موئلون (Moellon)

موئلون نوعي چرم طبيعي است که با اکسيد کردن روغن خام کبد ماهي هنگام پوست‌پيرايي پوست گوسفند و بُز توليد مي‌شود. موئلون مصنوعي را از راه هوادهي تحت کنترل روغن خام کبد ماهي بدست مي‌آورند. اين نوع روغن در آب حل مي‌شود و در برابر اسيدها پايدار نيست.

روغن‌هاي گياهي
روغن نارگيل

اين روغن گياهي از فشردن پوست نارگيل بدست مي‌آيد. خواص آن شبيه روغن پشم است. مصرف آن براي چرم‌هاي سفيد برتري دارد، زيرا در برابر نور تغيير رنگ نمي‌دهد. از محلول روغن نارگيل سولفات‌دار شده در مرحله روغن‌دهي از آن استفاده مي‌شود.

روغن زيتون (Olive oil)

از اين روغن در صنعت چرم‌سازي کمتر استفاده مي‌شود. مصرف عمده آن در صنايع صابون‌سازي و صنايع غذايي است.

روغن گرچک (Cator oil)

اين روغن از فشردن دانه‌هاي گياه گرچک به صورت مايع غليظ و کم رنگي بدست مي‌آيد. مخلوط آن ، با روغن پيه گاو را روغن چرم مي‌نامند و از آن براي ضد آب کردن چرم‌هاي پوتين استفاده مي‌شود و همچنين به عنوان نرم کننده در پرداخت چرم بکار مي‌رود.

روغن بزرک (Linseed oil)

روغني با خاصيت خشک شوندگي کامل است. براي مثال وقتي که در رنگ سازي از آن استفاده شود، بعد از مصرف ، در برابر هوا ، اکسيد مي‌شود و به صورت قشري سخت و چسبناک در مي‌آيد و به اين دليل ، در روغن‌دهي و خوراک دادن چرم استفاده نمي‌شود.

موم‌ها

موم‌ها (Waxs) در طبيعت فراوانند و در ترشحات بزاقي بعضي از حشره‌ها مثل زنبور عسل يافت مي‌شوند. در حيوانها و گياهان ، مومها به صورت يک لايه محافظ وجود دارند. مانند روغن نهنگ که به آن ، موم کافوري نيز مي‌گويند. از نظر شيميايي ، مومها از استري شدن اسيدهاي چرب ده کربني به بالا با الکل‌هاي يک عاملي که تعداد اتمهاي کربني مولکول آنها نيز از 10 بيشتر است، تشکيل شده‌اند.

موم کارنوبا

زرد رنگ و شکننده است و از نخل برزيلي بدست مي‌آيد. عامل صيقل دهنده و گران قيمتي براي چرم است و دوام آن را زياد مي‌کند. اثر انگشت و تاخوردگي روي آن باقي نمي‌ماند و رنگ آن در اثر گرد و غبار تيره نمي‌گردد و چرم را نرم مي‌کند.

موم زنبور عسل

اين موم با ذوب کردن لانه زنبور عسل بدست مي‌آيد و نقطه ذوب آن بين 60 تا 63 درجه سيلسيوس است. اين موم ، گرد و غبار را به خود مي‌گيرد و خاصيت چسبندگي زيادي هم دارد.

روغن پشم (لانولين)

اين ماده از بقاياي شستشوي پوست در مرحله هوازدگي و پشم‌زدايي بدست مي‌آيد. مواد سازنده آن متفاوت است و از مقداري چربي (گليسيريد) و واکسن‌ها (الکل و اسيد چرب) ساخته شده است. معروف‌ترين نوع روغن پشم ، لانولين است. نفوذپذيري آن حتي در چرم‌هاي مکانيکي مانند چرم تسمه‌اي زياد است.

موم کاندليلا

خواص آن شبيه موم کارنوبا است و تنها نقطه ذوب آن پايين‌تر است.

موم پارافين

موم سفيدي است که از آن شمع‌هاي ارزان قيمت مي‌سازند. مخلوط آن با رزين ، ماده اصلي براي ضد آب کردن چرم‌هاي دباغي شده با نمکهاي کروم (III) است. در مرحله پرداخت چرم ، آن را با يک عامل حل کننده و آب مخلوط مي‌کنند تا با رنگدانه توليد واکس غير چسبناک کند.

مواد شيميايي

ماده ، به هر چيزي که حجمي را اشغال کند و جرمي داشته باشد، اطلاق مي‌شود. مواد شيميايي به موادي اطلاق مي‌گردد که معمولا از طريق سنتز شيميايي تهيه مي‌شوند و يا اينکه منشأ طبيعي داشته و مواد اوليه تهيه ساير مواد شيميايي به حساب مي‌آيند.

طبقه بندي مواد شيميايي

مواد شيميايي بطور عمده به دو گروه بزرگ مواد معدني و مواد آلي تقسيم بندي مي‌شوند. هر يک از اين دو گروه ، در دو مبحث شيمي آلي و شيمي معدني بررسي مي‌شوند. در اين مطالعه ، خواص فيزيکي و شيميايي مواد آلي و معدني ، منابع ، طريقه سنتز و واکنش‌ها و ... مورد بررسي قرار مي‌گيرند.

مواد شيميايي آلي

در قديم ، ماده آلي به ماده‌اي اطلاق مي‌گرديد که بوسيله بدن موجودات زنده ساخته مي‌شد. تا اينکه در سال 1828 ، "وهلر" (Wohler) دانشمند آلماني ، براي اولين بار جسمي به نام اوره به فرمول CO(NH2)2 را در آزمايشگاه از يک ترکيب معدني به نام ايزوسيانات تهيه نمود و از آن پس معلوم شد که مي‌توان مواد آلي را نيز در آزمايشگاه ساخت.
امروزه بيش از يک ميليون نوع ماده آلي شناخته شده است که بسياري از آنها را در آزمايشگاهها تهيه مي‌کنند. مواد آلي ، به مواد غير معدني گفته مي‌شود و با مواد معدني تفاوتهاي کلي در چند مورد دارند.

مواد شيميايي معدني

اگر شيمي آلي به عنوان شيمي ترکيبات کربن ، عمدتا آنهايي که شامل هيدروژن يا هالوژنها به علاوه عناصر ديگر هستند، تعريف شود، شيمي معدني را مي‌توان بطور کلي به عنوان شيمي عناصر ديگر در نظر گرفت که شامل همه عناصر باقيمانده در جدول تناوبي و همينطور کربن ، که نقش عمده‌اي در بيشتر ترکيبات معدني دارد، مي‌گردد.
شيمي آلي - فلزي ، زمينه وسيعي که با سرعت زياد رشد مي‌کند، به علت اينکه ترکيبات شامل پيوندهاي مستقيم فلز - کربن را بررسي مي‌کند دو شاخه را بهم مرتبط مي‌سازد. همانطوري که مي‌توان حدس زد، قلمرو شيمي معدني با فراهم کردن زمينه‌هاي تحقيقي اساسا نامحدود ، بسيار گسترده است.

مقايسه مواد آلي و مواد معدني

مواد شيميايي آلي و معدني با همديگر تفاوتهاي کلي دارند که عبارتند از:
• در تمام مواد آلي حتما کربن وجود دارد، در صورتي که مواد معدني بدون کربن بسيارند. ضمنا در ترکيبات آلي ، اتمهاي کربن مي‌توانند با يکديگر ترکيب شوند و زنجيرهاي طويل تشکيل دهند، در حالي‌که اين خاصيت در عناصر ديگر خيلي کمتر ديده مي‌شود.
• مقاومت مواد آلي در برابر حرارت از مواد معدني کمتر است.
• اغلب واکنش‌هاي ميان مواد آلي کند و دو جانبه يا تعادلي هستند، در صورتي‌که اغلب واکنش‌هاي معدني تند مي‌باشند.
• در ترکيبات آلي ، ممکن است 2 يا چند جسم مختلف با فرمولهاي ساختماني مختلف ، داراي يک فرمول مولکولي باشند که در اين صورت به آنها ايزومر يا همفرمول گفته مي‌شود. مثلا الکل معمولي C2H5OH با جسمي به نام اتر اکسيد متيل CH3OCH3 همفرمول يا ايزومر است. زيرا هر دو داراي فرمول بسته يا مولکولي C2H6O هستند، در صورتي که پديده ايزومري در ترکيبات معدني وجود ندارد.

تقسيم بندي مواد شيميايي آلي

عناصر تشکيل دهنده ترکيبات شيميايي آلي به ترتيب فراواني مطابق زير است:
فلزات , هالوژنها , C , H , O , N , S , P , As . فراوانترين چهار عنصر N , O , H , C عناصر اصلي سازنده مواد آلي به حساب مي‌آيند. زيرا اغلب اجسام آلي از اين چهار عنصر تشکيل يافته‌اند و با توجه به همين مطلب ، مواد آلي را به چهار دسته کلي تقسيم مي‌کنيم:

هيدروکربنهاي ساده

ترکيباتي هستند که فقط از H , C درست شده‌اند و به همين دليل ، هيدروکربن شده‌اند. آنها با فرمول کلي CxHy نمايش مي‌دهند. بسته به اينکه y , x چه اعدادي باشند، هيدروکربنهاي گوناگون يافت مي‌شوند.

هيدروکربنهاي اکسيژن‌دار

ترکيباتي هستند که از O , H , C درست شده اند و با فرمول کلي CxHyOz نشان داده مي‌شوند.

هيدروکربنهاي نيتروژن‌دار

ترکيباتي هستند که از N , H , C درست شده‌اند و با فرمول کلي CxHyNt نشان داده مي‌شوند.

هيدروکربنهاي اکسيژن و نيتروژن دار

ترکيباتي هستند که علاوه بر H ، C ، اکسيژن و نيتروژن و با فرمول کلي CxHyOzNt نمايش داده مي‌شوند.

صنعت دباغي
اطلاعات اوليه

پوست از نظر شيميايي پليمري است از اسيدهاي آمينه که آنها را اصطلاحا پروتئين مي‌نامند. اسيدهاي آمينه از طريق پيوندهاي پپتيدي ، براحتي مي‌توانند تحت تاثير ميکرو ارگانيسم و عوامل بيروني ديگر قرار گيرند. در اين صورت زنجير پروتئين گسسته شده و پوست ، کيفيت طبيعي خود را از دست خواهد داد.
از اينرو براي جلوگيري از هجوم و نفوذ ميکرو ارگانيسمها و عوامل موثر بيروني در پوست ، بايد تغييراتي که تغيير اساسي در ماهيت پوست وارد نکند، بر روي آن بوجود آورد. اين عمليات را دباغي پوست گويند و صنعت مرتبط با آن ، صنعت دباغي (Tanning Industry) مي‌باشد.

دباغي با مواد گياهي

از قسمتهاي مختلف گياه يعني پوست ، تنه ، برگ ، شاخه ، ميوه و ريشه گياهان ، مي‌توان مواد دباغي تهيه کرد. از آن جمله مي‌توان پوست درخت صنوبر ، کاج ، بلوط ، فندق ، کائوچو ، سماق و … را نام برد. براي تهيه عصاره يا جوهر دباغي ، مواد مذکور را با روشهاي ويژه‌ در آب مي‌خيسانند. در اين عمل مواد جامد و مواد محلول براي دباغي بدست مي‌آيد. به مواد جامد مقداري بي‌سولفيت سديم اضافه مي‌کنند تا اين مواد را حل کند.

دباغي با مواد شيميايي
دباغي با کروم

بر عکس مواد دباغي گياهي که منشاء گياهي دارند ، دباغي با نمکهاي کروم منشاء معدني داشته و براي پوست‌هاي سبک کارايي دارد. براي تهيه مواد دباغي با کروم ، از سنگ معدن کروميت (متشکل از %68 اکسيد کروم ( III ) و %32 اکسيد آهن ( II ) ) استفاده مي‌شود. دوام پوست دباغي شده با نمک کروم ، حدود سه برابر دوام پوست دباغي شده با مواد گياهي است.

دباغي با زاج سفيد

اين نوع دباغي از روشهاي بسيار قديمي است. برتري دباغي خز با زاج سفيد در اين است که بعلت بيرنگ بودن آن ، اثري بر روي موي خز باقي نمي‌ماند. در صورتي که در دباغي بوسيله مواد گياهي و کروم ، موهاي پوست بيرنگ مي‌شود.

دباغي با نمکهاي آهن

در اين روش ، از نمکهاي مختلف آهن استفاده مي‌شود که از آن جمله ، مي‌توان سولفات آهن III ، کلريد و سولفات آهن III (فتالاتهاي آهن III ) و … را نام برد.

دباغي با سولفات زيرکُنيم

پوستهاي اسيدي شده را با محلول سولفات زيرکنيم نيم دباغي مي‌کنند. براي دباغي با اين روش ، زماني نمک دباغي به پوست نيم دباغي شده اضافه مي‌شود که پوست همراه با ده درصد وزن خود با اکسيد زيرکنيم همراه باشد. پس از عمليات دباغي ، پوست را با بي‌کربنات سديم ، قليايي مي‌کنند.

دباغي با مواد روغني

روغن ماهي و برخي از روغنهاي گياهي مانند روغن دانه آفتاب گردان ، خاصيت دباغي داشته و براي دباغي پوست شوکا و بز کوهي که معمولا در تهيه لباس و دستکش کاربرد دارند، مصرف مي‌شوند.

دباغي با مواد سنتزي ( سينتان )

اين مواد دباغي که امروزه جايگزين مواد دباغي طبيعي شده‌اند، خود به چهار دسته تقسيم مي‌شوند:
• سينتان آليفاتيک: که از سولفو کلريد پارافينها و دي‌ايزو سياناتها تهيه مي‌شود.
• سينتان متروسيکليکي: که از ملامين ساخته مي‌شود.
• سينتان آروماتيک: که از سينتان با گروه فنلي و بردن گروه فنلي تهيه مي‌شود.
• سينتان کايتونيک: که از ترکيبات فنلي چند عاملي با آلدئيدها و آمينها تهيه مي‌شود.

دباغي با فرمالدئيد

در اين روش ، محلول دباغي که شامل آب ، فرمالدئيد و قليا است، ولي مي‌توان به جاي سود ، از بي‌کربنات سديم ، کربنات کلسيم يا کربنات منيزيم نيز استفاده کرد.

دباغي نيم کرومي

اين نوع دباغي با نمکهاي کروم و مواد گياهي انجام مي‌گيرد که ممکن است در آن از سه روش استفاده شود.
• دباغي اوليه با محلول کروم و دباغي مجدد با محلول دباغي گياهي
• دباغي اوليه با مواد گياهي و دباغي مجدد در محلول کروم
• دباغي بوسيله مواد گياهي و محلول کروم بطور همزمان.
اين روش دباغي براي چرم رويه بويژه براي تهيه چرمهاي بسيار خوب ، ضد آب ، چرمهاي ضخيم ، دباغي چرم زيره و لباس مورد استفاده قرار مي‌گيرد. عيب اين روش آن است که چرم بسهولت چروک برمي‌دارد.

دباغي نيم زاجي

به سه روش انجام مي‌گيرد:
• دباغي اوليه در محلول زاج سفيد و دباغي مجدد در محلول عصاره گياهي
• دباغي اوليه در محلول عصاره گياهي و دباغي مجدد در محلول زاج سفيد
• دباغي با محلول عصاره گياهي و زاج سفيد بطور هم زمان
پوست دباغي شده که در پايان بصورت چرم بدست مي‌آيد، داراي مقدار زيادي آب است. بنابراين قبل از هر عمل ديگر بر روي چرم حاصل ، بايد آب از آن گرفته شود اين عمل بوسيله ماشين آبگيري يا پرس کردن و … انجام مي‌گيرد.

درباره چرم انواع چرم طبيعي

در صنعت چرمسازي چرم به دو نوع سبک و سنگين تقسيم مي شود:
چرم سبک: چرم توليد شده از پوستهاي گوسفند- بز- بزغاله و بره چرم سبک ناميده مي شود و به علت ظرافت به مصرف آستري- دوخت لباس- کلاه- دستکش و کفي کش و .... مي رسند و نيز از چرم بزي در دوخت کفشهاي ظريف زنانه استفاده مي شود.
چرم سنگين: چرم توليد شده از پوستهاي گاو- گاوميش- گوساله- اسب و شتر و ... چرم سنگين ناميده مي شود اين نوع چرم به علت داشتن استحکام و مقاومت بيشتر به مصرف زيره و رويه کفش- پوتين و تسمه هاي ماشين آلات صنعتي و ... مي رسند.
افزون بر دسته بندي کلي بالا انواع چرم طبيعي که مصارف گوناگون بيشتري دارند به شرح زير مي‌باشند:
- چرم رويه کفشي: که از پوست گاو و گوساله و بز ساخته مي شود.
- چرم رويه لباسي: از پوست گوسفند ساخته مي شود و بسيار نرم و لطيف است.
- چرم زيره کفش: از پوست گاو و گاوميش ساخته مي شود.
- چرم کرومي چاپي: چرمي است رويه آن به طور مصنوعي نقش داده مي شود اين چرم از پوست گاو که رويه نامرغوبي دارد ساخته مي شود.
- چرم جير: از پوست گوساله و بز تهيه مي شود. جير چرمي است که در اثر پرداخت کردن سطح گوشتي (سطح لش) پوست به صورت مخملي درآمده است.
- چرم اشبالتي (Splitcalf): چرمي است شبيه جير اما از ورقه ورقه کردن چرم هاي ضخيم گاوي بدست مي آيد.
- چرم نو بوک (Side Nubuck): از پوست گاو تهيه مي شود و چرمي است که رخ آن با ظرافت پرداخت شده است.
- چرم ورني (لاکي) (Patent Leather): اين نوع چرم از پوست گاو و گوساله تهيه مي شود و رويه آن را با لعاب لاکي پوشش مي دهند.

تعريف چرمسازي

چرمسازي يا دباغي پوست فرآيند فيزيکي شيميايي است که بر اثر اعمال فيزيکي و تاثيرات مواد شيميايي و يا گياهي پوست خام فاسد شدني به کارايي فاسد نشدني و با ارزش و قابل استفاده براي انسان بنام چرم تبديل مي شود.

مراحل چرمسازي

به طور کلي پوست خام پس از طي مراحل زير به چرم تبديل مي شود:
1-مرحله خيساندن و شستشو
خيساندن پوست در حوضچه هايي که داراي پره جهت جابجايي پوستها است و يا در بالابان (درام) انجام مي شود پوستهاي نمک سود شده را در اين مکانها قرار داده، آب سرد روي آنها جريان مي دهند به اين ترتيب نمک در آب حل شده، غلظت نمک در فضاي بين الياف پوست کم مي شود حذف نمک از بين الياف پوست، فشار اسمزي آب را داخل الياف بالا برده و پوست دوباره آب دار مي شود. ضمن اينکه پوست آب را به خود مي گيرد پروتئين هاي کروي نيز از الياف کلاژن خارج مي شوند پروتئين هاي کروي جدا شده شامل آلبومين خون و پروتئين هاي ديگر محلول در آب مي باشد که با کم شدن نمک با آب شسته شده و از پوست خارج مي شود. بديهي است ماندن اين پروتئين ها ميان الياف پوست از کيفيت چرم ساخته شده مي کاهد.
براي تهيه چرم مرغوب بايد در مرحله خيساندن به نکات زير توجه کرد:
- استفاده از مواد ضد باکتري جهت جلوگيري از احتمال رشد مجدد باکتريها که مي تواند به کارگران صدمه برساند يا موجب انتشار و سرايت بيماري شود و يا به سه بخش سطحي پوست صدمه بزند که معمولا از ترکيب هاي آروماتيک کلردار استفاده مي شود.
- توجه به دماي آب خيساندن که اگر بالا باشد موجب فعاليت باکتريها و اثر تخريبي آن بر پوست مي شود هر چند که بالا بردن دماي آب عمل خيساندن را سرعت مي بخشد ولي بالا بردن بيش از حد دما موجب پايين آوردن کيفيت چرم حاصل و ناهمواري الياف و رگه رگه شدن چرم مي شود.
- به کار بردن مواد افزودني مثل سولفيد سديم (S2Na) يا تترا سولفيد سديم (4S2Na) به آب مصرفي که با تاثير بر کراتيني مو، موجب سست شدن ريشه مو مي شود.
- زمان خيساندن که حداقل 48 ساعت مي باشد. که پس از اين مدت پوستها را شستشو مي دهند.
نتيجه فرآيند خيساندن و شستشوي پوست عبارتست از:
- پوست از خون و آلودگي ها پاک مي شود.
- پروتئين هاي محلول در آب (کروي) از پوست جدا مي شوند.
- مواد شيميايي به کار رفته به منظور نگهداري و گندزدايي پوست از آن جدا مي شود.
- در اثر خيساندن پوستها با جذب آب کافي به حالت طبيعي خود بر مي گردند و دباغي بر روي آنها به آساني انجام مي گيرد.
2-آهک دهي
عمل آهک دهي براي سست کردن ريشه مو- بالا بردن PH و از بين بردن يا کمک به از بين بردن در مراحل بعدي پروتئين هاي زايد و چربيهاي موجود در پوست مي باشد. آهک آبديده (O2CaOH) هر چند که انحلال پذيري کمي در آب دارد مي تواند PH محلول را تا 5/12 افزايش دهد. آهک آبديده سبب آبکافت (Fibrous Structure) پروتئين ها و تجزيه تدريجي ساختار آنها مي‌شود. تاثير آهک آبديده بر روي سه نوع پروتئين اصل موجود در پوست متفاوت است. انحلال پذيري پروتئين هاي کروي زياد است. کلاژن نيز تنها در مجاورت اسيدها و بازهاي قوي و در مدت نسبتا زيادي حل مي شود. اين محيط بدون اينکه به کلاژن پوست و در نتيجه به کيفيت چرم آسيبي وارد کند موجب شکسته شدن مولکولهاي کراتيني مو و حل شدن آنها مي شود و ريشه مو را به حد مطلوبي سست مي کند. اين محيط با تاثير بر روي مولکولهاي پروتئين هاي آلاستين آنرا آماده حذف کامل در مرحله آنزيم دهي مي نمايد و پروتئين هاي کروي را کاملا از بين مي برد.
3-لش زدايي (Fleshing)
لش گيري براي حذف تمامي بافت هاي غير ضروري پوست که در سطح دروني و بدون موي پوست وجود دارد پس از مرحله آهک دهي انجام مي گيرد. پس از اينکه پوست کاملا پس از جذب آب نرم شد زايده هاي چسبيده به قسمت گوشتي که به هنگام جدا کردن پوست از لاشه رويان باقي مي ماند به همراه بافت هاي زايد ديگر توسط دستگاهي بنام لش بر از پوست جدا مي شود. اين عمل باعث مي شود که مواد شيميايي که در مرحله بعدي به پوست داده مي شود به طور يکنواخت و به خوبي داخل پوست نفوذ کند و موجب بالا بردن کيفيت محصول شود.
4-مو گيري
مو گيري پوست هاي بز و گوسفند با ماليدن محلولي از آهک و سولفيد سديم به قسمت لش پوست انجام مي گيرد و پوستها پس از ماليدن محلول بطوريکه سمت لش به طرف داخل باشد به تعداد 40 تا 50 مي کنند در اين طريق پوستهاي شده بايستي به مدت يک شب به همان حالت باقي بمانند پس از طي اين مدت مو به راحتي از پوست توسط دستگاه يا کارگر جدا مي شود. براي اينکه مو‌گيري در زمان کمتري انجام شود مي توان از سولفور سديم به تنهايي استفاده کرد. با آميختن مناسب در متيل آمين، آهک، کربنات سديم و سولفيدات سديم نيز مي توان در مورد پوستهاي تازه و نمک سود شده که نتيجه خوبي دارد استفاده کرد.
براي مو گيري پوستهاي سنگين (گاو، گوساله و گاوميش و...) روش مو زدايي همراه با تجزيه ساختار مو به کار گرفته مي شود که در اين روش پوستها را حداقل بالابان (درام) قرار مي دهند و سولفيد سديم و سولفيدات سديم به اندازه مناسب به آب داخل بالابان اضافه مي کنند و به اين طريق موزدايي انجام مي‌شود.
5-آهک گيري و آنزيم دهي
به منظور حذف آهک اضافي و تنظيم PH براي مرحله آنزيم دهي بايد هيدروکسيد کلسيم 2(OH)Ca جذب شده در پوست را از آن خارج کرد و PH پوست را پايين آورد. براي پايين آوردن PH مقدار اسيد ضروري است مثل اسيد هيدروکلريک بايد توجه داشت که بين مقدار مواد مصرفي تعادل برقرار باشد تا آهک بصورت محلول درآورده و به آساني از پوست خارج شود. آهم و مواد ديگر همراه پوست را مي توان به روش شستشو با آب يا اسيد و سولفات آمونيم کاملا از سطح پوست خارج نمود:
H2O + CaCl2 = HCl2 + Ca(OH)2
2H2O + NH3 + CaSO4 = (NH4)2SO4 + Ca(OH)2
هيدروکسيد کلسيم در سولفات آمونيم به خوبي حل مي شود و چون PH در چنين محيطي بين 7 تا 8 خواهد بود لذا در اين PH هيدروکسيد کلسيم انحلال پذيري زيادي دارد و در اين شرايط آهک بتدريج از پوست خارج مي شود. براي آهک زدايي بيشتر مي توان از اسيد هيدروکلريک استفاده کرد. براي تنظيم PH پوستهايي که با مواد گياهي دباغي خواهند شد از اسيد لاکتيک استفاده مي کنند جهت از بين بردن مواد زايد و سولفيد سديم جذب شده پوستها بايد با جريان آب حداقل يک ساعت شستشو داده شوند و بعد از اينکه نتيجه کار با شناساگر فنول فتالئين مشخص شد مرحله آنزيم دهي شروع مي شود در مرحله آنزيم دهي مواد زايد پوست تجزيه و پوست آماده دباغي مي شود. موادي که در اين مرحله از پوست جدا مي شوند عبارت اند از: پروتئين هاي غير کلاژني- لايه بيروني پوست- مو و لکه هاي موجود بر سطح پوست- فوليکول مو و منفذهاي پوست که بايد کاملا از بين بروند براي تهيه چرم مرغوب و نرم، الياف پروتئيني که در برابر مواد شيميايي مقاوم هستند در مرحله آنزيم دهي از پوست جدا مي شوند.
7- در دباغي کرومي اسيد فرميک- کربنات سديم و نمک ديگر مواد شيميايي هستند که مورد استفاده قرار مي گيرند در فرآيند
دباغي با نمک هاي کروم، اين نمک ها با الياف پوست واکنش مي دهد و پايداري بسيار زيادي به الياف پوست مي بخشد که آن را در برابر دماي بالا و حمله باکتريها مقاوم مي سازد. چرمي که با اين روش ساخته مي شود، بسياري از ويژگه هاي مطلوب را ندارد، و پس از مرحله هاي دباغي مجدد که با کروم يا مواد گياهي انجام مي شود و روغن دهي و رنگ آميزي پوست به چرم مطلوب تبديل مي شود.
به طور کلي مواد شيميايي مصرفي در فرآيند دباغي به سه دسته تقسيم مي شوند:
1- مواد معدني (نمک هاي کروم، آلومينيوم و )
2- مواد گياهي (عصاره گياهاني مانند: بلوط، انار و )
3- مواد صنعتي (رزين هاي فرم آلدئيد و)
منابع:
شرکت بازرگاني آفتاب شرق پاسارگاد
http://forum.parsigold.com/
http://fa.wikipedia.org/
daneshnameh.roshd.ir
/خ