مقدمه

زنبور عسل از راسته نازک بالان (Hymenoptera) است. زنبور عسل قسمت‌هاي دهاني جونده و مکنده ، هر دو را داراست. دگريسي آن کامل است و بطور دسته جمعي زندگي مي‌کند و شامل سه دسته هستند.
ملکه (Queen) که تخم مي‌گذارد.
نرها (prones) کارشان فقط بارور کردن ملکه‌هاي جديد است.
کارگرها (Worker) که ماده عقيم هستند و اغلب متعددي دارند.
کندوي زنبور عسل يا به صورت جعبه‌هاي مکعبي به ابعاد 50cm که کندوي modern مي‌گويند و يا به بصورت سبد که کندوي بومي مي‌گويند.

زنبور عسل در قرآن

کلمه نحل به معني زنبور عسل در آيات 68, 69 سوره نحل در جز 14 قرآن کريم آمده است. در تفسير آيه 68 چنين آمده است؛ پروردگارت به زنبور عسل وحي فرستاد! در اينجا لحن قرآن به طرز شگفت انگيزي تغيير مي‌يابد، در عين ادامه دادن بحث‌ها در زمينه نعمت‌هاي مختلف الهي و بيان اسرار آفرينش در اين سوره ، سخن از زنبور عسل و سپس خود عسل به ميان مي‌آورد. اما شکل يک ماموريت الهي و الهام مرموز که نام وحي بر آن گذارده شده است. نخست مي‌گويد: "و پروردگار تو به زنبور عسل ، وحي کرد که خانه‌هايي از کوهها و درختان و داربست‌هايي که مردم مي‌سازند ا نتخاب کن."
نخستين ماموريت زنبوران در اين آيه ماموريت در اين آيه ماموريت خانه سازي ذکر شده است. و اين شايد به خاطر آن است که مساله مسکن مناسب نخستين شرط زندگي است و به دنبال آن فعاليت‌هاي ديگر ، امکانپذير است.
در آيه 69 سوره "نحل" ، دومين ماموريت زنبورعسل شروع مي‌شود، چنانکه قرآن مي‌فرمايد: "ما به او الهام کرديم که سپس از تمام ثمرات تناول کن و راههايي که پرودگارت براي تو تعيين کرده ، به راحتي بپيما." سرانجام ، آخرين مرحله ماموريت آنها را بصورت يک نتيجه ، اين چنين بيان مي‌کند،" از درون زنبوران عسل ، نوشيدني مخصوص خارج مي‌شود که رنگ‌هاي مختلفي دارد." نهفته است، جالب اين که دانشمندان از طريق تجربه به اين حقيقت رسيده‌اند که زنبوران به هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه ، عمل مي‌کنند که خواص درماني و دارويي گياهان کاملا محفوظ مانده و به عسل منتقل مي‌شود.
و در ماجراي برنامه زندگي زنبوران عسل و ارمغاني که آنها براي جهان انسانيت مي‌آورند، که هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگي ، نشانه روشني از عظمت و قدرت پروردگار است، براي جمعيتي که مي‌انديشند.

ساختمان مورفولوژيکي زنبور عسل

بدن زنبور عسل بطور متراکم از موهايي پوشيده است که داراي تارهاي (Barbs) جانبي کوتاهي مي‌باشد. و به راحتي دانه‌ها گرده را مي‌گيرند. در چشم‌هاي مرکب و پاها ، موهاي صاف وجود دارد پاهاي جلويي در حاشيه ساق (tibia) موهاي راست و خشن و کوتاهي را دارد و براي تميز کردن چشم‌ها از گرده گل بکار مي‌رود و برس چشمي (Eye bursh) مي‌گويند.
بالهاي زنبور در هنگام رواز بوسيله قلاب‌هايي بهم درگير مي‌شوند و يا بال به نظر مي‌رسند. و نوک اين بالها مسير شکل را طي مي‌کند. ممکن است 400 بار در ثانيه مرتعش شوند. آرواره‌هاي زيرين mandibles در کارگران صاف براي جمع آوري گرده و ساختن شاخه‌ها بکار مي‌رود. آرواره‌هاي زيرين maxillae مانند قاشقک‌هاي طويلي بوده و براي جمع آوري گرده‌هاي گل بکار مي‌رود.
لب تحتاني تبديل به خرطوم شده و ضمايم حسي - بي (Cabialplas) در اطراف آن قرار دارد. مايع شهد در اثر عمل مکنده حلق به درون چينه‌دان بزرگ يا معده عسل (Money Stomash) کشيده مي‌شود. چهار لب مثلثي دريچه‌اي را درست مي‌کند و از ورود عسل به معده جلوگيري مي‌کند. بجز موقعي که جهت تغذيه مورد نياز است. روده زنبور عسل باريک و دراز است. و تقريبا به 100 لوله کوچک ، مالپيکي اتصال دارد و روده راست ، بزرگ است و به مخرج ختم مي‌شود. در انتهاي بدن سوزن وجود دارد که فقط در کارگرها و ملکه‌ها ديده مي‌شود. حس بويايي در زنبوران عسل بسيار قوي و تيز است و چشم‌ها داراي تعداد فراواني واحدهاي بينايي است و داراي مغز نسبتا بزرگ است: زنبوران عسل قادر به تشخيص رنگ قرمز و سياه از هم نمي‌باشند.

گونه و نژادهاي زنبور عسل

زنبور هندي (Apis Indiea)
زنبور درشت (Apis drostata)
زنبور ريز (Apis florae)
زنبور عسل معمولي (Apis mellifera).

محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوري آنها

مي‌توان به شهد يا عسل و گرده زنبور عسل و بره "موم" که از صمغ‌ها بوجود مي‌آيد، اشاره کرد. گرده زنبور عسل داراي انواع مواد الي و ويتامين‌ها مي‌باشد. گرده شامل قندهاي احيا کننده مي‌باشد که در کل 31% در گروه کربوهيدرات وجود دارد. ميزان متوسط پروتئين گروه حدود 22% است و تمام اسيدهاي آمينه ضروري مورد نياز انسان در ترکيب پروتئيني دانه گروه وجود دارد. عصاره اتري گروه حاوي چربي‌ها و روغن‌ها ، پيگمان‌ها ، دونين‌ها ، ويتامين‌ها و هورمون رشد مي‌باشد. گروه حاوي 13 نوع اسيد چرب و دو استدول عمده بنام‌هاي 24- متيلن کلسترول "و بي سي توسترول" است. براي جمع آوري دانه گرده مي‌توان از تله گرده ، استفاده کرد، ولي اينکار توصيه مي‌شود، چون جمعيت زنبورها را تضعيف مي‌کند.

بعضي از مصارف گرده زنبور عسل

دانه گرده در پزشکي اهميت خاصي دارد. در درمان بيماري‌هاي پروستات و آلرژي و در حال بي‌اشتهايي از داروهايي که از دانه گرده ساخته مي‌شوند، استفاده مي‌کنند. دانه گرده بعنوان مکمل غذايي بکار مي‌رود و از آن در رفع چين و چروک و لکه‌هاي صورت استفاده مي‌گردد. از داروهاي مشهور مي‌توان به Prostaflor , Ofilorex اشاره کرد.

نيش زنبور

از نيش زنبور عسل بعلت خاصيت قليايي و اسيدي بودن آن در درمان بيماريها ، استفاده مي‌کنند.

توليد مثل

در کارگرها تنها اثري ديده مي‌شود و ولي در ملکه به خوبي توسعه يافته است. ملکه جوان 6 روز بعد از بيرون آمدن ، با يک زنبور نر جفتگيري مي‌کند، اندام‌هاي جفت گيري نر پاره شده و در کيسه تناسلي ماده باقي مي‌ماند و تا اينکه بعد از بازگشتن به کندو ، کارگرها آنرا از بين مي‌برند. اسپرماتوزوئيدهايي که بدين صورت در کيسه ذخيره اسپرم ، جاي مي‌گيرد، بکار همه تخم‌هاي لقاح يافته‌اي که ملکه خواهد گذاشت، بکار مي‌رود. تخمدان‌هاي ملکه پر شده و شکم را پر مي‌کند و ظرف دو روز ، شروع به تخم گذاري مي‌کند.
از تخم‌هاي لقاح نيافته ، زنبورهاي‌نر (هاپلوئيد 16 کروموزوم) و از لقاح يافته‌ها ، زنبورهاي ماده (ديپلوئيد و داراي 32 کروموزوم) توليد مي‌شود. تخم‌ها تبديل به لاروکرمي شکل کوچک فاقد پاها و چشم مي‌شوند و از ژله شاهانه که توسط غده‌هاي حلقي کارگران جوان توليد مي‌گردد، تغذيه مي‌کنند. ولي لاروهاي ملکه بيشتر به تغذيه شاهانه مي‌پردازند و به همين جهت با سرعت زياد بزرگ و تمايز مي‌يابند.
دم لارو چندين بار ، پوست اندازي مي‌کند روي سلول بوسيله موم پوشيده مي‌شود. و لارو در داخل آن قرار گرفته و شفيره نام دارد و دگرديسي را کامل نموده و به کمک آرواره‌هاي زبرين ، سرپوش حجره را پاره کرده و به شکل يک نوزاد جوان بيرون مي‌آيد. بعد از عمل جفت گيري زنبوران نر ، به بي‌غذايي مي‌افتند و مي‌ميرند.

عسل
خواص تغذيه اي عسل

كارشناسان تغذيه با توجه به خواص تغذيه اي عسل، مصرف اين فرآورده طبيعي با ارزش را كه در آموزه هاي ديني هم بر آن تاكيد شده توصيه مي كنند. يك استاد دانشگاه علوم پزشكي ايران در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران، درباره خواص تغذيه اي عسل افزود: "عسل جايگزين بسيار خوبي به جاي شكر است و به علت داشتن فروكتوز جذب آهسته تري از شكر دارد كه از اين حيث در زمينه پيشگيري از ديابت و جلوگيري از افزايش ناگهاني قند خون بسيار مفيد بوده و موجب سيري طولاني تري در فرد مي شود. " وي درباره ممنوعيت مصرف عسل براي كودكان زير يك سال گفت: "براي كودكان زير يك سال، مصرف عسل به هيچ وجه توصيه نمي شود، اما بعد از يك سالگي براي كودكان شيرخوار اضافه كردن عسل توصيه مي شود. " اين استاد دانشگاه افزود: "براي درمان سرفه هاي تحريكي در كودكان، افزودن عسل به شير يا به همراه ليموترش تازه و يا مصرف آن در يك ليوان آب جوش توصيه مي شود. "
اين ماده زرين، غـني و فـوق الـعـاده محصول معجزه آساي زنبـورهــاي عسل است و جايگزين منـاسبـي بـراي شـکـر سفيد به شـمـار مـي رود. هر چند در تمامي سال موجود
مـي بـاشـد، امـا بايـد دانسـت که در تابستان و پاييز بعمل مـي آيد و در اين موقع از سال از سايـر مـواقـع تـازه تر مي باشد.
فرايند اعجاب انگيز تهيه عسل از چرخش زنـبـورهــا به دور گل ها شروع مي شود. آنها در همين حال شهد گـل ها را در دهـان خـود جـمـع مي کـنـنـد. شـهـد گـل هـا بـا آنــزيم
مخصوصي که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکيب شده و طي يک فرايند شيميايي تبديل به عسل مي شود. زنبورها، عسل را به داخل کندو مي برند و آنرا درون حفره ها و ديواره هاي هر شبکه از کندو ذخيره مي کنند. ارتعاشي که از بال زدن هاي آنها ايجاد مي شود، کار تهويه را انجام داده و موجب مي شود رطوبت بيش از اندازه آن از بين رفته و آماده مصرف گردد.

فوايد

علاوه بر اينکه عسل به عنوان شيرين کننده مغذي و طبيعي به شماره مي رود، تحقيقات حاکي از اين امر هستند که ترکيبات منحصر بفرد عسل، از آن يک ضد ميکروب و ضد اکسيدان قوي درست مي کنند.
عسل ناخالص (خام) – ماده اي ضد باکتري، ضد ويروس، ضد قارچ
خواص عسل – مانند اکثر مواد غذايي – به کيفيت آن بستگي دارد؛ اما در اين مورد بخصوص، کيفيت از اهميت بالاتري برخوردار است، چراکه گرده هايي که به پاهاي زنبور عسل مي چسبند، خاصيت درمانيشان در گياهان مختلف، متفاوت مي باشند. به علاوه در فرايند درست شدن عسل بسياري از مواد مغذي در داخل کندو باقي مي ماند. مي توان گفت که عسل ناخالص ( يا همان عسل اوليه) حاوي همان صمغي است که در موم وجود دارد. موم گاهي اوقات با نام "چسب زنبور" نيز شناخته مي شود که عبارت است از يک مخلوط مرکب صمغي شکل و مواد ديگري که زنبور هاي عسل با استفاده از آن کندو را آب بندي مي کنند و آنرا درمقابل باکتري و ساير ميکرو ارگانيسم ها محفوظ نگه مي دارند. زنبور عسل موم را با ترکيب کردن صمغ گياهان با ترشحات خود درست مي کند. جالب است بدانيد که موادي شبيه به قير خيابان نيز در موم ديده مي شود. گاهي اوقات زنبورهاي نگهبان از پرده هاي خاصي در داخل هر يک از حفره هاي کندو استفاده مي کنند تا موم را در آن محوطه انباشته کنند، سپس ساير زنبورها از اين ماده در دورتادور شانه عسل استفاده مي کنند و کليه شکاف ها را از اين صمغ ضد باکتري، ضد ويروس و ضد قارچ پر مي کنند. صمغي که در موم وجود دارد تنها حاوي مقدار کمي از مواد مغذي است که در عسل يافت مي شود. تحقيقات نشان داده اند که به طور کلي عناصري که در عسل و موم وجود دارند مي توانند از بروز سرطان و تومور جلوگيري نمايند. از اين موارد ميتوان به فنيل کتينوري متيل اسيد، فني اتيل دي متيل کافيت اشاره کرد. محققان بر اين باورند که اين ترکيبات از بروز سرطان روده در حيوانات جلوگيري مي کنند که اين امر با کم شدن فعاليت دو آنزيم با نام هاي فسفاتيديلينوسيتول نوعي فسفو ليپاز C ليپوکسيجن امکان پذير مي شود. زمانيکه عسل خام طي فرايند گرمايشي قرار مي گيرد بسياري از خواص مفيد اوليه خود را از دست مي دهد.
عسل کارايي ورزشي را افزايش داده و موجب بهبود جراحات مي شود
اصولاً از عسل به عنوان ماده اي انرژي زا استفاده مي کنند. در تحقيقات اخير ثابت شده که از عسل همچنين مي توان به عنوان يک ماده ارگوژنيک (موادي که قابليت اجرايي ورزشکاران را ارتقا مي بخشد) نيز استفاده کرد. همچنين اين ماده در بهبود زخم ها و ساير جراحات نيز نقش مهمي را ايفا مي کند.
سال ها پيش در زمان بازي هاي المپيک معمولاً ورزشکاران براي بدست آوردن نيرو و توان بيشتر از مواد غذايي مخصوصي استفاده مي کردند که در اين ميان مي توان به عسل و انجير خشک اشاره کرد. در حال حاضر نيز عده اي از پژوهشگران تحقيقات خود را بر روي اين ماده شروع کرده اند. يکي از تحقيقاتي بر روي 39 نفر ورزشکار وزنه بردار که هم شامل خانم ها مي شدند و هم آقايون، انجام شد. اين افراد تحت آموزش هاي سنگين وزنه برداري و بدن سازي قرار داشتند. آنها پس از اتمام تمرينات مکمل پروتيئن خود را يا با شکر يا مالتودکسترين و يا عسل مخلوط کرده و مصرف مي نمودند. قند خون گروهي که از عسل استفاده مي کردند در تمام طول مدت 2 ساعت تمرين ثابت باقي مي ماند. همچنين قدرت ماهيچه ها و نيروي ذخيره شده در آن دسته از افرادي که از مکمل پروتئين و عسل استفاده کرده بودند نسبت به سايرين افزوني داشت.
ثابت نگه داشتن قند خون در طي تمرينات استقامتي در کنار مصرف کربوهيدرات يکي از راههاي مناسب براي ذخيره گليکوژن در ماهيچه هاست. همانطور که مطلع هستيد گليکوژن نوعي قند ذخيره شده در ماهيچه هاست که حالت سوخت آماده مصرف را دارد. به همين دليل ورزشکاراني که از عسل استفاده مي کردند گليکوژن کافي در ماهيچه هايشان ذخيره مي شد و روز آينده مي توانستند با بالاترين آمادگي و دارا بودن بالاترين ميزان سلامتي در تمرينات شرکت کنند. تا اين لحظه ثابت شد که عسل مي تواند به عنوان منبع ديگري از کربوهيدارت به ورزشکاران کمک کند تا در بهترين وضعيت واکنش نشان دهند و مي توان ادعا کرد که نسبت به تمام انتخاب هاي ديگر ارجحيت دارد.
از ديگر خواص شفا بخش عسل، مي توان به قابليت بالاي آن در بهبود جراحات اشاره کرد. براي قرن ها عسل به عنوان يک ماده ضد عفوني کننده و همچنين گندزدا مورد استفاده قرار مي گرفت و به صورت موضعي بر روي زخم ها، سوزش ها و جراحات استعمال مي شد. در يکي از بررسي هايي که در هند انجام شده، محققان خواص دارويي عسل را با درمان قراردادي (سولفاديازين) بر روي 104 بيماري که داراي سوختگي درجه يک بودند، امتحان کردند. پس از گذشت يک هفته از شروع درمان 91 % از بيماراني که تحت معالجه با عسل قرار گرفته بودند، هيچ گونه عفونتي نکردند. اين در حالي است که تنها 7% از افرادي که از دارو استفاده کرده بودند، دچار عفونت نشدند. همچنين بسياري از بيماراني که در گروه درماني عسل قرار گرفته بودند، قادر شدند تا خيلي زودتر بهبود پيدا کنند. يکي ديگر از مزاياي عسل در تحقيقي که بر روي افراد سزارياني و هستورکتومي ( بيرون آوردن رحم) انجام شد، کاملاً مشهود است. بدن اين افراد خيلي زودتر از سايرين، از کليه عفونت ها پاک شد و خيلي زودتر از بيمارستان مرخص شدند.
واکنش شفابخش عسل آن هم زمانيکه به صورت موضعي استعمال مي گردد، از روند خاصي پيروي مي کند. از آنجاييکه عسل به طور اخص از گلوکز و فراکتوز ( دو نوع قندي که آب زيادي به خود جذب مي کنند) تشکيل شده، به همين دليل آبي را که در روي زخم ها جمع مي شود را به خود جذب مي کنند، از اينرو رشد باکتري ها و قارچ ها در آن محل متوقف مي شود. اين ميکروارگانيسم ها (همان موجودات ذره بيني "قارج و باکتري") در محيط هاي مرطوب و نمدار رشد مي کنند.
همچنين عسل خام داراي آنزيمي به نام گلوکز اکسيداس مي باشد که وقتي با آب مخلوط مي شود، پراکسيدهيدروژن توليد مي کند که اين ماده خود به عنوان نوعي ضد عفوني کننده خفيف شناخته مي شود. علاوه بر آنزيم هاي خاصي که در عسل يافت مي شوند و نقش مرهم را ايفا مي کنند، عسل شامل آنتي اکسيدان فلاوانويد نيز ميباشد که نقش آنتي باکتريال را اجرا مي کند. يکي از ضد اکسيدانها، چينوسمرين نام دارد که تنها مختص به عسل مي باشد، پژوهشگران هم اکنون در حال مطالعه اين عنصر هستند تا با خواص ضد اکسنده آن بيشتر آشنا شوند. يکي ديگر از مطالعات آزمايشگاهي بر روي عسل سترون نشده نشان داده است که اين ماده واکنش بجايي در مقابل استافي لوکسز (باکتري که در همه جا وجود دارد و باعث ايجاد عفونت در زخم هاي باز مي شود) از خود نشان مي دهد. عسلي که رنگ آن کمي تيره تر است، به ويژه عسلي که از گل هاي گندم سياه، و تپلو درست شده باشد حاوي مقادير بيشتري آنتي اکسيدان نسبت به ساير انواع عسل ها مي باشد. همچنين عسل خام و عسلي که تحت فرايندهاي شيميايي قرار نگرفته باشد، داراي مزاياي بيشتري نسبت به انواع مشابه خود مي باشد.
روزانه يک قاشق عسل بدن را در مقابل راديکال هاي آزاد محافظت مي کند
مصرف روزانه يک قاشق عسل گردش خون در رگ ها را تسريع مي بخشد و موجب توليد آنتي اکسيدانهاي خاصي در بدن انسان مي شود. اين امر در دويست و بيست و هفتمين نشست جامعه دارويي آمريکا که در 28 مارچ سال 2004 در کاليفرنيا برگزار شد، به اثبات رسيد. در اين همايش "هيدرون گرس" زيست شيميدان و همکارانش 25 تحقيق مشابه را از دانشکده ديويس کاليفرنيا ارائه دادند. طي اين مطالعات، افراد تحت آزمايش علاوه بر رژيم غذايي روزانه خود، يک قاشق سوپخوري عسل مصرف ميکردند. پس از اينکه محققان نمونه هاي خوني آنها را در طي فواصل زماني معين، بر روي نمودار بردند، به اين نتيجه رسيدند که ارتباط مستقيمي ميان مصرف عسل و ميزان پلي فنوليک (نوعي آنتي اکسيدان) در خون وجود دارد.
عسل براي افراد سالم، کسانيکه کلسترول بالا و ديابت نوع 2 دارند، مفيد ميباشد
در آزمايش هاي مختلفي که بر روي افراد سالم و کسانيکه داراي کلسترول بالا بودند و يا اينکه دچار ديابت نوع دوم بودند، انجام شد، دانشمندان به اين نتيجه رسيدند که عسل يکي از مناسب ترين شيرين کننده ها براي تمام گروه هاي ذکر شده مي باشد.
براي 15 روز، به 8 فرد سالم، 6 بيمار با کلسترول بالا، و 7 بيماري که داراي ديابت نوع دوم بودند به ميزان مشابهي شکر، عسل مصنوعي، و عسل طبيعي خورانده شد.
در افرادي که از سلامت کامل برخوردار بودند، مصرف شکر و عسل ساختگي يا تاثير منفي بر روي آنها داشت و يا به طور کلي هيچ تاثيري نداشت. اين در حالي است که مصرف عسل طبيعي در اين افراد منجر به کاهش 7 درصدي کلسترول، 2% تري گليسريد، 6% هموسيستين ( يکي از فاکتورهاي ريسک ابتلا به بيماري هاي قلب – عروقي)، و 6% قند خون شد. همچنين HDL و يا همان کلسترول خوب خون آنها به ميزان 2% افزايش پيدا کرد.
در بيماراني که داراي کلسترول بالا بودند، عسل مصنوعي ميزان LDL يا همان کلسترون بد خون را کاهش داد. اين امر در حالي است که مصرف طبيعي عسل منجر به کاهش 8 درصدي کلسترول شد که در اين ميان سهم کلسترول بد خون 11% بود. همچنين پروتيئن انفعالي C نيز تا 75% کاهش پيدا کرد.
و نهايتاً در بيماراني که مبتلا به ديابت نوع دوم بودند، مصرف عسل طبيعي باعث کاهش قابل توجه قند خون در آنها گرديد. بنابراين بهتر است کمي عسل را صبح ها در شير، ظهرها در ماست و يا يعد از ظهر در چاي خود مخلوط کنيد و از نوشيدن آن لذت ببريد. به نظر مي رسد که مصرف يک قاشق عسل به طور روزانه، نياز شما به مصرف داروهاي مختلف را تا حد زيادي کاهش مي دهد.
هر چند آداب غذايي جديد، مانند گذشته به خواص غذايي فوق العاده عسل اهميت نمي دهد، اما نبايد فراموش کرد که عسل حاوي مقادير زيادي ويتامين B2، ويتامين B6و آهن و منگنز مي باشد.

