اطلاعات اوليه
پروانه‌ها متعلق به راسته پولک بالان از رده حشرات هستند. داراي خرطوم هستند، بالها پرده‌دار و پولک‌دار است. لارو قطعات دهاني خورد کننده دارد. در پروانه‌ها بال در زمان استراحت عمودي مي‌ماند. شاخکها گرز مانند يا گره دارند.
ساختار بدن
سر يک حشره شامل 6 قطعه بهم جوش خورده است که 4 قطعه آن داراي زايده هستند. مانديبولها و اولين ماگزيلها نسبت به دهان در اطراف واقع مي‌شوند و يک لب بالايي دهان را از جلو محافظت مي‌کند. ماگزيلاي دوم لب پاييني را مي‌سازد. اين اندامهاي ذکر شده قطعات دهاني خورد کننده و جونده را تشکيل مي‌دهند. در پروانه ماگزيلا به صورت قطعات دهاني مکنده خارج مي‌شود.
هر يک از 3 قطعه سينه در بردارنده يک جفت پا است و به قطعات دوم و سوم يک جفت بال نيز متصل است. در شکم حشره 7 قطعه اول بدون زايده هستند. در قطعات هشتم و نهم زايده‌اي وجود دارد که به کار تخم‌گذاري کمک مي‌کنند. مخرج در قطعه دهم قرار دارد. دو قطعه آخر سينه‌اي و 8 قطعه اول شکمي داراي اسپيراکلهاي زوجي هستند که به دستگاه تنفسي نايي منتهي مي‌شوند.
پوست بدن
سطح بدن داراي پوششي ويژه است که در دوران رشد پس جنيني و به هنگام پوست اندازي به شدت تحت تاثير اعمال فيزيولوژيک مختلف قرار مي‌گيرد. پوست بدن بر عکس کرمها و نرمتنان از استحکام و مقاومت زيادي برخوردار است. بررسيهاي بافت شناسي پوست که بوسيله ميکروسکوپ نوري انجام شده نشان مي‌دهد که پوست از دو لايه مشخص يکي سلولهاي اپيدرمي يا هيپودرم و ديگري لايه کوتيکول تشکيل مي‌شود. پوست بدن بطور کلي وظايف زير را انجام مي‌دهد.
بدن را در برابر عوامل فيزيکي و مکانيکي مختلف محيط مانند زرهي محافظت مي‌کند.
از تبخير آن بدن که در زندگي حشرات داراي اهميت ويژه‌اي است جلوگيري کرده و مانع نفوذ مواد سمي و خارجي به بدن مي‌شود.
حشره را در برابر تغييرات بيش از اندازه گرماي محيط محافظت مي‌کند.
غده‌هاي پوستي
غده‌هاي پوستي اعم از تک سلولي يا چند سلولي بلافاصله در زير کوتيکول و يا اندکي فراتر قرار مي‌گيرند. ترشحات آنها در مراحل مختلف زندگي حشره ، اعمال بسيار گوناگوني را انجام مي‌دهند. مهمترين غده‌هاي پوست عبارتند از: غده‌هاي چرب کننده ، غده‌هاي مومي ، غده‌هاي لاکي ، غده‌هاي ابريشم‌ساز و غده‌هاي پوست اندازي.
ماهيچه‌هاي بدن
بيش از يک قرن است که معلوم شده است ماهيچه‌هاي بدن حشرات مانند ديگر بند پايان بجز در موارد استثنايي عموما از تيپ مخطط است. رنگ آنها معمولا روشن و يا خاکستري است اما ماهيچه‌هاي بال زرد ، نارنجي و يا قهوه‌اي روشن است. اينگونه رنگ آميزي به سبب وجود رنگدانه‌هاي گوناگوني است که در ساختمان آنها پراکنده‌اند. چون بدن حشرات و پيوستهاي آنها از بندهاي زيادي تشکيل شده است به اين دليل تعداد ماهيچه‌ها براي تامين حرکات آنها بسيار زياد و قابل توجه است. چنانچه در بدن لارو بعضي از پروانه‌ها تعداد آنها 3000 و گاهي بيشتر است.
دستگاه تنفس
تنفس بوسيله شبکه‌اي از لوله‌هاي ميان تهي ويژه به نام تراشه صورت مي‌گيرد. مجموع اين لوله‌ها و انشعابات متعدد آنها بطور کلي سيستم تنفسي حشره را بوجود مي‌آورد. تراشه‌ها لوله‌هاي اکتودرمي منشعبي هستند که در دو طرف جانبي بدن بوسيله روزنه‌هاي متقارن به نام استيگمات به بيرون باز مي‌شوند.
تراشه‌ها به رنگ نقره‌اي شفاف بوده و درون آنها داراي پوشش کوتيکولي مارپيچي به نام تنيديوم مي‌باشد. انتهاي هر يک از لوله‌هاي تنفسي به يک سلول تراشه‌اي و لوله‌هاي تنفسي بسيار باريک به نام تراکئول ختم مي‌شود. اين تراکئولها که قطر آنها کمتر از يک ميکرون مي‌باشد براي اکسيژن رساني بطور مستقيم به سوي اندامها ، بافتها و سلولهاي بدن کشيده مي‌شود.
دستگاه گردش خون
دستگاه گردش خون حشرات در مقايسه با ديگر جانوران بي‌مهره سلوم‌دار بسيار ساده بوده و تنها از يک لوله پشتي تشکيل شده است. اين لوله در ناحيه شکم معمولا قلب و در قفسه سينه و سر ، آئورت را بوجود مي‌آورد. در پروانه لوله پشتي با خانه‌هاي قلب است. در اينحالت قلب به تعدادي اطاقک که در بيشتر موارد شماره آنها به 8 عدد مي‌رسد تقسيم شده است. جريان خون به داخل قلب بوسيله روزنه‌هاي جانبي آن که در حد فاصل خانه‌ها قرار دارند انجام مي‌گيرد.
توليد مثل
عمل لقاح از طريق جفتگيري صورت مي‌گيرد و تخم گذاشته مي‌شود. در پروانه جنين به صورت رشد نيافته‌اي از تخم درمي‌آيد و در ظاهر به کرمهاي حلقوي مي‌ماند. اين لاروها طي پوست اندازي متوالي رشد مي‌کنند و سرانجام محفظه‌هايي در ديواره بدن پديد مي‌آيد و ديسکهاي شفيره‌اي شروع به پيدايش مي‌کنند. اين ديسکها جوانه‌هاي دروني هستندکه بعدها زايده‌هاي جانور بالغ مانند بالها ، پاها و قطعات دهاني جديد از آنها حاصل مي‌شوند. تغيير شکل لارو کرمي شکل به جانور بالغ در درون پيله انجام مي‌شود. در اين مرحله محفظه‌هايي که محتوي ديسکهاي شفيره‌اي هستند باز مي‌شوند و زوايد جانور بالغ کم‌کم ظاهر مي‌شوند.
انواع پروانه
پروانه اطلسي
اين حشره شب‌زي بزرگترين بالها را در ميان گروه پروانه‌ها دارد. اما بدن او کوچک است و در حدود 5 سانتيمتر طول دارد. بالهاي جلويي نوع بالغ به سمت عقب خم شده و هر چهار بال او داراي طرحهاي نيمه شفاف مي‌باشند.
پروانه بلوطي
اين پروانه درشت هيکل داراي شاخکهاي بسيار کوچکي است و تا به سن بلوغ نرسد? غذا نمي‌خورد. نرها و ماده‌ها از نظر اندازه و رنگ با همديگر فرق دارند. نوع نر خيلي بزرگتر از نوع ماده است. نوع ماده تا زماني که نوع نر آن را پيدا کند و با او جفتگيري نمايد? پرواز نمي‌کند.
پروانه شطرنجي دم چلچله‌اي
اين پروانه استوايي که در همه جا پراکنده است? يک پرواز کننده قوي مي‌باشد و احتمالا براي پيدا کردن غذا مهاجرت مي‌کند. پيله اين پروانه به خوبي استتار شده و در صورت مورد تهديد قرار گرفتن? شاخ چنگالي شکل پشت سرشان را باد مي‌کند. اين شاخ بوي تنفر انگيز و بدي را در فضا منتشر مي‌کند.
پروانه فينيقيه‌اي
نام ديگر اين پروانه آپولوي کوچک مي‌باشد. اين پروانه در مناطق کوهستاني زندگي مي کند و به ندرت درمناطق پايين‌تر ديده شده است. طرح روي بالهاي اين پروانه متغير است بالهاي او بسيار نازک بوده و داراي پولکهاي ظريفي مي‌باشند که نيمه شفاف به نظر مي‌آيد. پروانه فينيقيه در مقابل سرما بسيار مقاوم است و با وجود آن فقط در فصل تابستان فعال است.
پروانه کوچک پستچي
اين پروانه استوايي در حاشيه جنگلها زندگي مي‌کند و از شهد گل ساعتي تغذيه مي‌کند. گونه اين پروانه داراي 30 رنگ مختلف بوده و با لرزاندن بالهاي خود پرندگان مزاحم را از خود دور مي‌کند.
منبع:رشد
تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله