گر چه GIF ،BMP ،JPG وTIF شبيه به کدهايي مخفي هستند که جيمز باند از آنها استفاده مي‌کرد! اما واقعيت اين است که اين کدها بيانگر قالب‌هاي رايج گرافيکي هستند که به عنوان يک کاربر کامپيوتر ممکن است با آنها برخورد کنيد.
از آنجا که براي يک فرد مبتدي گرفتار شدن در پيچيدگي‌هاي قالب‌هاي گرافيکي دور از ذهـن نيسـت، در ايـن مقـاله سعي شـده اسـت الفباي الگوهاي گرافيکي را بـه نحوي سـاده بيان کـنيم تـا از ايـن رهـگذر بـتوانيد کدهاي گرافيکي را همانند کارآگاهي زبردست رمزگشايي کنيد و بهترين قالب گرافيکي را براي نيازهاي خود انتخاب کنيد.
? دو دسته‌بندي اصلي
قبل از بحث در مورد جزئيات، دانستن اينکه دو دسته‌بندي اصلي و کلي در مورد ساختارهاي گرافيکي وجود دارد، کمک موثري خواهد بود، اين دو دسته‌بندي عبارتند از Bit map و Vector (نوع سوم که کاربرد کمتري دارند فايل‌هاي متا هستند که تلفيق اين دو نوعند.)
Bit map کـه پيکـسل يـا خـطوط مـوازي (Raster) نـيز ناميده مي‌شود در هر گوشه و کنار، از تصاوير وب گرفته تا تصاويري که در برنامه Paint ايجاد مي‌کنيد، يافت مي‌شود. به عنوان مثال زماني که يک تصوير ديجيتال را باز مي‌کنيد به احتمال زياد يک تصـويـر Bit map را شـاهد خواهـيد بـود. در مـقابل بـرنامه‌هاي طراحي مانند CAD با استفاده از قالب برداري (Vector) شکل‌ها و تصاوير را ايجاد مي‌کنند. حال به ارائه توضيحاتي در مورد هر يک از اين دو ساختار گرافيکي مي‌پردازيم.
? Bit map:
اين سـاختار گـرافيکي بـا تـقـسيم تـصوير به تعدادي پيکسل‌هاي ريز و سپس تخصيص رنگ به هر پيکـسل و تنظيم شدت رنگ و سـايه آن کار مي‌کند. اگر چه هر پيکسل تنها مي‌تواند يک رنـگ و شـدت آن را نمـايش دهد اما يـک تصوير مي‌تواند شـامل صـدها و هزاران پيکسل باشد. گرافيک Bit map داراي يک مشکل اسـاسي اسـت و آن ايـن اسـت کـه چـنانچه بـخواهيد انـدازه يـک فـايل Bit map را بـزرگ کـرده و يا کـوچک کنيد، وضـوح و کيفيت آن تغـيير مي‌کـند و حتي موجـب به هـم ريختگي تصويرمي‌شود.
برنامه‌هايي کـه بـراي تـغـيـير انـدازه تصاوير Bit map اسـتفاده مي‌کـنـيـد يـکـي از ايـن دو شـيـوه را بـراي ايــن مـنـظـور به کار مي‌گيرند، شيـوه اول از طريق کشيدگي پيکسل‌ها در هنـگام بـزرگ کـردن انـدازه تـصـاويـر عـمـل مي‌کـند، بـدون اينکه تعـداد پيکسل‌ها را در کـل تـصويـر تغيـير دهـد امـا ايـن شـيوه ممـکن اسـت لبه‌هاي تيز و دندانه‌دار در تصوير ايجاد کند.
شـيـوه دوم، پـيـکسل‌هـاي غـيـرضــروري را بــراي تـقـليـل انـدازه تـصـويـر حـذف مي‌کنـد. ايـن فـرآيـند اغـلب مـوجـب پـديـد آمـدن يک تصويـر بـا کـيفـيـت نامـناسـب مـي‌شـود. تـصـور کـنـيـد کـه هـر تـصـوير Bit map هـمانند يـک موزائيک يا سنگ فرش طرح‌دار باشد.
