در حقيقت گوگل با تکيه بر قانون “استفاده عادلانه” در آمريکا که در مقايسه با قوانين ديگر انعطاف بيشتري دارد، اين پروژه را پيش مي برد.
هفته گذشته يکي از وکلاي شرکت مايکروسافت، گوگل را به دليل اسکن ميليون ها نسخه کتاب و نشريه از کتابخانه هاي سراسر جهان و قرار دادن آنلاين محتويات آنها در اختيار کاربران اينترنت، به تجاوز به قانون کپي رايت متهم نمود. اما در مقابل شرکت گوگل کليه اقدامات خود در اين زمينه را قانوني بر مي شمرد.
گوگل تنها شرکتي نيست که کتاب ها را اسکن کرده و بر روي اينترنت قرار مي دهد، در کتابخانه “British Library” لندن، شرکت مايکروسافت در يکي از اتاق هاي بزرگ آنجا سيستمي را به منظور اسکن صدهزار جلد کتاب، راه اندازي نموده است.
يک گيره اتوماتيک کتاب ها را در چهارچوبي جهت اسکن شدن نگه مي دارد و آنها را ورق مي زند. به کمک دوربين هاي پيشرفته از هر صفحه تصوير برداشته مي شود و پس از آن متن مربوطه توسط کامپيوتر خوانده مي شود.
گوگل و مايکروسافت پا به پاي يکديگر پروژه هاي خود در اين زمينه را پيش مي برند، پروژه هايي که کل منابع ادبياتي موجود در جهان را جهت جستجوي آنلاين در اختيار عموم قرار خواهند داد.
گوگل تا کنون با کتابخانه هاي دانشگاههاي هاروارد و آکسفورد قرارداد امضاء نموده، مايکروسافت نيز با کتابخانه دانشگاه کاليفرنيا و British Library به توافق رسيده است.

پيشي گرفتن گوگل

در مواردي که ناشرين ديگري تمايل دارند کتاب هاي خود را در اين پروژه جاي دهند، هيچ منع قانوني وجود ندارد و تنها بحث عمده پيرامون کتاب هايي است که در کتابخانه ها مورد اسکن قرار مي گيرند.
شرکت مايکروسافت تنها عناوين و نسخ قديمي تر کتاب ها را اسکن مي کند، به عنوان مثال در British library تنها کتاب هاي چاپ شده قبل از سال 1850 را اسکن مي کنند، زيرا کتاب هايي که پس از اين تاريخ به چاپ رسيده ممکن است هنوز تحت قانون کپي رايت باشند و اسکن کردن آنها به معني تجاوز به حقوق قانوني نويسندگان محسوب گردد.
در اين ميان گوگل با حمايت شرکاي آمريکايي خود، تعدادي از کتاب هاي تحت قانون کپي رايت را نيز اسکن نموده و همين اقدام سبب ادعاي مايکروسافت شده است.
مايکروسافت نسبت به اين حرکت گوگل به شدت معترض است اما در مقابل گوگل معتقد است که اين کار را به صورت کاملا قانوني تحت قانون کپي رايت حاکم بر کشور آمريکا انجام مي دهد، همان قانوني که گوگل نيز با استفاده از آن مشغول اسکن نمودن کتاب هاست.

استفاده عادلانه

جنس ردمر (Jens Redmer)، مدير پروژه بخش کتاب هاي اروپايي گوگل در اولين مصاحبه اش با شبکه راديويي BBC 4 در انگلستان در اين باره اظهار داشته : “ما کليه مراحل اين پروژه را با رعايت قانون کپي رايت به انجام رسانده ايم.”
در حقيقت گوگل با تکيه بر قانون “استفاده عادلانه” در آمريکا که در مقايسه با قوانين ديگر انعطاف بيشتري دارد، اين پروژه را پيش مي برد.
طبق قوانين حاکم بر آمريکا، در موارد کاربرد اصل “استفاده عادلانه”، معيارهاي متعددي جهت ارزيابي اينکه عمل مربوطه تهديد تجاري براي فرد يا افراد ديگري به دنبال دارد يا خير، مورد بررسي قرار مي گيرند.
ردمر در ادامه مي افزايد :”بخش عمده اي از معلومات بشري هنوز به صورت آنلاين درنيامده و در مجموعه هاي شخصي و کتابخانه ها نگهداري مي شوند. ”

نگراني هاي قانوني

گوگل معتقد است از آنجائيکه در پروژه اين شرکت تنها اشاره کوچکي به کتاب هاي شامل قانون کپي رايت شده است،مغايرتي با قوانين موجود ندارد.
ردمر در اين باره توضيح مي دهد :”در مورد کتاب هاي داراي کپي رايت، به جز در مواردي که با دارندگان امتياز به توافق رسيده ايم، تنها از بخش کوچکي از کتاب ها استفاده نموده ايم.
در حقيقت در مورد اين دسته از کتب ما تنها اشاره کرده ايم که کتابي با مشخصات عنوان شده در بازار موجود است. ”
به هر ترتيب، در آمريکا انجمن نويسندگان بر عليه گوگل به دليل نقض قوانين کپي رايت شکايت به عمل آورده است. دادگاه در اين مورد که آيا اين اقدام گوگل در قانون “استفاده عادلانه” مي گنجد يا خير تصميمي اتخاذ خواهد نمود.
ناگفته نماند گوگل توسط يکي از بزرگترين و قدرتمندترين متخصصان در زمينه کپي رايت، استاد حقوق دانشگاه استنفورد لارنس لسيگ (Lawrence Lessig) حمايت مي شود.
او در وبلاگ خود در اين باره مي نويسد : “گوگل تنها اشاره اي فهرست وار به اين کتاب ها دارد و محتويات کتاب را براي خواندن در اختيار کاربران نمي گذارد. ”

حمايت از نويسندگان

قانون کپي رايت به منظور حمايت از نويسندگان و با هدف جلوگيري از سرقت آثار آنان تنظيم و طراحي شده است. حال سئوالي که مطرح مي شود اين است که اقدامات موتورهاي جستجو، نظير پروژه گوگل، نهايتا با بالا بردن ميزان فروش کتاب ها به نفع نويسندگان خواهد بود و يا بر عکس به بازار نشر ضرر خواهد رساند؟
ناشرين مختلف در اين مورد نظريات گوناگوني دارند، بسياري از آنان معتقدند که آنلاين بودن آثارشان تهديدي براي آينده اين حرفه تلقي خواهد گرديد.
مل تامپسون (Mel Thompson) يکي از نويسندگان انگليسي در اين باره مي گويد : “تنها چيزي که نويسندگان و ناشران در اين ميان نياز دارند، نوعي تضمين و اعمال کنترل است.”
او معتقد است تا زماني که يک برنامه کاملا سيستماتيک براي اطمينان از پرداخت حق و حقوق نويسندگان طرح ريزي نشده، شاهد نزول تدريجي کيفيت کتاب ها خواهيم بود. به علاوه پروژه گوگل نيز در دراز مدت لطمات بسياري به اين عرصه وارد خواهد نمود. در عين حال او پروژه مذکور را عامل افزايش رقم فروش کتاب ها در بازار مي شمرد.
او مي افزايد : “نويسندگان مايلند در مورد سود عادلانه فروش اينترنتي آثارشان در مقايسه با فروش نسخه هاي چاپي، اطمينان داشته باشند. ”
از آنجائيکه قانون کپي رايت در تکنولوژي ديجيتال، امروزه در کليه کشورها مورد بررسي است، بحث و مجادلاتي که پيرامون پروژه گوگل در حال انجام است، از جانب وکلاي سراسر جهان پي گيري مي گردد.
در انگلستان اخيرا مقاله اي انتقاد آميز در مخالفت با قوانين و سيستم هاي انعطاف پذير آمريکا توسط دولت ارائه شده و ظاهرا قرار است کتابخانه ها براي تصميم گيري در مورد قانون مربوطه به بحث و تبادل نظر بپردازند.
ليند برندلي (Lynne Brindley) مدير اجرايي British Library نيز خواستار پياده سازي سيستمي شده که در آن کليه حق و حقوق نويسندگان پرداخت شود، در عين حال مجمو عه هاي موجود در کتابخانه ها را بتوان به صورت آنلاين مورد جستجو قرار داد.
او دراين باره اظهار داشته : “ما به يک توافق عادلانه در اين زمينه نيازمنديم، زيرا اين حقيقت وجود دارد که اگر کانون نويسندگان پا به دنياي ديجيتال نگذارند، ار لحاظ اقتصادي دچار مشکلات حادتري خواهند شد.”
منبع: news.bbc.co.uk