در ستايش مربيان جذاب و دست نيافتني همسايه
تماشاي فوتبال باشگاهي و ملي ترکيه مثل نوشيدن يک فنجان قهوه ترک، جذاب و دلپذير است، اما درک آن مانند طرز تهيه قهوه ترک سخت و طاقت فرساست. اين کشور سنتي ولي در حال توسعه، چند سالي است که روي فوتبال سرمايه گذاري خوبي کرده و نتيجه آن را با در اختيار داشتن مربيان مطرح و بازيکنان خوب در دنياي فوتبال گرفته است. فوتبال ترکيه اي آن قدر پيشرفت کرده که اين روزها تيم ملي آلمان و باشگاه رئال مادريد روي کاکل جواني ترکيه اي تبار به نام مسعود اوزيل مي چرخد. از سوي ديگر شرق آسيايي ها براي حفظ شنول گونش با تجربه اين مربي نام آشناي ترکيه، گوي سبقت را از هم ربوده اند. هر چند جاي ترکيه اي ها و فوتبال ديدني و جذاب آن ها در جام جهاني 2010 آفريقاي جنوبي خالي بود، ولي بدون ترديد آن ها با به خدمت گرفتن مربي بزرگي چون گاس هيدينک به دنبال حضور يورو 2012 هستند و تمام تلاش خود را براي رسيدن به اين هدف به کار خواهند بست. بدون ترديد بررسي حضور مربيان مطرح خارجي در فوتبال ترکيه و آثار رشد اين فوتبال و حتي شکل گيري شخصيت مربيان مطرح شان، همچنين حضور موفق آن ها در تيم ملي مطرح جهان مي تواند موضوعي جالب باشد که خواندن آن خالي از لطف نيست.
فوتبال ملي و مربيان موفق
فوتبال ملي ترکيه سال ها در حد و اندازه هاي نه چندان موفقي در عرصه هاي مختلف حضور داشت، اما از اوايل دهه 90 و با سرمايه گذاري خوب در فوتبال اين کشور و نيز حضور مربيان مطرح داخلي و خارجي شروع به رشد کرد تا جايي که در يورو 2008 تبديل به يک مدعي شد و پيش از آن هم در جام جهاني 2002 به عنوان سومي دست يافت.
اين فاتح تريم بود که در دهه 90 جاني تازه به فوتبال بي جان ترکيه اي ها دميد و پس از او سپ پيونگ آلماني کار او را تکميل کرد. ولي اوج هنر مربيان ترکيه اي در اواخر دهه 90 و اوايل دهه جاري در نام مصطفي دنيزلي اين چهره مطرح براي فوتبال ايران خلاصه مي شود. دنيزلي از سال 1996 هدايت ترکيه اي ها را بر عهده گرفت و توانست اين تيم را به يورو 2000 رهنمون کند. پس از دنيزلي نوبت به اعجوبه اي به نام شنول گونش رسيد که توانست بهترين نتيجه ترکيه اي ها را در ادوار مختلف جام جهاني کسب کند. تيم او با ستاره هايي چون حسن ساس، هاکان شوکور، توگاي و ...توانست به عنوان سومي جهان دست يابد. پس از گونش فوتبال ترکيه دچار افت شد تا اين که بار ديگر فاتح تريم آمد و ترکيه اي ها را به مرحله يک چهارم نهايي يورو 2008 برد تا با نتايج درخشان خود به پديده اي در فوتبال اروپا تبديل شوند.
با ناکامي تريم در راه رساندن ترکيه اي ها به مرحله نهايي جام جهاني 2010 آفريقاي جنوبي، اين بار قرعه به نام گاس هيدينگ هلندي افتاد تا او پس از 17 سال دومين مربي خارجي فوتبال ملي اين کشور باشد.
مربيان ارزنده در ليگ
بدون ترديد موفقيت تيم ملي ترکيه طي سال هاي اخير به رشد خوب باشگاهي اين کشور و همچنين حضور مربيان درجه اول جهان فوتبال در ليگ آن ها باز مي گردد. طي 20 سال گذشته که مي توان آن را رنسانس فوتبال باشگاهي ترکيه دانست، مربياني چون کريستوف دام، فرانک رايکارد، برند شوستر، گئورگي هاجي، گريم سونس، آريک ژرتس، وسنته دل بوسکه و ...در کنار مربيان مطرح داخلي، تحولي بزرگ را به وجود آوردند.
