ا جرام نزديک زمين(Near Earth Objects ) اجرام نجومي هستندکه مدار آنها از نزديکي مدار زمين مي گذرد.بيشتر آنها دنباله دار ها يا سيارکهايي هستند که تحت تاثير گرانش خورشيد و ديگر سيارات به همسايگي زمين رسيدهاند. به طور دقيق سيارکها يا دنباله دار هايي که حضيض مداري شان در فاصله کمتر از 1/3 واحد نجومي باشد NEO محسوب مي شوند. اين اجرام به دو دسته اساسي دنباله دارها و سيارکهاي نزديک زمين تقسيم بندي مي شوند.منشاء دنباله دارها نواحي خارجي و سرد منظومه شمسي است در حالي که بيشتر سيارکها از نواحي داخلي و گرم به خصوص کمربند سيارکها مي باشند. NEO ها اندازه متفاوتي دارند، از چند متر تا دهها کيلومتر . قطر سيارکها نزديک زمين را با کمک قدر مطلق آنها تخمين مي زنند. قدر مطلق يک سيارک به قدر مرئي آن وقتي در فاصله 1 واحد نجومي از خورشيدباشد، گفته مي شود. ضريب بازتاب سيارکها بين 0/05 تا 0/25 است بنابراين با دانستن قدر مطلق آنها ، قطر تقريبي شان تعيين مي شود.به عنوان مثال سيارکي با قدر مطلق 8 قطري بين 65 تا 150 کيلومتر دارد. حتي شهابواره ها و گردوغبارهاي بين سياره اي را نيز مي توان بعنوان NEO در نظر گرفت که با شار جرمي دهها هزار تن در سال به زمين برخورد مي کنند. بخش اصلي دنباله دارها و سيارکها را يخ آب ، ترکيبات کربن تشکيل مي دهند و اين مواد در شکل گيري حيات در زمين نقش موثري داشته اند. برخورد اين اجرام در يک ميليارد سال اول تشکيل زمين ، خيلي شديد بوده است . با سرد شدن تدريجي زمين و کاهش برخوردها حيات اوليه در زمين شکل گرفت. مطالعه NEO ها اطلاعات مفيدي در مورد ديگر سيارات منظومه شمسي در اختيار ما قرار مي دهد. ترکيب دنباله دارها مشابه سيارات گازي و سيارکها مشابه سيارات خاکي است. اين اجرام داراي مواد معدني بسياري هستند.استخراج لين مواد خام ارزش زيادي خواهد داشت. اين مواد مي توانند براي پيشبرد تحقيقات فضايي و سوخت مورد استفاده قرار گيرند. تخمين زده مي شود ارزش مواد موجود در کمربند سيارکها حدود 100 ميليارد دلار براي هر فرد زميني باشد!
خطربرخورد
همواره خطر برخورد اجرام نزديک زمين ما را تهديد مي کند. براي تخمين احتمال برخورد مي توان از مطالعه دهانه هاي برخوردي زمين سود جست. گمان مي رود در 65 ميليون سال پيش برخورد يک جرم بزرگ به زمين باعث از بين رفتن گونه هايي از حيات از جمله دايناسورها شده باشد. به طور ميانگين در هر چند هزار سال انتظار برخورد سيارکي به قطر يک کيلومتر وجود دارد که مي تواند عوارض گسترده اي را به جا بگذارد. در هر 100 سال احتمال برخورد جرمي به قطر 50 متر وجود دارد. چنين برخوردي مي تواند دهانه اي به قطر بيش از يک کيلومتر به جا بگذارد.ميزان تخريب به اندازه ، سرعت، چگالي اين اجرام بستگي دارد. سرعت بالاي جرم برخوردي( دهها تا صدها کيلومتر در ثانيه) باعث مي شود که انرزي جنبشي زيادي به وجود آيد. قدرت تخريب سيارکي با قطر يک کيلومتر که با سرعت 20 Km/s به زمين برخورد مي کند معادل انفجار 50 هزار مگاتن TNT است. تعدادي از سيارکهاي نزديک زمين معروف به سيارکهاي خطرناک به فاصله کمتر از 0.05 واحد نجومي از زمين مي رسند. کشف و تعيين دقيق مدار آنها از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. تا کنون حدود 600 سيارک خطرناک شناخته شده است. اهميت اجرام نزديک زمين باعث شده است که اخترشناسان به کشف و مطالعه آنها بپردازند. تا سال 1970 فقط 30 سيارک نزديک زمين کشف شده بود. امروزه با استفاده از تکنيک هايي همچون پردازش داده، تصوير برداري ميدان باز تعدا د آنها در حال افزايش است.تا کنون سفينه هايي مانند NEAR براي ملاقات با اين اجرام استفاده شده است و طرحهايي براي کشف و شناسايي اين اجرام وجود دارند که LINEAR , NEAT نمونه هايي از آنها هستند. تخمين زده مي شود که حدود 1500 NEO با قطر بيش از يک کيلومتر وجود داشته باشد. بسياري از اين اجرام کوچک و کم نور هستند.(قدر 19 يا حتي کم نورتر) بنابر اين بسياري از آماتورها به ابزارهاي مناسب براي کشف آنها دسترسي ندارند. اما رصد آنها کمک شاياني به تعيين دقيق مدارشان وپيش بيني موقعيت آنها مي کند.گاهي اوقات فاصله بين زمان کشف يک NEO و زمان نزديکي آن به زمين کوتاه است که اين موضوع مي تواند بسيار خطرناک باشد. اخيرا" مجريان طرح LINEAR موفق به کشف سيارک 2004FH شدند. در کمتر از دو روز بعد اين سيارک 30 متري به فاصله 42700 کيلومتري زمين رسيد. اين فاصله 1/9 فاصله زمين تا ماه است.بدين ترتيب اين سيارک رکوردي را به جا گذاشت و خطر از بيخ گوشمان گذشت.
اجرام داخلي کشف شده منظومه شمسي تا سال 1998
چون NEO ها به زمين نزديک هستند خيلي سريع جابه جا مي شوند. مثلا" سيارک 2004FH وقتي به نزديکترين فاصله از زمين رسيد در هر ثانيه 10 ثانيه قوسي جابه جا مي شد. در اين هنگام اثر اختلاف منظر مهم است و منجمان آماتور با رصد اجرام از مکانهاي مختلف به تعيين مدار آنها کمک مي کنند تا هر گونه برخورد احتمالي پيش بيني شود. خطري که همواره ما را تهديد مي کند و بايد مراقب باشيم.
منبع: فصلنامه الكترونيكي انحمن علمي پژوهشي نجم شمال