ايرباس ( به انگليسي : Airbus ) شرکت هواپيماسازي اروپايي و سازنده بزرگترين هواپيماي جت مسافربري جهان است. دفتر مرکزي اين شرکت در شهر تولوز در کشور فرانسه واقع و فعاليت‌هاي شرکت در سراسر اروپا گسترده است.
ايرباس بزرگترين شرکت هواپيماسازي دنيا است و تقريباً نيمي از هواپيماهاي مسافربري و غيرنظامي جهان را توليد مي‌کند.

ايرباس A380 بزرگترين هواپيماي مسافربري جهان
اين شرکت داراي 57?000 کارمند و 16 دفتر در کشورهاي آلمان، فرانسه، بريتانيا و اسپانيا است. مونتاژ نهايي هواپيماهاي ايرباس در شهرهاي تولوز در فرانسه، هامبورگ در آلمان، سويل در اسپانيا و تيانجين در چين انجام مي‌پذيرد. اين شرکت همچنين داراي شعباتي در کشورهاي آمريکا، ژاپن و چين است.
ايرباس بطور مشخص شاخه? هواپيماسازي شرکت دفاعي هوافضايي اروپا (EADS) است. شرکت ايرباس نخست به صورت کنسرسيومي از توليدکنندگاه هوافضا بنيان گذاشته شد. در سال 2001 ميلادي، اين موسسه تبديل به شرکتي با سهام مشترک شد که در آن 80‌ درصد سهام متعلق به EADS و 20‌ درصد سهام متعلق به شرکت بي‌اي‌ئي سيستمز در بريتانيا بود. در اکتبر سال 2006 ميلادي، بي‌اي‌ئي سيستمز تمامي سهام خود را به EADS واگذار کرد.

 

هواپيماهاي ايرباس

ايرباس A300-600 شرکت آلماني لوفت‌هانزا

خانواده آ 300 (A300)

نخستين هواپيماي ايرباس مدل آ-300 بود که در سال 1972 پرواز کرد و نخستين پرواز تجاري‌اش را در 1974 انجام داد. هواپيماي آ-300 نخستين هواپيماي پهن‌پيکر دنيا است که در چيدمان کابين مسافران دو راهروي موازي دارد و درعين حال تنها از 2 موتور جت نيرو مي‌گيرد. آخرين فروند هواپيماي آ-300 در ژوييه 2007 به شرکت فدکس تحويل شد و سپس توليد آن براي هميشه متوقف شده است.
هواپيماي آ-310 پس از آ-300 معرفي شد و در آن طول هواپيما کاهش پيدا کرده بود و بالها و موتورها تغييراتي کرده بودند.

مشخصات

ايرباس آ-300 داراي دو موتور توربوفن در زير دو بال است.
فاصله نوک دو بال: 44?8 متر
طول: 54?1 متر
ارتفاع: 16?5 متر
ظرفيت مسافر: 361 نفر (در مدل ايرباس آ-300-600 آر)
بيشينه سرعت: 85/0 ماخ (895 کيلومتر بر ساعت) (در مدل ايرباس آ-300-600 آر)
محدوده پرواز: 7700 کيلومتر

ايرباس A300-600 ايران اير
مدل‌ها
A300B2 مدل پايه مسافربري
A300B4 مدل مسافربري با محدوده پرواز بيشتر
A300C4 مدل مسافربري با امکان تغيير کاربري
A300F4 مدل ترابري
A300-600 مدل مدرن‌تر

خانواده آ-320 (A320)

مدل بعدي که يکي از بزرگترين موفقيت‌هاي تجاري شرکت ايرباس بوده و مي‌باشد، هواپيماي ايرباس آ-320 است که در آن براي اولين بار سيستم ناوبري موسوم Fly-by-wire بکار برده شده بود. مدلهاي آ-319 و آ-318 در حقيقت مدلهاي کوچکتر آ-320 هستند که براي بازارهاي کوچکتر و همچنين بازار جت‌هاي خصوصي تجاري جذاب هستند. مدل آ-321 اندکي از آ-320 بزرگتر است و رقيب مستقيم مدلهاي جديد بوئينگ 737 محسوب مي‌شود. هم‌اکنون ايرباس در حال مطالعه براي طراحي هواپيمايي جايگزين براي آ-320 است.

خانواده آ-330 و آ-340 (A330 & A340)

هواپيماي 4 موتوره ايرباس A340-500 شرکت اماراتي الاتحاد

هواپيماهاي ايرباس A330 و A340 در گروه هواپيماهاي مسافربري که ظرفيت جابجايي 240 تا 380 مسافر را دارا هستند، به عنوان بهترين مدل ها مطرح و شناخته شده اند. اين هواپيماها که نيروي محرکه مورد نياز خود را بوسيله دو يا چهار موتور تأمين مي نمايند، بيشترين قابليتهاي عملياتي، پروازي را با صرف هزينه هاي متعارف و ارائه راحتي و آسايش چشمگير به مسافران دارا مي باشد.
صندلي هاي هواپيماي A330 و A340 در بخش فرست کلاس در هر رديف چهار صندلي نصب گرديده و هر مسافر به راحتي به راهروهاي بين صندلي ها دسترسي دارد. در بخش بيزينس کلاس در هر رديف شش صندلي نصب گرديده است بگونه اي که مسافران به پنجره ها يا راهروها دسترسي دارند و در بخش اکونومي کلاس در هر رديف هشت صندلي نصب گرديده و بين مسافران و راهروها حداکثر يک صندلي فاصله وجود دارد.
مدل A-330 با به کارگيري نيروي دو موتور به عنوان کم هزينه ترين هواپيماي طراحي شده که قابليت پروازدرمسيرهاي دور و نزديک را دارا مي باشد، مطرح است.
مدل A330-300 که در سال 1994 وارد ناوگان حمل و نقل هوايي گرديد، داراي 335 صندلي در دو کلاس پروازي مي باشد و توانايي پرواز در مسافتي معادل 10500 کيلومتر را دارا مي باشد. در سال 1998 نيز مدل A330-200 که توانايي پرواز در مسافتي معادل 12500 را دارا مي باشد، فعاليت خود را در مسيرهاي هوايي آغاز نمود. مدل A330-200 به منظور جابجايي مسافران در مسيرهاي بين قاره اي طراحي گرديده است و 253 مسافر را در 3 کلاس پروازي حمل مي نمايد. هواپيماي مسافربري دو موتوره A-330 با نيروي حاصل از دو موتور General Electric CF6-80E1 يا دو موتور Pratt & Whitney PW4000 يا دو موتور Rolls-Royce Trent 700 ، پرواز مي نمايد0
ايرباس A340 که کم صداترين کابين و فضاي داخلي هواپيما را داراست، توانايي پرواز بدون توقف در مسيرهاي دوربرد را دارد. مدل A340-300 که 295 مسافر را تا مسافتي معادل 13700 کيلومتر حمل مي نمايد ،در حال حاضر توسط بسياري از شرکتهاي هواپيمايي در سراسر دنيا به خدمت گرفته شده است.
در ماه دسامبر سال 1997 مدل A340-600 معرفي گرديد و در سال 2002 وارد چرخه حمل و نقل هوايي شد. A340-600 از نظر اندازه بزرگتر از مدلهاي قبلي است و توانايي حمل 380 مسافر را تا مسافت 14640 کيلومتر دارد0
نمونه ديگر ارائه شده A340-500 است که مي تواند 313 مسافر را در مسافتي معادل 16600 کيلومتر جابجا نمايد هواپيماهاي A340-300 که با نيروي چهار موتور پرواز مي نمايند، نيروي محرکه مورد نياز را بوسيله موتورهاي جديد CFM International CFM 56-5C تأمين مي نمايند و هواپيماهاي A340-500/600 موتورهاي Rolls-Royce Trent 500 در اختيار دارند.يکي ديگر از ويژگيهاي منحصر به فرد هواپيماهاي A330/340 ظرفيت بسيار زياد حمل بار اين هواپيماها است و در اين مدلها ظرفيت حمل بار، 60 تا 100 درصد بيشتر از ديگر هواپيماهاي غول پيکر موجود در ناوگان حمل و نقل هوايي است.

عمليات پروازي مدل A330 به حدي از نظر اقتصادي به صرفه است که مي توان تنها به منظور انجام پروازهاي باربري (Cargo) و حتي بدون يک مسافر، از اين هواپيماها استفاده نمود. چنان که در حال حاضر بعضي شرکتهاي هواپيمايي شبها ، پس از اتمام عمليات پروازي مسافربري، از اين هواپيما براي جابجايي بار در مسيرهاي داخلي نزديک استفاده مي نمايند
در حال حاضر شرکت Airbus در حال ايجاد تغييرات در بخشهاي داخلي و کابين خلبان و بهبود فناوري بکارگرفته شده در مدلهايA300-200/300وA340-300مي باشد
فناوريهاي نويني که به تازگي اين شرکت به کار گرفته است ، به منظور کاهش هزينه هاي مربوط به تعمير و نگهداري قسمتهاي مختلف بدنه و بال هواپيما است. از سوي ديگر موتورهاي به کار گرفته شده در A340-300 داراي ويژگي هاي خاصي است که هزينه تعمير و نگهداري موتور در اين مدل 10 درصد کاهش پيدا کرده است.
موتور جديد CFM 56-5C/P که به تازگي بر روي مدل A340/300 نصب گرديده، از نظر مصرف سوخت و سر و صداي ايجاد شده، در سطح پايينتري از موتورهاي ديگري که تا کنون به کار گرفته شده است، قرار دارد.
در آخرين مدلهاي A340-600 ارائه شده توسط شرکت Airbus امکانات جديدي نظير سوئيتهاي کوچک در بخش فرست کلاس و سيستم هاي اطلاع رساني حين پرواز (AFIS) در نظر گرفته شده است0

خصوصيات ايرباس 340

در سال 1987 ايرباس اعلام کرد که همزمان با کار آ-330 هواپيماي آ-340 را نير طراحي کرده و مي خواهد بسازد. ايرباس آ-340 اولين هواپيماي چهار موتوره ساخت ايرباس بود که ساخته مي شد .هدف از ساختن يک هواپيماي چهار موتوره با گنجايش حمل 263 تا 295 مسافر ارائه يک هواپيماي دور برد در مسيرهاي کم مسافر بود.
اولين پرواز آ-340 دراکتبر 1991 صورت گرفت و اولين نمونه آن در سال 1993 تحويل شرکت اير فرانس شد.
شرکت هواپيمايي لوفت هانزا در المان دومين شرکتي بود که اين نوع هواپيما را تحويل گرفت.اين هواپيما يک وسيله بسيار مناسب براي انجام پروازهاي کم مسافر در مسيرهاي اروپا به کانادا و امريکاي جنوبي و يا سواحل غربي امريکا مي باشد.اين نوع هواپيما بخاطر داشتن 4 موتور هيچ گونه محدوديتي از نظر پرواز ازفراز اقيانوس ندارد.
قبل از اينکه ايرباس آ-340 به پرواز در آيد.شرکتهاي هواپيمايي آسيايي چون سنگاپور مجبور بودند در پروازهاي دور برد خود از هواپيما هاي بوئينگ 747 استفاده کنند که در حال حاضريکي از دور برد ترين هواپيماهاي مسافربري جهان به حساب مي آيد . البته اين شرکتها مجبور بودندحتي با داشتن مسافر کم مسيرهاي طولاني را با اين هواپيما پرواز کنند.اما ايرباس آ-340 مي تواند اين مسيرها را بدون مشکل طي کند.

بدنه هواپيماي آ-340 هم اندازه آ-330 مي باشد . کابين خلبان نيز دقيقا همانند ساير محصولات اير باس است فقط با يک تفاوت که هواپيما داراي 4 موتو مي باشد. وقتي که روي هر بال هواپيما 2 موتور نصب شود سازه بال سبکتر و استحکام آن نيز بيشر ميشود . سازه سبکتر به هواپيما اجازه مي دهد سوخت بيشتري را حمل کند.در ضمن اير باس اظهار مي دارد وقتي که يک هواپيما 4 موتور دارد اگر يکي از آنها را از دست بدهد فقط 25 درصد از نيروي رانش هواپيما کاسته مي شود . اما اگر هواپيمايي که 2 موتور دارد يکي از آنها را از دست بدهد 50 درصد از توان خودش را از دست داده است . البته اين مورد خاص در پروازهاي متوسط چندان تاثيري ندارد ولي در شرايطي که هواپيما از فراز مناطق گوناگون و متنوعي عبور مي کند مي تواند بسيار حائز اهميت باشد.باز هم کابين خلبان يکسان قطعات مشترک هزينه آموزش و انبارداري و تعمير و نگهداري را پايين خواهد آورد.
شايان ذکر است که شرکت هواپيمايي لوفت هانزا به مدت يک ماه و نيم با اين هواپيما مسيرهاي اروپا به آمريکا را بدون مسافر انجام مي داد تا کارايي هواپيما را ارزيابي کند. به اين ترتيب خلبانان شرکت که قرار است با اين هواپيما پرواز کنند تجربه لازم را کسب کرده و در ضمن به دفتر ديسيچ و برنامه ريزي و تنظيم طرح پرواز اجازه مي دهد تا با شناخت بيشتر از کارايي هواپيما پروازها را خيلي بهتر برنامه ريزي کنند اما شرکتهاي هواپيمايي ديگر چون بريتيش ايرويز که پروازهاي دور برد خود را فقط با 747 و 777 انجام مي دهند چندان مايل نبودند که آ-340 را داشته باشند .زيرا اين هواپيما به طور کلي در سيستم پروازي شرکت جاي نمي گيرد.
هر هواپيماي جديدي که وارد يك شرکت هواپيمايي مي شود . کتابهاي عملياتي آموزشي فني و تعميراتي و عيب يابي و برنامه ريزي را که حجم آن دست کمي از حجم يک کتابخانه متوسط ندارد با خود به به همراه مي آورد.بطور کلي نوشتار کتابهاي مربوط به هر کارخانه اي با کارخانه ديگر متفاوت است . البته کليه کتابها به زبان انگليسي مي باشد اما نحوه نوشتن آنها با يکديگر خيلي فرق دارد و قتي که قسمت تعمير و نگهداري به يک سيستم خو گرفت پذيرفتن يک سيستم ديگر کمي مشکل و در بسياري موارد غير ممکن خواهد بود . اما برخي از شرکتها مانند سنگاپور داراي نظام فني و مهندسي بخصوصي هستند که مي توانند پذيراي هر نوع سيستمي باشند . برخي ديگر از شرکتها نيز مانند شرکت هواپيمايي امارات هزينه سنگيني قبول مي کنند تا سيستم خود را عوض کنند.
بسيار از سيستمهايي که در اين هواپيما به کار برده شده است همان سيستمهاي ايرباس آ-320 مي باشد . اما تجهيزات مربوط به رفاه مسافران فقط براي پروازهاي دور برد مي باشد . به عنوان مثال سيستم تامين آب آشاميدني و آب شستشو از يکديگر مجزا هستند به وسيله فشارهواي موتور به کار مي افتند.

