در کامپيوتر از عناصر سخت افزاري متفاوتي استفاده مي گردد. تمامي عناصر فوق نيازمند ارتباط سريع با يکديگر مي باشند. در صورتيکه عناصر سخت افزاري موجود که داراي پتانسيل هاي اختصاصي خود مي باشند، قادر به ايجاد ارتباط با يکديگر نباشند، عملا" از امکانات موجود استفاده درستي نخواهد شد. گذرگاه (Bus) با نيت کمک به هدف فوق ارائه شده اند. گذرگاه ، کانال و يا مسيري است که بين عناصر کامپيوتر قرار گرفته و داراي انواع متفاوتي است . گذرگاه PCI)PeripheralComponentInterconnect) يکي ازنمونه هاي فوق است .

مباني گذرگاه ها
معماري بکار گرفته شده در گذرگاه ها(Bus) طي ساليان اخير بسرعت تغيير نموده است ..هدف از اعمال تغييرات ، افزايش کارآئي کامپيوتر است . اغلب کامپيوترهائي که امروزه بفروش مي رسند ، هنوز داراي يک گذرگاه از نوع ISA)IndustryStandardArchitecture) مي باشند. در طراحي گذرگاه ها همواره مي بايست سازگاري بين سخت افزارها ي توليد شده توسط توليد کنندگان، لحاظ گردد.قبل از مطرح شدن امکانات چند رسانه اي ، تجهيزات جانبي تاکيد قابل ملاحظه اي در زابطه با سرعت گذرگاه ها نداشتند.
يک کامپيوتر شخصي داراي دو نوع گذرگاه است : نوع اول را " گذرگاه سيستم " و يا " گذرگاه محلي " مي گويند. گذرگاه فوقحافظه و پردازنده را به يکديگر مرتبط مي نمايد. ساير گذرگاه ها نظير گذرگاه هاي PCI و ISAاز طريق يک پل( گذرگاه) ارتباطي به " گذرگاه سيستم " مرتبط مي گردند.
همزمان با افزايش سرعت پردازند ه و حافظه ، ضرورت ايزوله کردن سرعت بين پردازنده و حافظه بيشتر احساس گرديد. بدين منظور گذرگاه DIB)DualIndependentBus) بعنوان جايگزيني مطمين براي گذرگاه سيستم مطرح گرديد. تکنولوژي DIB ، " گذرگاه سيستم " را تغيير و آن را به دو گذرگاه ديگر FrontSideو BackSideتبديل کرد. هدف گذرگاه BackSideارائه يک کانال مستقيم وسريع بين پردازنده و حافظه Level2 Cacheاست . گذرگاه FrontSideمسئول ارتباط حافظه ( از طريق کنترل کننده حافظه ) با پردازنده و ساير گذرگاه هاي مربوط به پردازنده و حافظه است .

نوع دوم "گذرگاه اشتراکي" ناميده مي شود. از گذرگاه فوق براي ارتباط عناصر اضافي ديگر به کامپيوتر استفاده مي گردد. گذرگاه فوق به علت فراهم نمودن امکان دستيابي چندين دستگاه از يک مسير يکسان به حافظه و پردازنده " اشتراکي " ناميده مي شود. دستگاه هائي نظير :مودم ، هارد، کارت صدا، کارت گرافيک، کارت کنترل کننده و اسکنر نمونه هائي در اين زميه مي باشند.
اولين گذرگاه کامپيوترهاي شخصي هشت بيتي و با سرعت 4077 مگاهرتز(ميليون سيکل در هر ثانيه ) بود. گذرگاه فوق قادر به ارسال هشت بيت داده در هر سيکل بود. در سال 1982 گذرگاه فوق تغيير وبصورت شانزده بيتي با سرعت 8 مگاهرتز مطرح گرديد. گذرگاه فوق ISAنامگذاري گرديد. طراحي گذرگاه فوق بگونه اي بود که امکان ارسال داده را با سرعت 16 مگا بايت در هر ثانيه فراهم مي کرد. در ادامه استاندارهاي ديگري در رابطه با گذرگاه ها مطرح گرديد . گذرگاه هاي EISA)ExtendedeIndustryStandardArchitecture ) (سي و دو بيتي و سرعت 8 مگا هرتز ) VL-BUS)Vesa Local Bus) نمونه هائي در اين زمينه مي باشند.
گذرگاه PCI
در سال 1990 شرکت اينتل، استاندارد جديدي با نام PCIرا معرفي کرد. در گذرگاه فوق دستگاهها قادر به دستيابي مستقيم به حافظه سيستم مي باشند. . براي ارتباط با پردازنده از يک " پل ارتباطي " جهت ارتباط گذرگاه فوق، با گذرگاه FrontSideاستفاده مي گردد.
PCIقادر به اتصال حداکثر پنج عنصر خارجي است . هر يک از عناصر خارجي مي توانند با دو دستگاه ثابت بر روي برد اصلي جايگزين گردند. تراشه " پل ارتباطي " PCI، سرعت مناسب براي گذرگاه را مستقل از سرعت پردازنده تنظيم مي نمايد. گذرگاه هاي PCIدر ابتدا 32 بيتي و داراي سرعت 33 مگاهرتز بودند. درادامه با اعمال تغييرات سرعت آنها به 66 مگاهرتز و 64 بيتي شدند. اخيرا" نيز سرعت گذرگاه فوق تغيير و به 133 مگاهرتز رسيده است.( در چنين حالتي سرعت ارسال داده به يک گيگا بايت در ثانيه خواهد رسيد ).
کارت هاي PCIداراي 47 پين مي باشند. گذرگاه PCIقادر به انجام وظايف مربوطه با تعداد اندکي پين است( چون از ويژگي مالتي پلکسينگ استفاده مي نمايد). در اين حالت دستگاه مورد نظر بيش از يک سيگنال را از طريق پين ارسال مي دارد. PCIامکان استفاده دستگاههاي 5 ولت و 3/3 را فراهم مي نمايد..

با اينکه شرکت اينتل استاندارد PCIرا در سال 1991 ارائه کرده بود ولي تا زمان عرضه ويندوز 95 ( در سال 1995 )، استاندارد فوق عموميت نيافته بود.سيستم عامل فوق اولين بار از ويژگي Plug&Playاستفاده مي کرد. جدول زير انواع گذرگاه ها بهمراه ويژگي هر يک را نشان مي دهد.
Bus Type | Bus Width | Bus Speed | MB/sec |
ISA | 16 bits | 8 MHz | 16 MBps |
EISA | 32 bits | 8 MHz | 32 MBps |
VL-bus | 32 bits | 25 MHz | 100 MBps |
VL-bus | 32 bits | 33 MHz | 132 MBps |
PCI | 32 bits | 33 MHz | 132 MBps |
PCI | 64 bits | 33 MHz | 264 MBps |
PCI | 64 bits | 66 MHz | 512 MBps |
PCI | 64 bits | 133 MHz | 1 GBps |