هر چند که در فصل گذشته تيم بورسااسپور با هدايت «ارتوگرول ساگلام» که يک مربي گمنام است، توانست قهرمان ليگ دسته اول ترکيه شود و در فصل جديد هم با گذشت 4 هفته صدرنشين است، ولي طي 20 سال گذشته جنگ قدرت هميشه ميان 4 تيم بشيکتاش، فنرباغچه، گالاتاسراي و ترابزون اسپور بوده که بهترين مربيان داخلي و خارجي را در خدمت داشتند.
با نگاهي به ليست اين تيم ها مربيان مطرحي را مي توان ديد که عملکردهاي خوبي داشتند و اين خود در رشد فوتبال ترکيه تأثير مستقيم داشت.
ويسنته دل بوسکه
اين مربي اسپانيايي فصل 5 ــ 4 200 هدايت تيم مطرح بشيکتاش را بر عهده داشت و نقش مهمي در رشد اين تيم و فوتبال ترکيه ايفا کرد.
فرانک رايکارد
مربي هلندي و موفق تيم بارسلونا پس از سپري کردن دوراني موفق در اين تيم اسپانيايي، ناگهان سر از فوتبال ترکيه در آورد و هدايت مطرح ترين تيم باشگاهي ترکيه اي ها يعني گالاتاسراي را بر عهده گرفت. رايکارد از 5 ژوئن 2009 هدايت اين تيم مطرح را بر عهده داشت و همچنان نيز به کارش ادامه مي دهد.
کريستوف دام
مطرح ترين مربي فوتبال آلمان که حتي با نزديکي به دست گرفتن سکان هدايت تيم ملي ژرمن ها پيش رفته بود، سال هاي سال در فوتبال ترکيه مشغول به فعاليت بود و خدمات ارزنده اي در کارنامه خود به ثبت رسانده است. او از سال 1993 تا 2002 ، دوباره مربي تيم بشيکتاش بود، از سال 2003 تا 2006 مربيگري را در فنرباغچه تجربه کرد و دومين بار از سال 2009 تا 2010 در اين تيم کارکرد که قهرماني سوپر کاپ ترکيه را براي اين باشگاه به ارمغان آورد.
فاتح تريم
نام آشنا ترين مربي فوتبال ترکيه که 2 سال در فوتبال ايتاليا حضور داشت و در تيم هاي فيورنتينا و ميلان مربيگري کرد. تريم با گالاتاسراي به عنوان قهرماني جام يوفا دست يافت تا اولين مربي ترکيه اي باشد که به همراه يک تيم از اين کشور فاتح يکي از 2 جام مطرح اين قاره شده است. او در فوتبال ملي ترکيه نيز خوش درخشيد و در يورو 2008 با اين تيم در مرحله نيمه نهايي حاضر شد، اما نتوانست ترکيه را به جام جهاني ببرد و به اين ترتيب برکنار شد.
مصطفي دنيزلي
اين مربي ترکيه اي براي فوتبال دوستان ايران آشنا و شناخته شده است. دنيزلي از سال 2004 تا 2006 هدايت تيم پاس را بر عهده داشت و پس از آن به مدت يک فصل سکان هدايت پرسپوليس را در دست گرفت. او در تيم هاي مطرحي چون گالاتاسراي، بشيکتاش و فنرباغچه نيز کار کرده است.
شنول گونش
به او در فوتبال ترکيه لقب آريگوساکي ترکيه اي ها را داده اند. تنها مربي ملي که توانست تيم ملي ترکيه را به عنوان سومي جام جهاني برساند. مردان او در جام جهاني 2002 با کسب عنوان سومي برگ زريني را در تاريخ فوتبال کشورشان رقم زدند که شايد تا ساليان سال موفق به تکرار آن نشوند. گونش در شرق آسيا نيز چهره اي مطرح است، چون در تيم اف سي سئول 3 سال موفق را سپري کرد. پس از آن در سال 2009 به کشورش بازگشت و هدايت تيم مطرح ترابزون اسپور را بر عهده گرفت و تا کنون نيز به کارش در اين تيم ادامه مي دهد.
...و ديگران
طي 20 سال گذشته مربيان مطرح خارجي زيادي که نام آشنا و موفق بودند، در فوتبال ترکيه کار کرده اند که مي توان به نام هايي چون لوئيس آراگونس، زيکو، ژان تيگانا، برند شوستر، يوزن، توميسلاوايويچ، کارلوس آلبرتوپريه را، يوآخيم لو، زدنيک زمان، ورنر لوران، هانس پيتر بريگل، سباستيانو لازاروني، ميشائيل اسکيبه، جان توشاک و نويو اسکالا اشاره کرد.
منبع:تماشاگر شماره 025