درميان چهره هاي برجسته حوزه هاي علميه در دهه هاي اخير، مرحوم آيت الله شهيد سيد محمد باقر صدر(قدس الله روحه) يكي از ممتازترين و شگفت انگيزترين آنهاست. هر مجمع علمي حق دارد كه به فرآورده ي انساني بزرگي چون اين عالم بزرگوار به خود ببالد. او بي شك يك نابغه و يك ستاره درخشان بود. از جنبه علمي، جامعيت و تحقيق و نوآوري و شجاعت علمي را يكجا در وجود خود داشت. در اصول، در فقه، در فلسفه و در هر آنچه كه با اين دانشها ارتباط دارند، در زمره بنيانگزاران و صاحبان مكتب محسوب مي شد. استعداد خارق العاده و پشتكار كم نظير او از وي عامل ذوفنون و ژرف نگري پديد آورده بودكه ديد نافذ و ذهن جستجوگرش در آفاق علوم متداول حوزه ها محصور نمي ماند و هر آنچه را كه براي يك مرجع بزرگ ديني در دنياي متنوع امروز كه براي يك مرجع بزرگ ديني در دنياي متنوع امروز سزاوارست، به حيطه تحقيق و مطالعه مي كشيد و سخني نو و فكري بكر و اثري ماندگار در آن مي آفريد.
بي شك اگر اين جوهره علم و تحقيق و اين ذخيره تمام نشدني انساني، با دست پليد جنايتكاران، از حوزه علميه ربوده نمي شد، جامعه شيعي و اسلامي مي توانست در آينده اي نزديك، شاهد اوج گيري در قلمرو مرجعيت و رياست علمي و ديني باشد. توفيق ومدد الهي، آميختگي اين فضيلتهاي بزرگ را با رتبه والاي جهاد في سبيل الله رقم زد. در هنگامي كه حوزه كهن نجف در بوته آزمايش مواجهه با امواج بيداري اسلامي و انقلابي قرار گرفت، اين شخصيت بيدار و آگاه، قدم در راه مجاهداتي علمي و سياسي نهاد و درخشش معنوي خود را مضاعف ساخت. بينش عميق او نياز زمان را حس كرد و در راهي كه اجداد طاهرينش به روي پيروان و جانشينان خود گشوده بودند،گامي استوار نهاد و چه زود پاداش اين فداكاري عظيم، يعني محنت و سپس شهادت در راه خدا را دريافت كرد. شهيد آيت الله صدر براي طلاب و فضلاي جوان، بي شك يك اسوه و نمونه است. درس انسان پروري او با شهادت جانگذازش خاتمه نيافته است. آثار علمي و شيوه تحقيق او اكنون پيش روي فضلاي جوان حوزه هاي علميه قرار دارند و انگشت اشاره او، آنان را به راه عظمت و مجد علمي، همراه با روشن بيني و جهان نگري هدايت مي كند. حوزه هاي علميه امروز نيز محتاج شهيد صدر و هر عنصر با همت پرتواني هستند كه راه علمي و اسلام شناسي و جهان نگري او را دنبال مي كند.
صلوات و درودي از اعماق جان بر آن روح مطهر و خواهر شهيده مظلومه اش بنت الهدي مي فرستم و رحمت و علو درجات براي آنان و توفيق رشد تربيت فضلاي جوان حوزه ها بدان سان را از خداوند متعال مسئلت مي كنم. همچنين از خداوند متعال مي خواهم كه شما فراهم آوردگان اين مجمع علمي و انقلابي را پاداش نيك دهد و اين اقدام را مبارك و پر اثر فرمايد
والسلام و عليكم و رحمه الله
سيد علي خامنه اي
پيام به كنگره شهيد آيت الله سيد محمد باقر صدر
دي ماه 79

ما اولا به شما و بقية خانمها، مخصوصا به صبايا و آقازاده هاي محترمتان خوش آمد عرض مي كنيم. ما، هم به وجود مرحوم شهيد آيت الله سيد محمد باقر صدر و به شخصيت علمي و جهادي و فكري ايشان افتخار مي كنيم. ايشان ماية افتخار همة ما بودند. و هم به شما افتخار مي كنيم؛ چون شما در بيست و چند سال گذشته زحمات زيادي را متحمل شديد و سختي هاي فراواني كشيديد؛ اما صبر كرديد. شما از خانواة بزرگي هستيد و صبر و كرم و بزرگواري، سجية خانوادة شماست. پس از شهادت مرحوم آيت الله صدر، شما در آن شرايط سخت در نجف زندگي كرديد ؛ بعد هم شوهران اين دختر خانمها شهيد شدند و هر كدام به نحوي گرفتار شديد؛ اما همة اينها را تحمل كرديد. واقعا صبر شما براي ما خيلي ارزش دارد. بدانيد من دورادور هميشه شما را دعا مي كردم و مي دانم كه چه مشكلاتي و زحماتي را تحمل كرده ايد. خداوند ان شاءالله درجات آن شهيد عزيز مرحوم شهيد سيد محمد صدر و همچنين دامادهاي شما و پسران شهيد صدر (رضوان الله تعالي عليهم) را عالي كند. اين خانم هايي كه در آن محيط ارعاب و خفقان صبر كردند و در دورة جواني، شوهرهايشان به شهادت رسيدند و بچه هايشان مانده اند، پيش خداي متعال خيلي ارزش دارند. صبري كه شما كرديد، نزد خداي متعال خيلي ارزش دارد. ان شاءالله خداوند چشم شما را با اجر خودش روشن خواهد كرد ؛ هم در دنيا و هم در آخرت.
من سال 1336 به عراق رفتم و آقاي سيد محمد باقر صدر را آنجا ديدم. ايشان خيلي جوان بود؛ حدود بيست و پنج سالش بود و همان وقت هم معروف به فضل بود. آن موقع من جوان تر از ايشان بودم؛ حدود هجده سال داشتم. الحمدالله ساير اعضاي خانوادة شما هم صاحبان استعدادهاي بالا و خوب بودند ؛ مثل مرحوم آقاي رضا، آقاي آقا موسي. اول انقلاب وقتي خبر شهادت آيت الله صدر به ما رسيده، ضربة بسيار سنگيني بود. ايشان براي نظام اسلامي و جامعة اسلامي واقعا عمود فكري بودند. از قبل از انقلاب، ما از كتابها و فعاليتهاي بسيار با ارزشي كه ايشان داشتند، مطلع بوديم. بعد هم كه انقلاب پيروز شد، ايشان پيامهاي بسيار خوبي دادند. به آقاي صدر خيلي اميد بود، خدا لعنت كند صدام را. الحمدلله ريشة اينها كنده شد.
مرحوم آقاي صدر به معناي واقعي كلمه يك نابغه بود. ما در زمينة مسائل فكري و اسلامي در زمينة فقه و اصول و بقية چيزها آدمهاي پيشرفته زياد داريم ؛ منتها نابغه خيلي نادر است. ايشان جزو نادرهايي بود كه حقيقتا نابغه بود. ذهن و فكر ايشان فراتر از كارهاي كه ديگران مي كنند، حركت مي كرد. ايشان بحمدالله شاگردهاي خوبي هم تربيت كرده بود.
بيانات مقام معظم رهبري در ديدار با خانواده شهيد آيت الله سيد محمد باقر صدر / خرداد 83
منبع:ماهنامه شاهد ياران، شماره 18