روايت پيدايش پول در فوتبال ايران
 

نگاهي گذرا به تاريخچه پيدايش فوتبال ــ اين پديده اجتماعي عصر حاضر ــ نشان دهنده آن است که هزاران سال پيش در چين باستان عده اي با استخوان جمجمه انسان به بازي با پا مشغول بوده اند، اما سعي مي کنيم با مستندات معقول به پيدايش اين ورزش محبوب و پر طرفدار اشاره اي کوتاه داشته باشيم تا نسبت به نقش اهميت پيدايش پول در اين ورزش آگاه تر شويم.
سال 1885 زماني بود که فوتباليست ها براي اولين بار پاداش گرفتند و فوتبال حرفه اي در انگلستان متولد شد. حضور و پيدايش پول در فوتبال انگلستان اولين جرقه هاي توفاني عظيم بود براي شکل گيري فوتبال به عنوان يک شغل و يک حرفه که بعدها تبديل به بازار بزرگي شد. امروزه صنعت فوتبال جزو 3 صنعت بزرگ جهان محسوب مي شود. ورود پول به فوتبال انگلستان و ساير نقاط دنيا باعث پيدايش دردسرهاي فراواني شد. در سال 1892 شرط بندي بين بازيکنان و تماشاگران غير قانوني اعلام شد. در نهايت در سال 1904، فدراسيون بين المللي فوتبال (فيفا)ــ متولي همه امور فوتبال جهان ــ رسماً به کار مشغول شد تا همه اعضاي آن در سايه قواعد و قوانين کلي بتوانند به پيشرفت فوتبال کمک کنند. امروزه فوتبال حرفه اي به عنوان يک تخصص و شغل و يک صنعت برجسته داراي بازار پررونقي است که بيش از 400 ميليون نفر را به خود مشغول کرده و در کنار بازارهاي راکد بين المللي حرف هاي زيادي براي گفتن دارد. تعداد اعضاي فيفا از تعداد اعضاي سازمان ملل بيشتر بوده و به قول آقاي سپ پلاتر رئيس فيفا: «فوتبال يک هديه خدادادي است.»

تاريخچه پيدايش پول در فوتبال ايران
 

پيدايش فوتبال در ايران ابتدا به عنوان يک ورزش کاملاً آماتوري بود که حتي بهترين هاي فوتبال ايران با پرداخت شهريه و پول البسه مشغول به بازي بودند؛ تا جايي که زنده ياد حسين مبشر رئيس فدراسيون فوتبال در 50 سال پيش با دست هاي نازنين خود لباس هاي شاگردان ملي پوش خود را مي شست. پولي در کار نبود و فوتبال يک عشق به معناي واقعي براي بازيکنان و دوستدارانش محسوب مي شد.

بنز قرمز اولين پاداش در فوتبال ايران
 

بدون ترديد اولين پاداش چشمگير در فوتبال ايران مربوط مي شود به حدود 50 سال پيش که مرحوم آقاشعاع ــ مدير باشگاه شعاع ــ يک اتومبيل سواري بنز قرمز را به فريبرز اسماعيلي ملي پوش خوش استيل و ريزه ميزه، بچه محله چهار صد دستگاه تهران داده بود که تا آن موقع هيچ فوتباليستي چنين ماشيني را به عمر خود نديده بود. حتي به حسين آبشناسان رئيس اسبق فدراسيون فوتبال يک موتور گازي طرح موتور دنده اي قرمز داده بود که من و بچه هاي خردسال محله مي ايستاديم تا موتور زيبا و قشنگ آقاي آبشناسان بچه محل خود را ببينيم و لذت ببريم.
چراغ اول پيدايش پول در فوتبال ايران با حضور بنز قرمز رنگ، زنگ بيداري فوتبال حرفه اي ايران بود تا با روشن شدن آن مديران و بزرگ تر ها باور داشته باشند که تلاش و کوشش فوتباليست ها در سايه پاداش و در نهايت دستمزد مي تواند فوتبال ما را به فوتبال تخصصي و حرفه اي نزديک تر کند. هر چند که پاداش ها بيشتر به صورت کمک به استخدام فوتباليست ها در شرکت و ادارات دولتي، قبولي در دانشگاه و معافي از خدمت سربازي خلاصه مي شد تا فوتباليست ها بعد از پايان دوران بازيگري آب باريکه اي به صورت حقوق بازنشستگي داشته باشند.