وقتي که يک هواپيما روي زمين است يک رايانه مرکزي فشار آب را با هوايي که قبلا ذخيره شده است تنظيم نموده و نسبت به مصرف آب و مدت زماني که آب از يک محل جريان خوهد داشت اولويت قائل مي شود . سيستم توالتها نيز به وسيله يک رايانه کنترل شده و مرکز جمع اوري آبهاي زائد نيز با بخشي از نرم افزار مرکزي هواپيما کنترل مي شود . پمپهاي مکنده آبهاي زائد با فشار هوا کار مي کند و احتياجي به برق ندارد . به اين ترتيب از کابل کشيهاي غير ضروري و نصب موتورهايي که با برق کار مي کنند جلوگيري شده و خطر اتش سوزي ناشي از اتصالات از بين مي رود.
در داخل هواپيما امکانات برقراري تلفن راه دور با هر نقطه اي از جهان ‘ويديو و فاکس به طور کامل مهيا مي باشد. حتي مسافران مي توانند با استفاده از ترمينال رايانه اي که در داخل هواپيما نصب شده اند با شبکه هاي رايانه اي ارتباط بر قرار کنند.
خط توليد هواپيماي آ-340 به خاطر شباهت بدنه آن با آ-330 در يک محل واقع شده است . نوع فوق دوربرد که وزن بيشتري نيز دارد مي تواند 232 نفر مسافر را 14800 کيلومتر و بدون توقف حمل کند. موتورهاي هواپيما از نوع موتوربين المللي cfm است که محصول مشترک چند کارخانه موتور سازي در اروپا و آمريکا مي باشد . هر کدام از اين موتورها 154 کيلو نيوتن رانش دارد . ايرباس اعلام کرده است که در صورت تمايل شرکتهاي هواپيمايي نوع 500 را که مي تواند با حمل 209000 ليتر سوخت 216 مسافر را در مسافت 15355 کيلومتر حمل کند بسازد . البته با افزايش برد هواپيما تعداد مشتري ها نيز محدود تر خواهد بود . زيرا تعداد معدودي از شرکتهاي هواپيمايي چنين مسافتهايي را پرواز مي کنند.داشتن هر صندلي اضافه در هواپيما برابر است با افزايش هزينه به خاطر اين امر شرکتهاي هواپيما يي سعي مي کنند هواپيمايي بخصوصي را براي مسير بخصوصي استفاده کنند . اير باس نيز اميد وار بود تا با هزينه زيادي که براي ساختن اولين نمونهاي آ-330 و آ-340 صرف کرده بود بتواند تعداد قابل توجهي از آنها را بفروشد .
ايرباس آ-340 از نوع 200 معمولي داراي مشخصات زير مي باشد:
طول : 3/60 متر
ارتفاع :8/16 متر
فاصله دو نوک بال :4/59 متر
بيشرين وزن به هنگام بلند شدن :257000 کلوگرم
برد پروازي:10180 کيلومتر
خدمه :2 نفر خلبان +2 خلبان رزرو براي پروازهاي طولاني .

تانکر سوخت‌رسان ايرباس

تانکر سوخت‌رسان ايرباس موسوم به ام‌آر‌تي‌تي (MRTT)، هواپيمايي نظامي بر اساس طراحي آ-330 است که براي سوخت‌گيري هوايي ساخته شده است.
در تاريخ 29 فوريه 2008، شرکت دفاعي هوافضايي اروپا، شرکت مادر ايرباس، برنده مناقصه ساخت 179 فروند هواپيماي ام‌آر‌تي‌تي براي جايگزيني ناوگان قديمي سوخت‌رسان نيروي هوايي آمريکا شد. ارزش اين معامله 40 ميليارد دلار برآورد شده است. بيشتر قسمت‌هاي اين هواپيما در کارخانه‌هاي ايرباس در اروپا ساخته مي‌شوند و نهايتاً در مرکز جديدي که ايرباس در آمريکا داير کرده مونتاژ مي‌شوند. اين هواپيما در نيروي هوايي آمريکا با نام KC-30 شناخته مي‌شود.
به عقيده ژنرال آرتور ليکت، فرمانده يگان حمل و نقل هوايي در نيروي هوايي آمريکا، هواپيماي سوخت‌رسان ايرباس در زمينه‌هاي زيادي از جمله ظرفيت حمل سوخت، نفر و بار از طرح جديد شرکت آمريکايي بوئينگ بسيار برتر است. اين هواپيما از انعطاف پذيري بيشتري نسبت به هواپيماي سوخت‌رسان بوئينگ برخوردار است، و مي‌توان آنرا سريعتر براي انجام ماموريت آماده کرد.