بهره مندي از يک وضع تغذيه اي مناسب عامل مهمي در پيشرفت درمان يک فرد معتاد محسوب مي شود. بنابراين تامين غذاي مناسب يکي از راه هاي اصلي و مهم در برنامه سم زدايي معتادان مي باشد. در انواع موارد اعتياد (اعتياد به مواد مخدر و الکل) جلوگيري از بروز سوء تغذيه و يا در صورت وجود آن تغذيه درماني از اهميت ويژ ه اي برخوردار است. موادي که بر فعاليت دفاعي و سيستم ايمني بدن اثر مي گذارند، براي بدن به منزله سم بوده و باعث ايجاد آسيب هاي جسماني و سوء تغذيه مي شود.
به طور کلي اعتياد به مواد مخدر سبب افزايش نياز هاي تغذيه اي نسبت به نياز هاي فرد طبيعي مي شود. به اين دليل نياز به مواد مغذي در معتادان براي سم زدايي و افزايش متابوليسم(مقدار انرژي لازم براي سوخت وساز مواد) مواد مخدر افزايش مي يابد.
مشکلات تغذيه اي معتادان
1) غير فعال شدن ويتامين ها و کوآنزيم هايي که در متابوليسم مواد مغذي شرکت دارند.
2) تهي شدن ذخاير کبدي به علت ضايعات کبدي
3) سوء جذب
4) مصرف کم مواد مغذي به علت بي اشتهايي
5) تحليل عضلات و اندام ها و افزايش دفع مواد مغذي به علت دفع افزايش ادرار و يا وجود اسهال.
اعتياد، بيماري رواني و اجتماعي است و مراقبت هاي تغذيه اي در درمان ترک اعتياد در قالب تيم بايد اعمال شود.
اصولي که يک رژيم شناس در تنظيم برنامه غذايي معتادان براي سم زدايي اعمال مي کند، عبارت است از:
1) ارزيابي وضعيت تغذيه اي فرد معتاد در دوره ترک اعتياد
2) نظارت بر توان بخشي تغذيه اي از طريق تهيه وعده هاي غذايي مطلوب و مغذي
3) اعمال برنامه هاي تغذيه اي و مشاوره با فرد معتاد و همچنين وابستگان او
4) مراقبت هاي پيگير فرد معتاد پس از برنامه ترک اعتياد
ارزيابي وضعيت تغذيه اي
طي دوران ترک اعتياد، بدن دچار استرس هاي جسماني و پريشاني هاي رواني است. به دنبال اين استرس ها، عوارضي مانند تهوع، استفراغ و اسهال بروز مي نمايد و به اختلال در نمک ها و مايعات بدن و اختلال در تعادل کالريکي بدن منجر مي شود. رژيم غذايي بايد طوري تنظيم شود که در حد امکان اختلالات و عوارض سخت دوران ترک اعتياد را کاهش دهد. بايد نوع و شدت کمبود مواد مغذي در اسرع وقت مشخص شود تا نوع مکمل هاي تغذيه اي مورد نياز تعيين شود و آزمايش هاي بيوشيمي اي براي تعيين وضع متابوليت هاي بدن(ميزان پروتيين، آهن، الکتروليت ها که همان نمک هاي معدني موجود در خون هستند و ويتامين هاي محلول در آب که ويتامين c و ويتامين هاي گروه b هستند، مشخص شود).
معتادان که دچار اختلالات کبدي هستند بايد از مصرف آهن و ويتامين هاي محلول در چربي(ويتامين هاي a،d،e،k) خودداري کنند.
سيستم ايمني بدن در بيشتر معتادان به دلايل گوناگون از جمله رژيم غذايي نامناسب دچار اختلال مي شود و به همين دليل معتاداني که در معرض ويروس hiv هستند، خطر آلوده شدن در آنها بيشتر مي شود. احتمالا رژيم غذايي ناکافي، از عوامل محرک رشد و انتشار ويروس تا مراحل بروز عفونت است. چنانچه ويروس ايدز در فرد معتاد تشخيص داده شد، بايد از رژيم غذايي غني از کالري و مواد مغذي به همراه مکمل استفاده شود.
توان بخشي تغذيه اي
سياست ها و روش هاي گوناگوني در زمينه مکمل هاي غذايي براي بهبود سريع تر فرد معتاد توصيه مي شود. به عنوان مثال تزريق عضلاني تيامين((vit b1 روزانه 100ميلي گرم به عنوان يک اقدام پيشگيري کننده به خصوص در مواردي که شخص سابقه کمبود تغذيه اي داشته توصيه مي شود. مصرف ويتامين ها و مواد معدني همراه با برنامه غذايي در درمان عوارض تغذيه اي که ناشي از مصرف مواد مخدر است، موثر خواهد بود. استفاده از مکمل هاي حاوي اسيد هاي آمينه به صورت مخلوطي از چند نوع اسيد آمينه ضروري با دوز(ميان مصرف دارو) پايين نتيجه مطلوبي به همراه دارد. مصرف يک نوع مکمل اسيد آمينه اي به عنوان مثال تريپتوفان در دراز مدت باعث اختلال عصبي در فرد بيمار مي شود. به طور کلي اصلاح تغذيه اي بيمار، عامل زير بنايي در توان بخشي جسماني، رواني و سلامت مغزي فرد معتاد است.
رژيم غذايي پر پروتيين و پر چربي احتمال تمايل نوشيدن الکل را در فرد معتاد افزايش مي دهد. در برنامه توان بخشي تغذيه اي بيمار، غذا بايد از نظر تغذيه و طعم طوري باشد که موجب تحريک اشتها و جلب تمايل فرد به مصرف ميان وعده هاي غذايي باشد.
آموزش تغذيه و مشاوره به منظور اصلاح زندگي نوين
مشاور تغذيه اي در تمام مراحل درمان الزامي ا ست و مسايلي چون يافتن جانشيني براي مواد مخدر، ايجاد اشتها، استفاده از ميان وعده غذايي متعادل در برنامه آموزشي تغذيه و مشاوره براي بهبود يافتن در نظر گرفته مي شود.
وعده غذايي نامنظم، نداشتن ميان وعده غذايي سبب ايجاد تغييرات قند خون و به دنبال آن افزايش نياز فرد معتاد به مواد مخدر و خطر اعتياد مجدد را افزايش مي دهد. پس از ترخيص فرد از مراکز توان بخشي براي بهبود اختلالات تغذيه اي بايد تغييرات وزن فرد کنترل و پيگيري شود.
در مشاوره تغذيه اي مسايلي چون عزت نفس، احساس مسووليت، توانايي ايجاد روابط اجتماعي، بايد مورد بحث و گفتگو قرار گيرد و مشارکت نزديک خانواده ضامن موفقيت در برنامه ترک اعتياد مي باشد.
مراقبت ها و پيگيري هاي تغذيه اي
مراقبت ها و پيگيري هاي تغذيه اي پس از ترخيص از مراکز درماني بايد ادامه داشته باشد و حداقل هفته اي يک بار جلسه مشاوره با رژيم شناس براي پيگيري وزن و همچنين ميزان پيشرفت در درمان اختلال تغذيه اي به دنبال پيروي از الگوي صحيح غذايي صورت گيرد.
به طور کلي رژيم شناسان بايد مهارت هاي شغلي خود را در اين زمينه با مطالعه متون مربوط به مواد مخدر، شرکت در سمينار هايي در اين زمينه و همکاري با تيم درماني معتادان براي گسترش مهارت هاي شغلي انجام دهند.
منبع:سلامت نيوز ارسال توسط کاربر محترم سايت : sajad2007