اولين قراردادهاي رسمي فوتبال
 

حدود سال هاي 48 تا 50 تيم هاي فوتبال پيکان، استقلال و پرسپوليس اولين قراردادهاي محضري را با بازيکنان خود بسته و با پرداخت مبلغي به عنوان پيش پرداخت و حقوق ماهانه و بيمه ورزشي رسماً از چرخش پول در فوتبال حمايت کردند.
به طور مثال باشگاه استقلال طي قراردادي محضري و 2 ساله با پيش پرداخت 6 هزار تومان، 250 تومان حقوق ماهانه براي ملي پوشان و 200 تومان براي سايرين در نظر گرفته بود. هر چند در اين راه تک ستاره ها مبالغ بيشتري دريافت مي کردند.

پيکان، کعبه آمال فوتباليست ها
 

حضور تيم فوتبال پيکان و توجه ويژه صاحبان اين باشگاه به تيمداري و به کارگيري بهترين هاي فوتبال، تيم پيکان را به تيمي قدرتمند و ثروتمند تبديل کرده بود که فوتباليست هاي اين تيم با ماشين هاي آخرين مدل پيکان براي خود در خانواده بي بضاعت فوتبال و فوتباليست ها برو بيايي داشتند.
اتومبيل هاي پيکاني که با عوض کردن رينگ و لاستيک ها، شيشه هاي دودي، فرمان اتومبيل هاي مسابقه اي، عوض کردن صندلي ها و گذاشتن بيش از 8 عدد بلندگو در لاي درب ها، صندوق عقب و غيره به گونه اي کعبه آمال فوتباليست ها شده بود. بعدها اين حواله هاي اتومبيل پيکان بود که مديران ارشد باشگاه ها از آن به عنوان پاداش، پيش پرداخت و يا کادويي براي حضور بهترين ها در تيم هاي خود استفاده مي کردند. ديري نپاييد اتومبيل هاي بي.ام.و 2000 به سرعت برق ياد و خاطره اتومبيل پيکان را بين فوتباليست ها از ميان برد تا هر طوري شده صاحب يک اتومبيل بي.ام.و 2002 يا 320 بشوند.

پيش به سوي فوتبال پولکي
 

بازيکنان مطرح فوتبال ايران با حقوق و مزاياي اندک خويش حتماً بايد در يک اداره مشغول مي شدند و يا با حضور در دانشگاه عملاً از کيفيت کاري آن ها کاسته مي شد. در اين مدت چهره هاي شاخص فوتبال شهرستان ها با حضور در تهران و گرفتن خوابگاه يا خانه استيجاري مستقل و حقوق بيشتر بهانه اي شدند تا مديران باشگاه ها به فکر تقويت تيم هاي خود باشند و راه براي سرمايه گذاري بيشتر باز شد. جابه جا شدن فوتباليست ها از اين باشگاه به آن باشگاه ديگر عشق و علاقه به پيراهن را کمرنگ تر کرده و تيم هاي قدرتمند و متمول تر شروع به خوردن دست پرورده هاي تيم هاي ضعيف تر کردند. حال ديگر اين فوتباليست هاي جوان و آينده دار بودند که براي رسيدن به پول و شهرت و تيم ملي و راهيابي به تيم هاي بزرگ تر در تيررس مديران و واسطه ها قرار مي گرفتند.

پول قلب ندارد
 

در تمام فوتبال هاي پيشرفته و صاحب سبک دنيا در قبال پول که هواداران به عشق ستاره ها و باشگاه هايشان به صندوق مي ريزند به آن ها البسه ورزشي داده مي شود. به هنگام تمرين ها حاضرند، صندلي شماره دار دارند، سرويس دهي به آن ها کامل است، با آن ها در ارتباط هستند، به ليدرهاي خود حقوق و وام مسکن و اتومبيل مي دهند و براي پيشکسوتان جايگاه ويژه اي را در نظر گرفته اند. آکادمي هاي فوتبال آن ها با حضور ستاره هاي اسبق اين تيم ها در خدمت آينده سازان فوتبال است. اين باشگاه ها با هواداران شان به عنوان اصلي ترين سرمايه هاي خود در همه امور اقتصادي شراکت کرده و به گونه اي با ارزش در مباحث مهم گرفتن اسپانسر موفق ظاهر مي شوند. در اين نوع فوتبال پول به عنوان يک عامل ارتباطي در داد و ستد به گونه اي داراي عقل و منطق و احساس و عاطفه است که توانسته در اين عشق دو طرفه مايه بقا و بالندگي اين فوتبال ها باشد. اما در فوتبال نوپاي حرفه اي ما به علت عدم وجود يک مديريت کارآمد و تخصصي و دور بودن از اطلاعات جامع فوتبال حرفه اي هر روز مشکلي به مشکلات ديروزمان افزوده مي شود. شايد اين فوتبال از نقطه نظر توانايي هاي سخت افزاري در مضيقه باشد ولي در مقوله نرم افزاري يا همان برنامه ريزي آموزشي و مديريتي بايد قوي تر ظاهر شويم.
منبع:تماشاگر شماره 025