در بخش اول و دوم با جايگاه پروتكل HTTP به منظور مبادله اطلاعات بين سرويس گيرندگان و سرويس دهندگان وب آشنا شديم . همچنين به اين موضوع اشاره گرديد كه پروتكل فوق ، همانند اغلب پروتكل هاي لايه application ، از معماري سرويس گيرنده - سرويس دهنده استفاده مي نمايد .
در اين بخش به بررسي برخي پتانسل هاي ارائه شده توسط پروتكل HTTP خواهيم پرداخت .

HTTP يك پروتكل با قابليت هاي فراوان

HTTP ،‌ پروتكلي با قابليت هاي فراوان است كه عليرغم برخي محدوديت ها ، داراي سابقه درخشاني در عرصه شبكه هاي كامپيوتري ( اينترانت ، اينترنت ) است .
HTTP پروتكلي ‌است كه امكان ارتباط بين سرويس گيرندگان و سرويس دهندگان وب را فراهم مي نمايد .
يك سرويس دهنده وب در واقع به عنوان يك سرويس دهنده HTTP نيز ايفاي وظيفه مي نمايد .
زماني كه مرورگر وب درخواست يك صفحه را از سرويس دهنده وب مي نمايد، در واقع يك HTTP request را ارسال و سرويس دهنده وب نيز پاسخ آن را با يك HTTP response خواهد داد . يك پيام HTTP ، يك درخواست ( request ) و يا پاسخ ( response ) است كه از يك ساختار خاص تبعيت مي نمايد .
HTTP به يك پروتكل خاص لايه حمل وابستگي نداشته و عموما" از پروتكل TCP استفاده مي نمايد (پورت شناخته شده 80 ) .

كدهاي وضعيت

همانند بسياري از پروتكل ها ، پروتكل HTTP بر اساس يك مدل سرويس گيرنده - سرويس دهنده كار مي كند . كدهاي وضعيت توسط تعداد زيادي از پروتكل هاي لايه application استفاده مي گردد و مي توان آنان را به پنج گروه عمده تقسيم نمود . جدول زير گروه هاي پنج گانه كدهاي وضعيت را در ارتباط با پروتكل HTTP نشان مي دهد .

عملكرد	كد
اطلاع رساني براي استفاده در آينده	1XX
انجام موفقيت آميز تراكنش	2XX
راهنمائي مجدد	3XX
بروز خطاء سمت سرويس گيرنده	4XX
بروز خطاء سمت سرويس دهنده	5XX

هر يك از پنج گروه فوق، داراي كدهاي وضعيت زير مجموعه اي مي باشند كه بيانگر جزئيات عمليات است . جدول زير برخي از كدهاي وضعيت هر يك از گروه هاي پنج گانه فوق را در ارتباط با پروتكل HTTP نشان مي دهد .

عملكرد	كد وضعيت
تراكنش با موفقيت انجام شده است	200
دستور POSTبا موفقيت انجام شده است	201
درخواست ارسالي دريافت گرديد.	202
منبع درخواستي در مكان هاي مختلفي پيدا شده است	300
منبع درخواستي به صورت دائم منتقل شده است	301
منبع درخواستي به صورت موقت  منتقل شده است	302
درخواست نامناسب از جانب سرويس گيرنده	400
درخواست غيرمجاز	401
منبع درخواستي پيدا نگرديد	404
بروز خطاء بر روي سرويس دهنده	500
متد استفاده شده ، پياده سازي نشده است	501

درخواست هاي سرويس گيرندگان و دستورات

سرويس گيرندگان وب به منظور استفاده از خدمات سرويس دهندگان وب از مجموعه پتانسيل هاي ارائه شده ( دستورات ) توسط پروتكل HTTP استفاده مي نمايند :
• GET : سرويس گيرنده وب درخواست يك منبع موجود بر روي سرويس دهنده وب را مي نمايد .
• POST : سرويس گيرنده وب اطلاعاتي را براي سرويس دهنده وب ارسال مي نمايد .
• PUT : سرويس گيرنده وب يك مستند جايگزين را براي سرويس دهنده وب ارسال مي نمايد .
• HEAD : سرويس گيرنده وب اطلاعات خاصي را در ارتباط با يك منبع موجود بر روي سرويس دهنده درخواست مي نمايد ( عدم نياز به خود منبع )
• DELETE : سرويس گيرنده وب درخواست حذف يك سند موجود بر روي سرويس دهنده را مي نمايد .
• TRACE : سرويس گيرندگان وب ، پراكسي مربوط به خود را تعريف مي نمايند . از متد فوق اغلب در موارد اشكال زدائي استفاده مي گردد .
• OPTIONS : ساير پتانسيل هاي موجود به منظور كار بر روي يك سند توسط يك سرويس گيرنده وب درخواست مي گردد .
• CONNECT : سرويس گيرنده وب به عنوان يك پراكسي به يك سرويس دهنده HTTPS متصل مي گردد .
در اغلب موارد صرفا" از متد‍ GET و در برخي موارد از HEAD استفاده مي گردد ( در صورت اشكال زدائي يك برنامه وب از تمامي امكانات فوق استفاده مي شود ) .

مراحل ايجاد يك تراكنش

يك سرويس گيرنده وب قبل از اين كه بتواند با يك سرويس دهنده وب داده ئي را مبادله نمايد ، مي بايست با آن ارتباط برقرار نمايد . بدين منظور از پروتكل TCP/IP استفاده مي گردد . همانگونه كه اشاره گرديد سرويس گيرنده و سرويس دهنده وب براي ارسال يك درخواست و پاسخ به آن از پروتكل HTTP استفاده نموده و ارتباط ايجاد شده بين خود را صرفا" براي يك تراكنش نگهداري مي نمايند ( HTTP يك پروتكل Stateless است ) .
فرآيند ايجاد يك تراكنش بين سرويس گيرنده و سرويس دهنده وب را مي توان در چهار مرحله زير خلاصه نمود:
• مرحله اول ، برقراري ارتباط : در ابتدا مي بايست يك ارتباط و يا اتصال مبتني بر پروتكل TCP/IP بين يك سرويس دهنده و يك سرويس گيرنده وب ايجاد گردد . به منظور تشخيص نوع پروتكل استفاده شده ، برنامه ها از يك عدد منحصر بفرد با نام شماره پورت استفاده مي نمايند .( پروتكل FTP از پورت 21 ، پروتكل Telnet از پورت 32 ، پروتكل SMTP از پورت 25 ، پروتكل HTTP از پورت 80 ) .
• مرحله دوم : ‌ايحاد و يا صدور يك درخواست توسط سرويس گيرنده
• مرحله سوم : ‌پاسخ سرويس دهنده به درخواست سرويس گيرنده
• مرحله چهارم ،‌ خاتمه و يا توقف ارتباط : سرويس دهنده مسئوليت خاتمه ارتباط TCP با سرويس گيرنده وب را پس از پاسخ به درخواست سرويس گيرنده برعهده دارد . به منظور برخورد با مسائل غيرقابل پيش بيني ، هم سرويس گيرنده و هم سرويس دهنده مي بايست قادر به مديريت يك ارتباط باشند . مثلا" پس از فعال نمودن دكمه stop در مرورگر ، مي بايست به ارتباط ايجاد شده توسط سرويس گيرنده خاتمه داده شود .