اگر موزائيک يا سنگ فرش را بزرگ کنيد طـرح‌ها و شـکل‌هاي مـوجود در آن کـشيده شده و لـبه‌ها تيز و گـوشه‌دار مي‌شـوند. زمـاني که تـصوير Bit map را کوچک مي‌کنيد، مقداري از طرح‌ها و شکل‌ها را دور مي‌اندازيد که اين به نوبه خود باعث مي‌شود موزائيک يا سنگ فرش ساختار و طراحي اوليه خود را از دست بدهد. البته شما مي‌توانيد درجه وضوح تصوير را به بالاترين تعداد نقطه در هر اينچ (dpi) افزايش دهيد و تصويري واضح‌تر داشته باشيد. به عنوان مثال تصاوير ديجيتال با درجه وضوح 300 نقطه در اينچ جزئيات بيشتري نسبت به تصاوير با درجه وضوح 72 نقطه در اينچ ارائـه مي‌دهنـد. يـکي ديـگر از مـشکلات Bit map اندازه بزرگ فايل و اشغال کردن فضاي زيادي از هاردديسک است.
شما مي‌توانيد با فشرده‌سازي فايـل‌هاي Bit map با استفاده از برنامه‌هاي فشرده‌سازي مانند WinZip اين مشکل را برطرف کنيد. اگر مي‌خواهيد فايل‌هاي Bit map را از طريق پست الکترونيکي ارسال کنيد، فشرده‌سازي آنها امري ضروري است که هم زمان ارسال و هم زمان دريافت آنها را کاهش مي‌دهد، به علاوه اينکه بسيـاري از کـامپيوترهاي موجـود در شـبـکه‌هاي ايـنترنـت (که در اصـطلاح بـه آنها کلايـنـت گـفتـه مي‌شـود) مقدار محدودي فضا براي نگهداري فايل‌ها دارند.
بزرگنمايي يک تصوير گرافيکي که از قالب Bit map بهره گرفته باشد، موجب به هم ريختگي و دندانه‌دار شدن گوشه‌هاي تصوير مي‌شود.
? بردار:
اگر چه گـرافـيـک بـــرداري يــــا Vector کـاربرد کمـتري نـسـبت بــه Bit map دارد امـا ايـن نـوع گـرافيک بـراي ترسيمات بـا دقــت بـالا در بـرنامه‌هاي طـراحـي مثـل AutoCAD ايـده‌آل اســت. بــرنــامــه‌هـاي CAD و مــعـمـــاري از شکل‌هاي هـندسي ســاده بـراي ايـجـاد فـايـل‌هـاي Vector استفاده مي‌کنند. از آنـجـا کـه شـکل‌هاي هــنــدســي Vector بـــا استـفـاده از فـرمـول‌هـا و مـعـادلات ريــاضـي ايـجاد مي‌شوند، بنابراين داراي لبه‌هاي صـاف و هـموار هستـند. امـا مـزيت اصـلي گرافيک Vector ايـن اسـت که مي‌تـوانيد طرح‌ها و ترسيمات خود را بدون به هم ريختن تصوير يا ايجاد لبه‌هاي تيز، بزرگ و يا کوچک کنيد؛ ضمن اينکه فايل‌هاي برداري برخلاف Bit map فضاي زيادي را اشغال نمي‌کنند.
? بيشتر بدانيد!
اکنون مي‌دانيد کـه گرافيک Bit map براي عکـس‌ها و تصاويري که تغييرات تدريجي در سايه‌هاي رنگي آنها وجود دارد، مناسب است؛ در حالي که بـردار براي برنامه‌هاي طراحي و نقشه‌کشي عملکـرد مناسـبي دارد؛ زيـرا کـاربر مي‌تـوانـد بـدون تغيـيـر و به هم ريختگي، اندازه شکل را بـزرگ يا کـوچک کند. در ادامـه برخي از رايج‌ترين قالب‌هاي گـرافيکي از هر دو گـروه را شـرح مي‌دهيم.
? BMP:
پسونـد BMP نشان دهـنده يک فـايل از نـوع Bit map است. شما مي‌توانيد تصاوير ذخيره شده در قالب BMP را با بسياري از برنامه‌هاي مايکروسافت باز کرده و ويرايش کنيد. با در نظر داشتن معروفيت سيستم عامل ويندوز و فراگير بودن آن منطقي به نظر مي‌رسد که BMP يکي از گسترده‌ترين قالب‌هاي مورد استفاده در فايل‌هاي گرافيکي باشد. اما همان‌طور که قبلاً اشاره شد يکي از نکات منفي اين قالب گرافيکي غير فشرده بودن آن است، بدين معني که فايل‌هاي با پسوند BMP فضاي زيادي از حافظه را اشغال مي‌کنند.
? TIFF:
يک قالب گرافيکي غيرفشرده ديگر از نوع Bit map است. TIFF که به‌طور گسترده‌اي توسط برنامه‌هاي گرافيکي پشتيباني مي‌شود. TIFF از هر انـدازه، وضوح و يا عمق رنگ پشتيباني مي‌کـند، از ايـن رو عـرضه کـنندگان اسـکنر از توسعه‌دهندگان اصلي و عمده TIFF هستند. اکـثر برنامه‌هاي گرافيکي از جمله PowerPoint و Adobe Photoshop مي‌تـوانـنـد فـايل‌هاي خود را تحت اين قالب ذخيره کنند. اما فراموش نکنيد که TIFF به عنوان يک قالب غير فشرده به فضاي زيادي، حتي بيشتر از نوع BMP، براي ذخيره شدن نياز دارد به خصوص اگر روي تصاويري با درجه وضوح بالا کار مي‌کنيد.
? GIF و JPEG:
اگر در صفحات وب گشت‌وگذار کنيد تصاويري را با پسوندهاي JPEG ،JPG و GIF خواهيد ديد. هر دو قالب از فشرده سازي استفاده مي‌کنند و نتيجه اينکه فايل‌هاي ايجاد شده کوچک‌تر بوده و سـريع‌تر دريافت و بـارگذاري مي‌شوند. نوع GIF در ابتدا توسط شرکت CompuServe براي تسريع انتقال فايل‌هاي گرافيکي به صورت online طراحي شد. اين قالب در تصاويري با رنگ‌ها و خطوط متمايز کم يعني کمتر از 256 رنگ به خوبي عمل مي‌کند و کاربرد خوبي دارد.
قـالـب نـوع JPEG هـمانـند GIF فـايل‌هاي گـرافيکي را فـشرده مي‌سازد و در برخي مـواقع حـجم فـايل را تـا50 درصـد کـاهش مي‌دهـد، امـا اينـکه يـک تـصـويـر تـا چـه حـد فـشرده مي‌شــود بستگي بـه نــوع و شــرايـط تـصـويـر اولــيـه دارد و در شــرايــط مـخـتلف متفاوت اســت. فـايل‌هـاي فـشـرده JPEG مـقــداري از رنــگ خـود را طـي فـرآيـنـدي که فـشـرده‌سـازي تــقلـيـلي (Lossy Compression) نام دارد از دسـت مي‌دهـنـد. يـعني در ايـن حـالـت، شـمـا کـيـفيت تـصـويـر را با حـجم کـوچک‌تر مبـادله مي‌کنيد. امـا بسيـاري از برنامه‌هاي گرافيکي امکان کنترل مقدار فشرده‌سازي تصوير را براي کاربر فراهم مي‌کنند.
? EPS:
قالب گرافيکي EPS شامل دستورات PostScript است که به يک چاپـگر PsotScript اعـلام مي‌کـند که چگونه يک فايل را چاپ کـنـد. PostScript زبـان اسـتفـاده شـده در فـايل‌هـاي برنامه‌هاي نشر روميزي و گرافيک پيشرفته براي انتشار و تکثير بهتر است.
? انتخاب با شماست!
حدس مي‌زنيد چه اتفاقي خواهد افتاد اگر يک فايل گرافيکي را در برنامه‌اي ديگر، غير از برنامه‌اي که در آن ايجاد شده است باز کنيد؟
شايد هيچ اتفاقي روي ندهد زيرا اکثر برنامه‌هاي گرافيکي مي‌توانند مجموعه زيادي از قالب‌هاي گرافيکي را پشتيباني کنند. به عنوان مثال Microsoft Photo Editor فايل‌هايي از نوع GIF ،JPEG و BMP را باز مي‌کند. اگر با يک فايل گرافيکي که با آن آشنايي نداريد، کار مي‌کنيد و مي‌خواهيد بدانيد کدام يک از برنامه‌هايتان از آن پشتيباني مي‌کنند، برنامه را باز کرده و در مـنوي File روي گزينه Save as کليک کنيد.
در پنجره باز شده در کادر Save as، روي فلش رو به پاييـن آن کـليک کنيد تـا فهرستـي از قالب‌هاي گرافيـکي که با آن برنامه کار مي‌کنند را مشاهده کنيد. براي ذخيره کردن فايل در يک قالب فايلي متفاوت، قالب مورد نظرتان را از اين فهرست انتخاب کنيد.
اگر چه در اينجا مجال کافي براي بيان و توصيف همه قالب‌هاي گرافيکي در اختيار نيست اما به نظر مي‌رسد که همين اطلاعات ارائه شده تا حدودي موجب کاهش سر در گمي پيرامون قالب‌هاي گرافيکي است و مي‌تواند شما را در تصميم گيري در انتخاب نوع فايل گرافيکي ياري دهد.
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله