت کنند، رو به بزرگسالي دارند.
نوجوانان با انرژي پايين و ميزان استرس بالا، به طلاق والدين پاسخ مي دهند که تلاش براي کنترل و حفظ کل خانواده است. درک عواملي که به جدايي والدين منجر شده و به ياد آوردن استرس طلاق، ممکن است به توانايي نوجوان در حل مشکلات در خانواده اش صدمه بزند.
تأثير جنسيت:
امروزه محققان دريافتند که پسران و دختراني که به ترتيب نزد پدر و مادرشان تربيت شده اند، از بچه هايي که به وسيله والد جنس متفاوت تربيت يافته اند، بهتر عمل مي کنند. پسرهاي محصلي که با پدرشان زندگي مي کنند، به نظر مي رسد در برنامه هاي سرپرستي، کمتر پرخاشگر باشند. همچنين مشکلات هيجاني کمتري نسبت به پسرهايي که با مادرشان زندگي مي کنند، دارند.
دختراني که به وسيله مادر تربيت مي شوند، نسبت به آنان که توسط پدر تربيت مي شوند، مسئوليت پذيرتر و بالغ تر هستند و اين در حالي است که تربيت يک پسر خردسال توسط مادر و دختر توسط پدر، دردسرسازتر است. در هر حال، سازگاري کودکان با طلاق، بيشتر به کيفيت رابطه والد ـ کودک بستگي دارد تا جنسيت و سن کودک.
پيامدهاي طلاق:
طلاق، در هر صورت، پيامدهاي مخربي براي زن و مرد ايجاد مي کند؛ از قبيل مسائل و مشکلات رواني، اجتماعي، اقتصادي و... گذشته از اينها، کساني هستند که در اين ميان، سرانجام روزهاي تيره و تاري در انتظارشان است. آنان، کودکاني هستند که در اثر طلاق پدر و مادر، سردرگم هستند و آينده خود را درخشان نمي بينند.
گسسته شدن خانواده در بيشتر موارد، اثرات روحي طولاني بر فرزندان مي گذارد. اين گسستگي روابط والدين، موجب قرار گرفتن فرد در شرايط ناسازگار و نارسا مي شود. محروميت فرزند از سرپرستي مشترک پس از متلاشي شدن و انحلال خانواده، او را از بسياري مواهب و مزاياي خانوادگي محروم ساخته و حتي به لحاظ محل زندگي نيز دچار آوارگي خواهد شد. در پاره اي موارد، کودک مجبور مي شود به خاطر پايين بودن توان اقتصادي سرپرست خانواده، در کنار پدربزرگ و مادربزرگ يا عمه ها و عموها زندگي کند و حتي در شرايط حادتري در مراکز و مؤسسات اجتماعي نگهداري شود.
فرار فرزندان از خانه، سرقت، اعتياد به مواد مخدر و قاچاق، قتل و جنايت و... از جمله پيامدهاي سوءطلاق مي باشد.
اگر زوجين پيش از ازدواج، شناخت بيشتري نسبت به يکديگر پيدا کنند و در تعيين ملاک هاي خود براي ازدواج جدي باشند، با مسائل سوئي همچون طلاق روبه رو نمي شوند.
منبع: مجله شادکامي و موفقيت ارسال توسط کاربر محترم سايت :abdo_61