تا کنون تصور مي شده است غبارهاي کيهاني که ذرات بنيادين ستاره ها ,سيارات, بدن ما و کليه موجودات زنده را تشکيل مي دهند ,حاصل انفجارات عظيم و ناگهاني ستاره هاي غول آسا ي در حال مرگ هستند. اما ظاهرا اين انفجارات _ که ابرنواختر _ خوانده مي شوند نمي توانند عامل بوجود آمدن تمامي غبارهاي کيهاني باشند ,چرا که مشاهدات صورت گرفته بااسپيتزر گوياي اين احتمال است که منشا غبار هاي اوليه براي ايجاد ستاره هاي پر جرم تر مرگ ستاره هاي کم جرم تر است .
اگرچه پديده اي کم اهميت تر از ابرنواخترها عامل تشکيل ستاره ها شناخته شده است اما نبايد اين نکته را ار نظر دور داشت که شناخت منشا اصلي غبار ها ما را در شناخت چگونگي شکل گيري ستا ره ها و منظومه هاي خورشيدي ياري مي کند .
کشف غبارهاي کيهاني در اعماق خوشه کروي M15 موجب شگفتي بسياري شد.اين خوشه کروي حاصل تجمع صد ها هزاران ستاره است که تولدشان به 12.5 بيليون سال پيش و شايد هم به روزهاي آغازين تولد کهکشان راه شيري ما بر مي گردد.ستاره هاي M15 از بسياري جهات مشابه خورشيد ما هستند البته برخي از آنها در حال گذراندن مراحل پاياني حيات خود هستند ,چيزي که خورشيد ما نيز روزي تجربه خواهد کرد ,در اين حالت ستاره ها به غول هاي سرخ تبديل مي شوند. با مشاهده دقيق تر M15مشخص شد که عامل ايجاد غبارها در اين خوشه کروي غولهاي سرخ آن هستند که با ايجاد باد هاي شديد ذرات غبار را در فضا پراکنده مي سازند.
.براي توضيح اين مساله بايد دانست که ستاره هاي اين خوشه کروي حاوي مقدار خيلي كمي فلز هستند (در اختر شناسي اصطلاح "فلزات" به عناصري اطلاق مي شود كه سنگين تر از هيدروژن و هليوم باشند )در حاليکه براي تشكيل هسته ذرات بسيار كوچك در سيليكون ها و ساير عناصري كه با تجمعشان ذرات غبار راتشكيل دهند وجود فلزاتي همچون کربن اکسيژن و نيتروژن لازم است.اما ستاره هاي پيرترM15 که شايد شبيه اولين ستاره هاي موجود در جهان باشند عموما حاوي عناصر هيدروژن و هليوم هستند كه هنوز به گونه اي تر كيب نشده اند كه عناصر بسيار سنگين تر فلزي را تشكيل دهند.در ستاره ها با مقادير بيشتري از عناصر سنگين ,كربن و اكسيژن در لايه سطحي ستاره با هم تركيب مي شوند تا گاز مونواكسيد كربن را تشكيل دهند .اما M15 فاقد عناصر سنگين به ميزان کافي است و به خاطر كمبود اكسيژن كربن ها آزاد مي مانند و ذرات غبار راتشكيل مي دهند.در واقع اين عامل موجب افزايش مقدار غبار ها در اين خوشه کروي شده است.
در ادامه بررسي هاي انجام شده بر روي اين خوشه كروي مشخص شد که اگرچه ستاره هاي کوچک و کم جرم از حيث داشتن عناصر سنگين غني نيستند اما همين ستا ره ها ي کم جرم هنگامي به غول هاي سرخ تبديل شوند ,مي توانند بخوبي غبار توليد کنند. پس اين احتمال وجود خواهد داشت که غبار هاي حاصله با گاز هاي بين ستاره اي ترکيب شوند تا ستا ره ها و سيارات جديدي را تشکيل دهند يعني تقريبا همان چيزي که در حدود 13 بيليون سال پيش رخ داد.
منبع:http://zanyar6767.blogfa.com/
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله