مارها در مناطق گستردهاي از زمين پراکنده مي باشند کشور ما به ويژه در بخشهاي مرکزي بعلت کويري بودن و خشک بودن اين مناطق محل مناسبي براي زندگي برخي مارها مي باشد که عمدتا خطر ناک هستند مانند انواع افعي ها از جمله افعي شاخدار، تير مار ، مار جعفري ، گرزه مار و برخي ديگر از انواع شايد بد نيست بدانيد مارها در عين حال اينکه حيواناتي خطر ناک و مهاجم هستند بسيار حيوانات ترسوئي نيز ميباشند اگر به انها زياد نزديک نشويد و يا در موقعيت مناسبي قرار داشته باشيد که مار نتواند به شما حمله کند اين حيوان به سرعت سعي به فرار مي کنداغلب حمله انها به انسان بدليل بي احتياطي است از انجا که مارها اغلب هم رنگ محيط اطرافشان هستند از اين رو ديدن انها بسيار دشوار است و به همين لحاظ اغلب بدليل نديدن انه بيش از حد به انها نزديک مي شويم و حيوان بدون اطلاع از اشتباه ما تنها براي دفاع اقدام به حمله ميکند و يا بدون توجه دست در زير سنگ و يا بوته ها بردن و يا بازي با انها همه از عوامل حمله اين حيوان خوش خط و خال به انسان ميباشد. بد نيست اشاره شود احتمال روبرو شدن با مار و حمله ان به انسان بسيار ضعيف است. براي روشن شدن بايد بدانيد مرگ حاصل از اصابت برق اسمان تلفات بيشتري از گزش اين حيوان دارد. جالب توجه است اگر بدانيد بيش از 90% افرادي که بعلت مارگزيدگي جان مي بازند علت مرگ انها وجود سم مار در بدن مقتولان نيست بلکه ترس و استرس از اين حيوان و وحشت از ان باعث مرگ مي شود حتي در بعضي از موارد روي بدن جان باختگان اثري از گزش پيدا نميشود. دليل اين امر بسيار روشن است و اين مربوط به عوامل مختلفي است که توضيح داده مي شود اول بايد مکانيزم عمل سم مارها را بدانيم سم مارها به دو گونه عمل ميکنند يکي از خطر ناکترين اين مکانيزمها اثر سم بر روي سيستم عصبي و در نتيجه فلج عمومي بدن صيداست و ديگري تاثير بر روي خون که در نوع اخير سم موجب تخريب گلبولهاي قرمز يا به عبارتي موجب هموليز شدن گلبولهاي قرمز مي شود. به هر حال براي تاثير هر دو نوع سم نياز به مقدار کافي از سم مي باشد.
اما مورد بعدي ساختار تزريق توسط حيوان مي باشد برخي از مارها در داخل دندانهاي نيش خود حفرهاي دارند که مستقيم به کيسه حاوي زهر در فک بالائي حيوان متصل مي باشد و در موقع لزوم و فشار بعلت گزش سم از کيسه ها خارج شده و از تريق کانال مذکور به بدن صيد تزريق ميگردد. در اين حالت سم به ميزان بيشتر و بدون انکه به اطراف ريخته شود وارد بدن صيد ميشود. اما برخي ديگر از مارها تنها بر روي دندانهاي نيش خود داراي شيار ظريفي هستند که روي ان باز مي باشد و سم از اين طريق به بدن صيد ميرسد در اين شکل مقدارقابل توجهي از سم حدر رفته و همه ان به بدن صيد نميرسد سوم همانطور که گفته شد ترسيدن بيش از حد اين حيوان از انسان و همينطور انسان از مار مي باشد. نتيجه اينکه مجموع اين سه عامل موجب ميشود تا انقدر هم که فکر ميکنيم مارها خطر ناک نيستند. يعني دوز يا مقدار سم که بتواند خطر ناک باشد به ندرت توسط مار امکان دارد در بدن انسان تزيق شود. چرا که حتما در موقع تزريق سم هم فرد گزيده شده و هم مار از وجود هم مطلع شده و واکنشهاي سريع و خارج از تصوري براي فرار از مهلکه از خود نشان ميدهند و به همين دليل اغلب مار حتي اگر داراي دندان کانال دار و سم مهلک عصبي داشته باشد فرصت تزريق نمي يابد و بسياري از مواقع ممکن است مار براي شکار و تهيه غذا حيوان ديگري را در موقع صيد گزيده باشد که در اين صورت فشار مايع سم براي تزريق و مقدار ان در کيسه هاي زهر کاهش يافته است. به هر ترتيب بايد از مارها پرهيز کرد. اما بايد توجه داشت اين حيوان که بسيار براي ما مرموز و اسرار آميز است. علاوه بر داستانها و روايتهاي تاريخي و حتي احترام برخي از ملل و اقوام به اين حيوان از دير باز ( مصر باستان ) تا امروز ( در برخي کشورهاي افريقائي به ويژه هندوستان ) بايد اعتراف کرد وجود اين حيوان در چرخه اکوسيستم در بسياري از بيومها ي طبيعي نقشي کاملا مثبت و متعادل کننده بوده و هر گونه تغير در جمعيت و يا از بين رفتن اين حيوان مي تواند لطمه سنگيني به محيط زيست وارد نمايد. مهمترين عامل کنترل تعداد موشها در مناطق بياباني و کويري وجود مارها مي باشد که نبودن انها موجب افزايش جمعيت اين جونده شده و در نتيجه پوشش گياهي يک منطقه و ساير عوامل موجود در چرخه اکوسيستم يک محيط را به نابودي بکشاند. در روايتها و داستانهاي کهن از مار به عنوان نگهبان گنجهاي بزرگ و افسانه اي ياد شده و امروزه اين حيوان گرانبها ترين گنج انسان امروزي که همان محيط زيست است را نيز نگهباني ميکند. با اميد به اينکه به خاطر ترس کاذب خود و يا تفريح به حيوانات آسيب نرسانيم و وجود انهارا در طبيعت پيرامون خود لازم و محترم بشماريم
تشخيص مارهاي سمي و غير سمي محسن اديب
تشخيص سمي بودن مار کار خيلي دشواري نيست موارد زير روش تشخيص سمي بودن مار را به شما آموزش مي دهند :
سر مارهاي سمي مثلثي شکل و بيرون زده از راستاي بدن است در حالي که مارهاي غير سمي سري معمولا گرد و مدور و در راستاي بدن دارند .
در مارهاي سمي دندانهاي نيش از ساير دندانها بزرگترند در نتيجه در نقطه گزش معمولا جاي دو دندان به خوبي قابل تشخيص است در حالي که در مارهاي غير سمي دندانه يک اندازه هستند و در نقطه گزش جاي دو سري دندان موازي ديده مي شود .
مارهاي سمي دارا مردمک چشم بيضي شکل هستند در حالي که مارهاي غير سمي مردمکي گرد دارند ( مار مرجاني که از مارهاي منلطق کويري و بسيار خطرناک است داراي مردمک گرد است ولي حلقه هاي رنگين موجود در پوست آن را مشخص مي کند )
مارهاي سمي داراي پوستي رنگين و پر خط و خال هستند در حالي که مارهاي غير سمي پوستي ساده دارند
مارهاي سمي داراي فرورفتگي در بين دو چشم هستند در حالي که مارهاي غير سمي فروررفتگي در بين دو چشم ندارند .
مارهاي کوچک اکثرا سمي هستند و مارهاي بزرگ اکثرا غير سمي هستند .
منبع: http://www.irandeserts.com
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله