نانو فناوري در تعريفي بسيار ساده ، يعني تكنولوژي هايي كه در ابعاد نانومتري عمل مي كنند. نانومتر واحد اندازه گيري است و برابر يك ميلياردم متر يا 10به توان 9-متر است . اندازه اتم ها و مولكول ها در اين محدوده قرار دارد، بنابراين با ورود به اين فضاي كوچك بشر مي تواند در نحوه چينش و آرايش اتم ها و مولكول ها دخالت كند و به ساخت مواد جديد و ساختارهايي متفاوت با آنچه تاكنون وجود داشته است بپردازد.
توليد نانو تيوب هاي كربني (ساختارهاي لوله اي كربني) ماده اي در اختيار بشر قرار داد كه رساناتر از مس، مقاوم تر از فولاد و سبك تر از آلومينيوم است. همچنين با استفاده از نانو ذرات مي توان سطوح خود تيزشونده يا هميشه تميز ساخت و ربايش مغناطيسي را چندين برابر كرد. لاستيك هاي با عمر بالاي 10 سال و دارورساني به تك سلول هاي آسيب ديده در بدن از توانايي هايي است كه بشر به مدد نانوفناوري به آن دست يافته است.
اگر بپذيريم كه نانو فناوري توانمندي توليد مواد، ابزارها و سيستم هاي جديد، با در دست گرفتن كنترل در سطوح اتمي و مولكولي و استفاده از خواص آن سطوح است آنگاه درخواهيم يافت كه كاربردهاي اين فناوري در حوزه هاي مختلف اعم از غذا، دارو، تشخيص پزشكي، فناوري زيستي ، الكترونيك، كامپيوتر، ارتباطات، حمل و نقل، انرژي ، محيط زيست و امنيت ملي خواهد بود به گونه اي كه به زحمت مي توان عرصه اي را كه از آن تأثير نپذيرد معرفي كرد.
هرچند آزمايش ها و تحقيقات پيرامون نانو تكنولوژي از ابتداي دهه 80 قرن بيستم به طور جدي پيگيري شد، اما اثرات تحول آفرين و باورنكردني نانوفناوري در روند تحقيق و توسعه باعث گرديد كه نظر همگي كشورهاي بزرگ به اين موضوع جلب گردد و فناوري نانو را به عنوان يكي از مهم ترين اولويت هاي تحقيقاتي خويش طي دهه اول قرن بيست و يكم محسوب كنند.
لذا محققان ، اساتيد و صنعتگران ايراني نيز بايد در بسيجي همگاني، جايگاه و وضعيت خويش را درباره اين موضوع مشخص كنند و با يك برنامه ريزي علمي و كارشناسانه به حضوري فعال و حتي رقابتي دراين جايگاه ابراز وجود كنند.
زيرا بسياري از صاحب نظران و محققان، نانوفناوري را مساوي آينده دانسته اند به عبارت ديگر مي توان گفت، اولويت كشور، هر صنعت و فناوري كه باشد بدون تسلط بر ابعادنانو، در دنياي جديد نمي توان در آن صنعت و فناوري حرفي در دنيا زد. ماهيت فرارشته اي علوم و فناوري نانو به عنوان توانمندي توليدمواد، ابزارها و سيستم هاي جديد با دقت اتم و مولكول، موجب كاربردهاي بسيار زيادي در عرصه هاي مختلف علمي و صنعتي شده است. براي مثال در بخش پزشكي و بهداشت از زمينه هاي كاري بسيار مهم نانوفناوري، سيستم توزيع دارو درداخل بدن است .
مصرف دارو در حال حاضر به صورت حجمي است در حالي كه سلول هاي خاصي از بدن نيازمند آن هستند ، در روش جديد دارو با وسايل تزريق متفاوت با امروزه، به صورت مستقيم به سمت سلول هاي مشخص جهت گيري شد و دارو به محل نياز تحويل داده مي شود. از نظر دفاعي نيز اين فناوري براي كشورها هم فرصت و هم تهديد است. به لحاظ كاربردهاي زياد اين فناوري گرايش زيادي در بخش دفاعي كشورها به تحقيق و توسعه صورت گرفته است.
اين كاربردها از لباس هاي مانع خطر تا پرنده هاي بسيار كوچك تجهيزات اطلاعاتي و بسياري موارد ديگر است كه هم اكنون با حمايت وزارتخانه هاي دفاع كشورهايي چون آمريكا ، ژاپن و برخي كشورهاي اروپايي به صورت طرح هاي تحقيقاتي در حال انجام هستند. نانوفناوري، تغيير بنياني مسيري است كه در آينده موجب ساخت مواد جديدخواهد شد و انقلابي در مواد ايجادخواهد كرد كه محققان قادر به ساخت موادي خواهند شد كه در طبيعت نبوده و شيمي مرسوم نيز قادر به ايجادشان نيست.
برخي از مزاياي مواد نانوساختار، عبارت است از مواد سبك تر، قوي تر، قابل برنامه ريزي، كاهش هزينه عمر كاري از طريق كاهش دفعات نقص فني، ابزارهايي نوين برپايه اصول و معماري جديد، صنعت خودرو و لوازم خانگي،.
بااستفاده از اين فناوري جديد در درازمدت مي توان تومورهاي مغزي را به درستي تشخيص داد و نيز بدون آسيب زدن به بافت هاي سالم و با استفاده از پرتو درماني اين بيماري را بهبود بخشيد، نانو كپسول هاي توليدي با استفاده از فناوري نانو، داراي موادي مانند ويتامين A، رتينول و بتاكاروتن خواهد بود كه بايد به لايه هاي عمقي پوست منتقل شوند تا بيشترين خواص ضدپيري و ساير خواص دارويي خود را بروز دهند.
با كارگذاري نانو ذرات فعال نوري در داخل گلبول هاي سفيد خون موفق به شناسايي سلول هاي آسيب ديده خواهيم شد. در زمينه انرژي مي تواند به طور قابل ملاحظه اي كارآيي ، ذخيره سازي و توليد انرژي را تحت تأثير قرار داده و مصرف انرژي را پايين بياورد. به عنوان مثال شركت هاي موادشيميايي، موادپليمري تقويت شده را ساخته اند كه مي تواند جايگزين اجزاي فلزي بدنه اتومبيل ها شود. استفاده گسترده از اين نانوكامپوزيت ها مي تواند ساليانه 1‎/5 ميلياردليتر صرفه جويي مصرف بنزين به همراه داشته باشد.

چندمحصول تجاري شده با استفاده از فناوري نانو

در زير چند محصول برتر نانو فناوري در سال 2003 طبقه بندي شده است. اين خبر نشان مي دهد كساني كه هنوز معتقدند نانو فناوري فقط در آزمايشگاه است، اشتباه مي كنند.

پارچه هاي ضدچروك و ضدلكه

شركتي با اضافه كردن ساختارهاي مولكولي به الياف كتان، اليافي ساخته است كه مايعات و لكه ها برروي آنها حركت كرده و جذب نمي شوند. بنابراين چنانچه قهوه برروي شلوار سفيدرنگي ريخته شود به طرز شگفت آوري روي آن حركت كرده و جذب نمي شود.

محافظت پوست، با قابليت نفوذ عميق

يكي از بزرگ ترين شركت هاي توليدكننده موادآرايشي در جهان نخستين محصول نانوفناوري خود را در سال ،1998 معرفي كرد. اين محصول يک كرم ضدچروك است كه در توليد اين كرم از يك فرآيند انحصاري نانو فناوري به منظور داخل كردن ويتامين A به درون يك كپسول پليمري استفاده شده است. كپسول مانند اسفنج ،كرم را درون خود جذب و نگهداري مي كند تا اين كه پوسته بيروني آن در زيرپوست حل شود.

عينك هاي آفتابي با كيفيت بالا

شركتي ديگر با استفاده از نانو فناوري، پوشش هاي پليمري بسيارنازك، ضدانعكاس و حفاظتي براي عينك ها ساخته است بطوري كه شيشه آنها در مقابل خراشيدگي مقاومت داشته و ضدانعكاس نيست اين پوشش چربي ها و لكه ها را از روي عدسي ها برطرف و عدسي ها را حساس تر مي كند.

نانو جوراب

نه فقط ورزشكارها بلكه اكثر مردم از عرق پا رنج مي برند و نمي توانند آن را تحمل كنند بطور طبيعي هر پا داراي 250هزار غدد عرقي است كه قادرند حدود 500 ميلي ليتر عرق در روز توليد كنند.
به تازگي جوراب هايي از جنس كتان كه به وسيله نانو ذرات نقره، بهبود يافته اند به وسيله شركت سول، وارد بازار شده است كه اين ذرات نقره از رشد باكتري ها و قارچ ها جلوگيري كرده و بدين وسيله از چرب شدن و بدبوشدن پا جلوگيري مي كنند.

كرم هاي ضدآفتاب

مصرف كرم هاي ضدآفتاب معمولي پوست را به قدري سفيد مي كند كه حالت نامناسبي پيدامي كند. اين سفيدي ناشي از اكسيد روي است كه از پوست دربرابر هردونوع اشعه ماوراي بنفش Aو Bخورشيد محافظت مي كند. جهت حل اين مشكل شركت BASF ماده اي با كمك فناوري نانو، ساخته است كه سبب توليد نانو كريستال هاي اكسيدروي با خلوص بالا تهيه شده و اين امر منجر به افزايش مرغوبيت كرم هاي ضد آفتاب مي شود از ديگر مزاياي اين كرم ها اين است كه به وسيله پوست جذب نشده و ايجاد آلرژي نمي كند.
منبع: روزنامه ايران