تعريف

عسل يک شيرين کنده چسبناک است که به طور طبيعي توسط زنبورها براي تغذيه شخصي شان استفاده درست مي شود. تهيه عسل از چرخش زنبورها به دور گل ها شروع مي شود. آنها در همين حال شهد گل ها را در دهان خود جمع مي کنند. شهد گل ها با آنزيم مخصوصي که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکيب شده و طي يک فرايند شيميايي، تبديل به عسل مي شود. زنبورها، عسل را به داخل کندو مي برند و آنرا درون حفره ها و ديواره هاي هر شبکه از کندو ذخيره مي کنند. ارتعاشي که از بال زدن هاي آنها ايجاد مي شود، کارتهويه را انجام داده و موجب مي شود رطوبت بيش از اندازه آن از بين رفته و آماده مصرف گردد.
عسل در محدوده رنگ ها متفاوتي از جمله سفيد، کهربايي، قرمز، قهوه اي و تقريباً سياه درست مي شود. طعم و حالت آن به شهد گل هايي که عسل از آن تهيه ميشود، بستگي دارد. بيشتر زنبورها عسل را از شهد گل هايي نظير شبدر، يونجه، خلنگ، و اقاقيا درست مي کنند، اما مي توان گفت که عسل از گل هاي متفاوت از جمله سنبل و آويشن نيز مي تواند گرفته شود.
عسل از قرن ها پيش هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده بشر قرار ميگرفته. پرورش زنبور عسل به منظور تهيه عسل، برمي گردد به 700 سال پيش از ميلاد مسيح. براي مدت ها عسل به عنوان يک ماده خوراکي مقدس و نادر شناخته مي شده. در زمان باستان از عسل بيشتر در مراسم مذهبي به عنوان ماده اي براي تکريم خدايان استفاده مي شده. همچنين از عسل براي موميايي کردن مردگان نيز بهره مي جستند. از اين گذشته به عنوان دارو و وسيله اي براي آراستن و زيبايي نيز به کار مي رفته. در تاريخ اينطور آمده که براي مدت ها، تنها خانواده هاي ثروتمند، توان استفاده از عسل را داشتند چرا که اين ماده آنقدر گران بوده که تنها خانواده هاي متمول قدرت خريد آنرا پيدا مي کردند.
پرستيژ عسل براي قرن ها ادامه داشت تا زمانيکه طرز تهيه شکر تصويه شده از چغندر قند و نيشکر "کشف" شد. از آنجايي که توليد شکر در مقادير انبوه، گسترش پيدا کرد و از قيمت مناسبي نيز برخوردار بود، توانست جاي خود را در ميان مردم باز کند. به مجرد جلب توجه مدرم به شکر، عسل در مصارف آشپزي جاي خود را به شکر داد. هر چند عسل هنوز هم به عنوان يک ماده شيرين کننده شناخته مي شود، اما بيشتر براي مصارف دارويي و شيريني پزي مورد استفاده قرار مي گيرد.

انتخاب و نگهداري

عسل را هم مي توان به صورت بسته بندي و هم به صورت عمده خريداري کرد. اين روزها اغلب عسل را پاستوريزه مي کنند، اما در بازارهاي بومي مي توانيد انواع خام آنرا نيز پيدا کنيد. عسل خام که پاستوريزه و تصفيه نشده است، داراي بالاترين خواص آلي مي باشد و جزء بهترين انتخاب ها محسوب مي شود. دنبال انواعي از عسل برويد که روي آن برچسب : "100% طبيعي" خورده باشد. عسل هاي طبيعي معمولاً نيمه شفاف هستند، عسل هاي کرمي رنگ، غير شفاف هستند و باافزودن بلور عسل به عسل مايع درست مي شوند. عسل با کيفيت ويژه، از نکتار گل هاي مختلف مانند سنبل و آويشن درست مي شود و به صورت فراوان در دسترس مي باشند. به خاطر داشته باشيد که هر چه عسل پر رنگ تر باشد، طعم آن سنگين تر است.
مي بايست عسل را در يک ظرف در بسته نگهداري کنيد و از ورود هوا به داخل آن جلوگيري نماييد. اگر عسل را در محلي خشک و خنک نگهداري کنيد، مي توانيد براي زمان نامحدود از آن استفاده نماييد. دليل اين امر وجود مقدار زيادي شکر و PH اسيدي بالاي در آن مي باشد که از رشد هر گونه ميکروارگانيسمي جلوگيري مي نمايد. اگر عسل را در محل سرد نگهداري کنيد، غليظ و سفت مي شود و اگر آنرا در محل گرمي نگهداري کنيد رنگ آن تيره شده و طعم اوليه خود را از دست مي دهد.

نکاتي براي استفاده از عسل در غذاها

اگر عسل شما بلوري شده باشد، بايد آنرا به مدت 15 دقيقه داخل آب گرم قرار دهيد؛ اين کار به شما کمک مي کند تا مجدداً آنرا به حالت اوليه خود دربياوريد. از قرار دادن عسل در مايکروفر خودداري کنيد چرا که اين کار منجر به افزايش هيدروکسي متيل فورفورال (HMF) شده و اين امر سبب برگشتن مزه عسل مي شود. براي جلوگيري از چسبيدن عسل به پيمانه، از عسل رقيق استفاده کنيد.
عسل در بيشتر دستورهاي غذايي به عنوان جايگزين مناسبي براي شکر شناخته ميشود. از آنجاييکه ميزان شيريني عسل از شکر بيشتر است به ازاي هر يک پيمانه شکر بايد نيم و يا يک سوم پيمانه عسل استفاده کنيد. به علاوه درجه حرارت پخت را نيز تا 25 درجه فارنهايت کاهش دهيد چرا که عسل رنگ غذاها را خيلي سريع تر به سمت قهوه اي متمايل ميکند.

چند دستور مصرف ساده و سريع

از عسل به عنوان جا شکري روي ميز استفاده کرده و چاي خود را با عسل شيرين کنيد.
بر روي برش سيب از عسل و دارچين استفاده کنيد.
براي شيرين کردن شير خود مي توانيد به جاي شکر از عسل استفاده کنيد.
يک ساندويچ خوشمزه که براي هر سني لذيذ مي باشد مخلوطي از کره بادام زميني يا بادام، عسل و موز مي باشد.
در يک قابلمه با شعله ملايم، مقداري شير سويا، عسل و شکلات تلخ سياه را مخلوط کنيد تا يک نوشيدني شير شکلات مغذي تهيه نماييد.

ايمني

به خاطر داشته باشيد که فرايند تهيه عسل، عملکر گياهان و طبيعت مي باشد که پيرو آن گرده، شيره، شهد و صمغ گياهان جمع آوري مي شود. به نظر مي رسد که ساير موادي که در طبيعت يافت مي شوند، مانند فلزات سنگين، آفت کش ها، و آنتي بيوتيک ها نيز در عسل ديده مي شوند که ميزان اين مواد به طور گسترده در انواع مختلف عسل ها متغير است.

نمودار مواد مغذي

عسل سرشار از ويتامين هاي B2 و B6 مي باشد و همچنين مقاديري از آهن و منگنز نيز در آن به چشم مي خورد.
محققان به تازگي دريافته‌اند ماليدن عسل روي زخم افراد ديابتي مي‌تواند از قطع شدن عضو عفوني شده جلوگيري کند. اين تنها يكي از خواص اين ماده طبيعي شفابخش است.
عسل ترکيبي از قندها (فروکتوز و گلوکوز و…)، ويتامينهاي ب6، ث، تيامين، نياسين، ريبوفلاوين، اسيد پانتوتنيک، کلسيم، مس، آهن، منيزيم، منگنز، فسفر، پتاسيم، سديم و روي است.
اين معجون تندرستي داراي آنتي اکسيدانهاي زيادي است و در قرآن کريم هم از آن به عنوان ماده‌اي شفابخش براي درمان بيماري‌ها ياد شده است.
نمي‌توان فهميد انسان اولين بار در چه زماني عسل را کشف کرد. اما مي‌توان گفت انسان از سالها سال قبل از اين ماده به عنوان يک غذاي انرژي بخش و شيرين کننده طبيعي و حتي براي درمان بيماري استفاده مي‌کرده.
محققان به تازگي دريافته‌اند ماليدن عسل روي زخم افراد ديابتي مي‌تواند از قطع شدن پاي عفوني شده جلوگيري کند.
يکي از پزشکان دانشگاه ويسکانسين که چند نفر از بيماران ديابتي خود را به همين روش از قطع عضو نجات داده بود، آزمايش جديدي براي توسعه همه جانبه درمان با عسل را آغاز کرده است. او 6 سال پيش، پس از اينکه به روشهاي معمول نتوانست زخم پاي يک بيمار 79 ساله را درمان کند تصميم گرفت درمان با عسل را امتحان کند.
جالب است بدانيد زخم آن مرد بدون اينکه آنتي بيوتيک ديگري مصرف کند خيلي زود بهبود يافت و همين باعث شد که او تصميم به بررسي اثر عسل در درمان زخم ديابتي‌ها بگيرد.

عسل برضد ميکربها

عسل، به علت کم بودن رطوبت و فعاليت آب آن(همان چيزي که به اثر اسمزي معروف است)، مانع رشد قارچ و به خصوص باکتريها مي‌شود. بعضي از دانشمندان معتقدند خاصيت اسيدي عسل (2/3 تا 5/4 =ph) باعث خاصيت ضد ميکروبي آن است و عده ديگر اين اثر را به پراکسيد هيدروژن نسبت مي‌دهند. تشکيل اين ماده به دليل وجود «اسيد گلوکورونيک» است که خاصيت ضدباکتريايي به آن داده. جالب اين جاست که حتي در صورت رقيق شدن عسل با آب، به دليل وجود آنزيم گلوکوز اکسيداز؛ پراکسيد هيدروژن آزاد شده و اثر ضدميکروبي عسل از بين نمي‌رود.
حتي در مطالعه‌اي عسل جهت درمان عفونت پوستي بعد از سزارين يا هيستركتومي هم به كار رفته و باعث بهبود سريعتر و عوارض كمتري شده. در حالي كه دانشمندان هنوز در مورد خواص درماني عسل در حال بررسي و تحقيق هستند، برخي از شركتها، در حال ساختن تيوپ‌هايي محتوي عسل استريل شده و باندهاي آغشته به عسل استريل شده براي كاربرد عسل در مداواي زخم‌ها هستند.
لازم است بدانيد محققان هشدار مي‌دهند، مردم براي مداواي زخم خود از مغازه‌ها عسل نخرند چون قرار گرفتن در دماي گرم و نامناسب، خواص ضد باكتري آن را احتمالاً از بين برده و اين افراد بايد تحت مداواي پزشك متخصص قرار گيرند.

عسل و درمان آسيب‌هاي چشم

با توجه به خواص ضد ميكروبي ثابت شده در عسل و اثرات مفيد آن در سوختگي و عفونت پوست؛ در مؤسسه رازي بررسي جديدي روي ترميم آسيب‌هاي چشم مانند نقص اپيتليوم قرنيه در خراش قرنيه و سوختگي شيميايي چشم صورت گرفت و مشخص شد كه عسل در ترميم اين آسيب هم به طور محسوسي مؤثر است.

عسل، درمان گرفتگي رگ‌هاي خوني

مصرف روزانه 4 قاشق عسل از گرفتگي رگ‌هاي خوني جلوگيري مي‌كند. به گفته محققان در نشست سالانه انجمن شيمي‌دانان آمريکا، كسي كه روزانه 4 قاشق عسل مصرف كند، از خواص آنتي اکسيداني عسل بيشتر بهره خواهد برد. آنتي اكسيدان ماده‌اي است كه از بافت‌هاي بدن در مقابل راديکالهاي آزاد محافظت کرده و از گرفتگي رگ‌هاي خوني جلوگيري مي‌كند.
براساس اين گزارش، محققان به مرداني كه بين 18 تا 68 سال سن داشتند به مدت 5 هفته، هر روز يك ليوان آب با 4 قاشق عسل دادند و مشاهده كردند آنتي اكسيدان آنها بيشتر از ديگران است.

عسل، داروي زخم‌معده

عسل به دليل غلظت بالايش مي‌تواند در معده با اسيد مخلوط شده و غلظت آن را کم کند. در ضمن گروهي از محققان متوجه شدند که عسل خاصيت ضد باکتريايي دارد.
همان طور که مي‌دانيد نوعي باکتري به نام هليکو باکترپيلوري عامل اصلي زخم‌هاي گوارشي است.
يك قاشق چاي خوري عسل طبيعي در معده خالي مي‌تواند مانع رشد اين باكتري خطرناك شود. در ضمن چون قند عسل توسط زنبور قبلاً هضم شده نسبت به ساير قندها، ساده‌تر در معده انسان هضم مي‌شود.

عسل، درمان آلرژي

تحقيقات نشان داده استفاده از عسلي که از گلهاي يک منطقه تهيه شده مي‌تواند آلرژي فصلي (که در اثر گرده گياهان ايجاد مي‌شود) را در ساکنين آن منطقه درمان کند. محققان علت را به وجود گرده‌هاي گل در عسل نسبت مي‌دهند. در ضمن به تجربه مشخص شده که خوردن مخلوط ليموترش و عسل در آب ولرم مي‌تواند به تسکين گلودرد و کاهش التهاب آن کمک کند.

عسل عليه سرطان

با توجه به نتايج به دست آمده از تحقيقات عسل داراي ماده آنتي اکسيدان به نام پلي فنول است که مي‌تواند به پيشگيري از تخريب بافت کولون (کوليت)کمک کند.
در ضمن اين ماده جمعيت باکتريهاي مفيد روده را هم زياد کرده و بدين وسيله موجب تقويت سيستم ايمني بدن، کمک به هضم، کاهش کلسترول و پيشگيري از سرطان روده بزرگ مي‌شود.

عسل عليه ديابت

گروهي از محققان ميگويند با ماليدن عسل بر روي زخم يک فرد مبتلا به ديابت ميتوان از لزوم قطع يک پاي عفوني پيشگيري کرد.
به گزارش خبرگزاري فرانسه از مديسون، پزشکي در دانشگاه ويسکانسين که شش بيمار ديابتي خود را از خطر قطع عضو نجات داده است، آزمايشي را براي ترويج استفاده گسترده از عسل درماني آغاز کرده است.
در اين درمان پس از برداشت پوست و باکتري مرده لايه عسل وارد زخم ميشود. جنيفر ادي پروفسور دانشکده پزشکي و بهداشت عمومي دانشگاه ويسکانسين گفت : عسل به دليل خاصيت اسيدي خود باکتري را از بين ميبرد و از بروز عوارض مقاومت باکتريايي که در مصرف آنتي بيوتيکهايي استاندارد ديده ميشود پيشگيري ميکند. وي اين موضوع را براي بهداشت جهاني بسيار حايز اهميت خواند.
ادي گفت : افراد مبتلا به ديابت معمولا از جريان خون ضعيفي برخوردارند و از آنجا که توانايي آنان براي مبارزه با عفونت کاهش مي يابد، زخم هايشان به سختي درمان ميشود. وي افزود تقريبا هر 30 ثانيه يک قطع عضو ناشي از ديابت در جهان انجام ميشود.
وي ابراز اميدواري کرد که اگر بتوان ثابت کرد که عسل موجب شفاي زخم اقراد ديابتي ميشود ميتوان اميدهاي تازه اي براي بسياري از بيماران مبتلا به ديابت بوجود آورد.
وي احتمال اين امر را بسيار زياد توصيف کرد. عسل درماني هم اکنون در نيوزلند براي درمان زخم هاي بستر و در اروپا بعنوان يک شکل درمان جايگزين استفاده ميشود.

رفع گرفتگي رگ ها با كمك عسل طبيعي

تحقيقات نشان مي دهد، عسل طبيعي در درمان گرفتگي رگ هاي خوني موثر است. به گزارش باشگاه خبرنگاران به گفته محققان ، مصرف اين ماده مي تواند آنتي اكسيدان و مواد محافظت را در خون ذخيره كند كه اين امر از گرفتگي رگ هاي خوني جلوگيري مي كند. بنابراين گزارش، عسل داراي مواد محافظتي است كه مي تواند بدن را در برابر واكنش هاي شيميايي كه ايجاد سلول هاي سرطاني مي كند، محافظت نمايد

عسل در درمان سرفه كودكان بسيار موثراست

خوردن يك قاشق چاي خوري عسل قبل از خواب در رفع سرفه كودك بسيار موثر است و باعث مي شود، كودك خواب راحت تري داشته باشد. به گزارش ايسنا، محققان دانشگاه ايالت پنسيلوانياي آمريكا در طي يك تحقيق درباره 105 كودك سنين 2 تا 18 ماهه كه در اثر عفونت مجاري تنفسي فوقاني سرفه مي كردند، آزمايش هايي به عمل آوردند. اين كودكان تا هفت روز سرفه مي كردند، به 35 نفر از اين كودكان عسل و به 33 نفر از آن ها شربت ضد سرفه دكتسرومتورفان و به 37 نفر ديگر چيزي داده نشد. سپس قراربر اين شد كه والدين كودكان با پر كردن فرم هايي كه محققان تنظيم كرده بودند اثرات درمان را گزارش دهند. دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه اثر درماني عسل بسيار بيشتر از دكسترومتورفان بود. عسل با كاهش تعداد و شدت سرفه ها تا حد زيادي در رفع آن كمك كرده بود. كودكان همچنين توانستند خواب راحت تري داشته باشند. عسل به خصوص از نوع تيره رنگ، از قديم به عنوان محصولي سرشار از آنتي اكسيدانت و داراي ويژگي هاي مقابله با ميكروب شناخته شده است. اكنون اين تحقيق اثرات مفيد عسل را در رفع سرفه تائيد مي كند.

استفاده از عسل در غذاي نوزادان مناسب نيست

عسل براي نوزادان مناسب نيست و شير و غذاهاي آنها نبايد با عسل شيرين شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران، به گفته متخصصان اطفال در آلمان، والدين براي تهيه غذاي كودك نبايد از محصولات طبيعي مثل عسل استفاده كنند.
بنابراين گزارش، متخصصان هشدار دادند عسل هاي موجود در بازار مي توانند حاوي سم بوتوليسم باشند و باعث مسموميت شديد نوزادان شوند. همچنين علاوه بر اين در عسل، گرده درختان و سبزه ها وجود دارد كه مي تواند باعث بروز آلرژي در كودك شود. اين گزارش مي افزايد، از سال چهارم زندگي خوردن عسل براي كودك بلامانع است ، زيرا باكتري هاي داخل روده آنها آنقدر مقاوم شده اند كه با سم بوتوليسم موجود در عسل مقابله كنند.

قرار دادن عسل در رژيم غذايي، اضطراب را كاهش مي دهد

يافته هاي دانشمندان نشان مي دهد كه مصرف عسل اضطراب را كاهش داده و موجب بهبودي حافظه و جلوگيري از پيري زودرس مي شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران ، دانشمندان معتقدند كه عسل حاوي آنتي اكسيدان هاي مختلف است و مي توان آن را به عنوان يك غذاي كامل به شمار آورد و همچنين باعث زيبايي پوست شده و براي درمان انواع زخم معده و سوختگي هاي مختلف موثر است.
ابن سينا در مورد اثرات معجزه آساي عسل مي گويد: عسل در طولاني کردن عمر و حفظ قدرت و توان انجام کار در سنين بالاي عمر، کارآمد، مؤثر است.
وي در ادامه مي گويد: اگر مي خواهيد جواني خويش را مصون داريد عسل بخوريد. کساني که سن آنها از چهل و پنج فراتر مي رود، بايد به طور منظم عسل را به خصوص با گردوي کوبيده استفاده کنند.
ابن سينا همچنين مي گويد: عسل بسيار خوب آن است که کاملا شيرين و خوشبو بوده و رنگش متمايل به سرخي باشد.
منابع :
خواص و فوايد عسل www.turkmenstudents.com
فوائد عسل از زبان ابن سينا http://tak360.persianblog.ir
زنبور عسل http://iaumdas.blogfa.com
معجزه عسل www.knowclub.com
عسل درماني براي درمان ديابت www.parsiteb.com
خواص تغذيه اي عسل http://rtp.ir/shop