وب نه تنها براي انقلاب ديجيتالي، بلکه براي تداوم رفاه ما و حتي براي آزادي‌مان ضروري است. وب نيز مانند دموکراسي نيازمند نگهباني است.
وب جهان‌گستر روي کامپيوتر دسکتاپ من در ژنو سوئيس در دسامبر 1990 به دنيا آمد. از يک سايت و يک مرورگر تشکيل شده‌بود که از قضا هر دو روي يک کامپيوتر قرار داشتند. اين آرايش ساده، نمايشگر مفهومي ژرف است: هر فرد مي‌تواند اطلاعات را با هر فرد ديگر و در هر جاي ديگر به اشتراک گذارد. بر‌اين اساس، وب به سرعت از ميان سبزه‌ها رشد کرد. امروزه، در بيستمين سالگرد ميلادش، وب به راستي در زندگي روزانه ‌ما تنيده شده‌است. وجودش را بديهي مي‌انگاريم و انتظار داريم هر لحظه «آنجا باشد»، مانند الكتريسيته.
وب به ابزار نيرومند و فراگيري تبديل شده‌، زيرا بر پايه اصل برابري بنا شده و نيز به دليل آن که هزاران فرد مستقل، دانشگاه و شرکت، انفرادي يا در کنار هم به عنوان بخشي از W3C براي گسترش توانايي‌هاي وب بر پايه آن اصل کوشيده‌اند.اما وب آن‌گونه که ما مي‌شناسيمش، از راه‌هاي گوناگوني مورد تهديد قرار گرفته است. برخي از موفق‌ترين ساکنان آن شروع به کوتاه آمدن از اصول آن‌كرده‌اند. سايت‌هاي بزرگ شبکه‌هاي اجتماعي، ديواري ميان اطلاعات ثبت شده توسط کاربرانشان و بقيه وب مي‌افکنند. عرضه‌کنندگان اينترنت بي‌سيم مايل هستند، تبادل داده را با سايت‌هايي که با آن‌ها قرارداد ندارند، آهسته کنند. دولت‌ها، چه تماميت‌خواه و چه دموکراتيک، رفتارهاي آنلاين افراد را مي‌پايند و به اين ترتيب، حقوق مهم انساني را به خطر مي‌افکنند.اگر ما کاربران وب اجازه دهيم، اين‌گونه روندها بدون بررسي شدن ادامه يابند، وب ممکن است به جزيره‌هايي چندپاره تجزيه شود. ممکن است آزادي ارتباط يافتن را با هر سايت دلخواه از دست بدهيم. اين بيماري ممکن است به تلفن‌هاي هوشمند و تبلت‌ها هم گسترش‌يابد که به نوبه خود درگاه‌هاي اطلاعات گسترده‌اي هستند که وب فراهم مي‌آورد. چرا بايد به اين مسائل اهميت بدهيد؟ چون وب از آن شما است.

استانداردهاي باز، مشوق نوآوري هستند
 

اين که بگذاريم هر سايتي به هر سايت ديگر لينک دهد، براي ايجاد يک وب تنومند لازم است، اما کافي نيست. فناوري‌هاي پايه‌اي وب که اشخاص و شرکت‌ها براي توسعه دادن سرويس‌هاي نيرومند به آن‌ها نياز دارند، بايد به رايگان در دسترس باشند. براي نمونه، Amazon.com به يک کتاب‌فروشي کلان آنلاين تبديل شد، سپس يک فروشگاه موسيقي و سپس فروشگاهي براي همه جور کالا، زيرا آمازون به صورت باز و رايگان به تمام استانداردهاي فني‌اي که وب بر اساس آن‌ها‌کار مي‌کند، دسترسي داشت. آمازون مانند هر کاربر ديگر وب، مي‌توانست از HTML و URI و HTTP بهره‌برداري کند، بدون نياز به اجازه گرفتن از کسي و بي آن که لازم باشد، پولي بپردازد. همچنين مي‌توانست از بهبودهايي که کنسرسيوم وب در آن استانداردها ايجاد مي‌کرد، استفاده كند و به اين شکل به مشتريانش امکان دهد يک فرم مجازي سفارش دادن را پر کنند، آنلاين هزينه سفارش را بپردازند، به کالايي که خريده‌بودند، امتياز دهند و کارهايي مانند آن.

در يك نگاه
 

اصل فراگير بودن جهاني وب را قادر مي‌سازد مستقل از نوع سخت‌افزار، نرم‌افزار، ارتباط شبکه‌اي و زباني که براي کار کردن با هر گونه اطلاعات و با هر کيفيتي به کار مي‌بريد، کار کند. اين اصل، راهنماي طراحي فناوري وب است. استانداردهاي فني باز و رايگان، به مردم امکان ساختن برنامه‌هاي وبي را بدون نياز به اجازه گرفتن از کسي يا پرداختن هزينه مي‌دهد. امتيازهاي انحصاري و وب‌سرويس‌هايي که براي آدرس‌دهي از URIهاي همگاني استفاده نمي‌کنند، محدودکننده نوآوري هستند.
تهديدکنندگان اينترنت؛ مانند شرکت‌هايي که در ترافيک اينترنتي تداخل ايجاد مي‌كنند يا در آن جاسوسي مي‌کنند، حقوق شبکه‌اي بنيادين انساني را به خطر مي‌افکنند.برنامه‌هاي وبي؛ داده‌هاي لينک‌شده و ديگر فناوري‌هاي آينده وب تنها در صورتي شکوفا خواهندشد که از اصول پايه‌اي اين رسانه حفاظت کنيم.
منظور از «استانداردهاي باز» استانداردهايي است که هر متخصص متعهدي بتواند در طراحي‌ آن شرکت کند، به طور گسترده مورد قبول قرار گرفته‌باشند، روي وب به رايگان در دسترس باشند و براي استفاده توسعه‌گران و کاربران رايگان باشند (نيازي نباشد هزينه‌اي را پرداخت كنند). استانداردهاي باز و بدون حق امتياز که به کار بردن آن‌ها نيز آسان باشد، اين غناي گوناگون سايت‌ها را موجب شده ‌است؛ از نام‌هاي بزرگي مانند آمازون، كريگ‌ليست و ويکي‌پديا گرفته تا وبلاگ‌هاي گمنامي که بزرگسالان از سر تفنن مي‌نويسند و ويديوهاي خانگي که نوجوانان پست مي‌کنند.باز بودن وب همچنين به مفهوم آن است که بدون نياز به اجازه کسي مي‌توانيد سايت يا شرکت خود را برپا کنيد. هنگامي که وب آغاز شد، نيازي نبود براي استفاده از استانداردهاي باز اينترنت مانند پروتکل مشهور کنترل ارسال پيام (TCP) و پروتکل اينترنت (IP) اجازه‌اي بگيرم يا حق امتيازي بپردازم. به طور مشابه، سياست کنسرسيوم وب در رايگان بودن اختراع‌هاي ثبت‌شده تازه مي‌گويد، شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و افرادي که در توسعه دادن يک استاندارد مشارکت مي‌کنند، بايد بپذيرند که از هيچ کسي که به احتمال آن استاندارد را به کار گيرد، حق امتياز دريافت نکنند.

وب يا اينترنت؟
 

وب يک برنامه‌ (application) است که روي اينترنت اجرا مي‌شود. پيام‌رسان فوري هم همين گونه است. اينترنت يک شبکه الکترونيکي است که اطلاعات اين برنامه‌ها را بسته‌بندي مي‌کند و از راه واسطه‌هاي سيمي يا بي‌سيم و بر‌اساس پروتکل‌هاي (قانون‌هاي) ساده‌اي که با چند اصطلاح اختصاري اسم‌گذاري مي‌شوند، ميان کامپيوترها مي‌فرستد. اينترنت و اين برنامه‌ها را مي‌توان مانند پشته‌اي از لايه‌هاي مفهومي مجسم کرد؛ هر لايه سرويس‌هاي لايه زيرين خود را به کار مي‌برد. برنامه‌ها را مي‌توان مانند لوازم خانگي انگاشت که به شيوه استاندارد به شبکه برق‌رساني وصل مي‌شوند.
استانداردهاي باز و رايگان به معني آن نيست که يک شرکت يا شخص نمي‌تواند بلاگ يا برنامه اشتراک عکسي بسازد و براي استفاده کردن از آن از شما پول بگيرد؛ مي‌توانند اين کار را بکنند. شما هم مي‌توانيد اگر فکر مي‌کنيد آن سرويس «بهتر» از بقيه است، برايش پول بپردازيد. نکته اين است که استانداردهاي باز، گزينه‌هاي بسياري را فراهم مي‌كنند، چه رايگان وچه غيررايگان.در‌واقع بسياري از شرکت‌ها هزينه مي‌کنند تا برنامه‌هاي خارق‌العاده‌اي بسازند، دقيقاً به دليل آن که اطمينان دارند آن برنامه براي همه کار خواهدکرد، مستقل از سخت‌افزار، سيستم عامل يا ISP آن‌ها. همه اين‌ها با استانداردهاي باز وب ممکن شده‌است. همين اطمينان دانش‌پيشگان را بر آن داشته که مثلاً هزاران ساعت زمان را صرف ساختن پايگاه‌هاي داده‌اي افسانه‌اي کنند که مي‌تواند به عنوان مثال اطلاعات مربوط به پروتئين‌ها را به اشتراک گذارد، به اميد آن که در درمان بيماري‌ها به‌كار آيد. همين اطمينان حکومت‌هاي کشورهايي مانند امريکا و بريتانيا را ترغيب‌کرده تا اطلاعات بيشتر و بيشتري را آنلاين در دسترس‌گذارند تا شهروندان بتوانند آن‌ها را بازبيني كنند و دولت‌ها را هرچه بيشتر شفاف سازند. استانداردهاي باز همچنين بستر رشد خلاقيت‌هايي باورنکردني هستند: شخصي ممکن است آن‌ها را به شيوه‌هايي به کار گيرد که کسي تصورش را هم نمي‌کرد. هر روز چنين چيزهايي را روي وب کشف مي‌کنيم.
در برابر، استفاده نکردن از استانداردهاي باز، به ساختن جهان‌هاي بسته مي‌انجامد. براي نمونه، آي‌تونز اپل ترانه‌ها و ويديوها را با URIهاي باز، شناسايي مي‌کند. اما به جاي «http:»، اين آدرس‌ها با «itunes:,» آغاز مي‌شوند که اختصاصي است. اين لينک‌هاي «itunes:,» تنها با آي‌تونز، نرم‌افزار اختصاصي اپل قابل دسترسي هستند. در جهان آي‌تونز نمي‌توانيد به هيچ چيزي لينک بسازيد، مثلاً به يک ترانه يا اطلاعاتي درباره يک گروه موسيقي. پس چنان لينکي را براي کسي هم نمي‌توانيد بفرستيد، ديگر روي وب نيستيد. جهان آي‌تونز متمرکز و محصور است. به جاي آن‌که در بازاري باز باشيد، درون يک فروشگاه گير‌کرده‌ايد. با وجود همه ويژگي‌هاي شگفت‌انگيز اين فروشگاه، تکامل آن به انديشه‌هاي يک شرکت محدود است.
شرکت‌هاي ديگر نيز جهان‌هاي بسته مي‌سازند. براي نمونه، گرايش مجله‌ها به ساختن‌«App» يا «برنامك‌هاي»تلفن‌هاي هوشمند به جاي ساختن برنامه‌هاي وبي، زيانبار است، زيرا اين محتوا روي وب نيست. نمي‌توانيد آن را نشانه‌گذاري (Bookmark) کنيد يا ايميلي بفرستيد که به صفحه‌اي درون آن لينک مي‌دهد. نمي‌توانيد آن را توييت کنيد. بهتر است برنامه‌اي وبي بسازند که روي مرورگرهاي تلفن‌هاي هوشمند اجرا شود و روش‌هاي انجام دادن چنين کاري همواره بهبود مي‌يابند.شايد برخي بپندارند که جهان‌هاي بسته هم عالي هستند. به‌کارگيري اين جهان‌ها آسان است و به‌ظاهر چيزي را که اين‌گونه افراد مي‌خواهند، به ايشان مي‌دهند. اما در دهه 1990 و با سيستم اطلاعاتي "دايل‌آپ" امريکا‌آنلاين که زيرمجموعه کوچکي از وب را در اختيار مشتريان مي‌نهاد، ديديم که اين «باغ‌هاي محصور»، هر قدر هم دلپذير باشند، هرگز نمي‌توانند با گونه‌گوني، پرمايگي و نوآوري وب سرکش و تپنده بيرون دروازه‌هايشان رقابت کنند. البته، اگر يک باغ محصور، بازاري را خيلي محکم نگه داشته‌باشد، مي‌تواند آن رشد بيروني را
به تأخير اندازد.

وب را از اينترنت جدا نگه داريد
 

جهاني نگه داشتن وب و باز گذاشتن استانداردهاي آن، به مردم کمک مي‌کند، سرويس‌هاي تازه‌اي بسازند. اما يک اصل سوم، يعني جدا نگه داشتن لايه‌ها، طراحي وب را از طراحي اينترنت جدا نگه مي‌دارد (به كادر «وب يا اينترنت» نگاه كنيد).اين جداسازي اهميت بنيادين دارد. وب يک برنامه (Application) است که روي اينترنت اجرا مي‌شود و اينترنت يک شبکه الکترونيکي است که بسته‌هاي اطلاعات را بر پايه شمار کمي پروتکل‌هاي باز، ميان ميليون‌ها کامپيوتر مي‌فرستد. در مقام تشبيه، وب مانند يک وسيله خانگي است که روي شبکه برق شهري کار مي‌کند. يک يخچال يا چاپگر هنگامي مي‌تواند کار کند که از چند پروتکل ساده پيروي کند، مثلاً در امريکا، اين که از برق 120 ولت 60 هرتز استفاده كند. به طور مشابه، هر برنامه‌‌اي – از جمله وب، ايميل و پيام‌رساني بي‌درنگ– اگر از شمار کمي پروتکل استاندارد اينترنت مانند TCP و IP استفاده کند، مي‌تواند روي اينترنت اجرا شود.سازندگان چاپگر و يخچال مي‌توانند بدون تغيير دادن شيوه کار شبکه برق‌رساني ساخته‌هاي خود را بهبود دهند و فراهم‌آورندگان برق مي‌توانند شبکه برق را بدون تغيير دادن شيوه کار وسايل خانگي بهتر سازند. اين دو لايه فناوري مي‌توانند در کنار هم کار کنند، اما هر يک مي‌تواند جداگانه پيشرفت کند.

وب آينده در عمل
 

چندين جريان هيجان‌انگيز که از اصول بنيادين وب برخاسته‌اند، ممکن است شيوه کارکرد جهان‌هاي آنلاين و فيزيکي را دگرگون کنند. براي يافتن نشاني گزارش‌ها و تصويرسازي‌هايي از اين جريان‌ها، بخش «براي مطالعه بيشتر» را در پايان اين مقاله ببنيد.

داده‌هاي باز
 

نهادن داد‌ها روي وب و پيوستن آن‌ها به هم قابليت‌هاي پوياي تازه‌اي را همه‌جا در اختيار مردم قرار مي‌دهد. اين امکانات پيش‌تر به دوچرخه‌سواران در لندن کمک کردند تا از تصادف‌ جلوگيري کنند، در اوهايو به فاش شدن تبعيض انجاميدند و در ژانويه سال 2010 به گروه‌هاي نجات در هاييتي براي ياري رساندن به مردم کمک کردند.

دانش وب
 

ما تنها درکي سطحي از چگونگي بازتابانيدن جهان حقيقي و شکل دادن آن به دست وب پيدا کرده‌ايم. دانش وب، شاخه تازه‌اي که در مؤسسه‌هاي بسياري دنبال مي‌شود، بينش شگفت‌انگيزي را به طراحي کلان و کارکرد وب و تأثيرش بر جامعه را به وجود مي‌آورد.

ماشين‌هاي اجتماعي
 

بسياري از مردم نظريه‌هاي خود را درباره رستوران‌ها و ارزيابي‌هاي خود از آن‌ها روي وب مي‌فرستند که بر انتخاب‌هاي مشتريان آينده اثر مي‌گذارد. اين کار نمونه‌اي از يک ماشين اجتماعي است. ماشين‌هاي اجتماعي پيچيده‌تري طراحي مي‌شوند که مي‌توانند شيوه پژوهش علمي و سازوکار دموکراسي را بهبود دهند.

پهناي باند رايگان
 

در کشورهاي در حال توسعه، افراد کم‌شماري توانايي پرداختن هزينه دسترسي به اينترنت را دارند. ارائه اينترنت رايگان با پهناي باند بسيار پايين مي‌تواند آموزش، بهداشت و اقتصاد را در اين پهنه‌ها به شدت بهبود بخشد و در همان حال، برخي را برانگيزد تا به سوي سرويس‌هاي سريع‌تر غيررايگان بروند.براي توضيح بيشتر در اين زمينه به مقاله «تار و پود آينده» در همين پرونده مراجعه كنيد.
همين رابطه ميان وب و اينترنت هم برقرار است. جداسازي لايه‌ها براي نوآوري حياتي است. در دهه 1990 وب روي اينترنت گسترد، بي آن که تغييري در خود اينترنت دهد و از آن زمان همه پيشرفت‌هاي وب نيز به همين ترتيب بوده‌است. در طول همين زمان، سرعت ارتباط اينترنتي از 300 بيت در ثانيه به 300 ميليون بيت در ثانيه رسيده‌است، بي آن که نيازي به بازطراحي وب براي استفاده از اين پيشرفت‌ها باشد.
منبع:ماهنامه شبکه
ارسال توسط کاربر محترم سايت :hasantaleb