سد بزرگ آسوان

اين سد در جنوب شهر آسوان مصر واقع شده است. هدف از ساخت اين سد تنها سامان دهي به سيلاب هاي سالانه رود نيل نيست بلکه هدف اصلي ايجاد يک درياچه پشت سد به منظور فراهم آوردن ذخاير آبي براي جلوگيري از قحطي و کمبود آب در مواقع خشکسالي، مي باشد.

کار ساخت اين سد از سال 1960 بعنوان يک پروژه ملي شروع شد و رئيس جمهوري مصر_ناصر_عهده دار تامين هزينه هاي اين طرح بود. پس از اين که مصر نتوانست نظر قطعي آمريکا و انگليس را در رابطه با دريافت وام براي ساخت سد را به خود جلب کند، روسيه ساختار زميني اين سد را طراحي کرده و تجهيزات لازم براي ساختن نيروگاه برق را در اختيار مصر گذاشت. در طي اجراي عمليات ساخت، تدابير و امکاناتي در نظر گرفته شد تا ساکنان اصلي نوبه(يک سرزمين باستاني در مصر) به وطن اصلي شان بازگردند و در يک اقدام چند مليتي به بازيابي آرامگاه عظيم ابو سيمبل پرداخته شد.

سد بزرگ آسوان درسال 1970 توسط رئيس جمهور "سادات" افتتاح شد. امروزه اين درياچه با نام درياچه ناصر تقريبا 500 کيلومتر عرض دارد و مرز مصر و سودان را به هم متصل مي کند. عليرغم وجود مشکلات زيست محيطي که توسط سد ايجاد شده است اما اين سد يک موهبت الهي براي ملت مصر محسوب مي شود. به دليل وجود اين سد در سالهاي 1980 و 1990 هنگامي که کل قاره آفريقا دچار قحطي و خشکسالي شده بود کشور مصر دچار هيچ مشکلي در رابطه با کمبود آب نشد و در موارد بسياري از سيلاب هاي عظيم و غير منتظره ايي که پيش مي آمد در امان ماند.
اکنون سيستم کشاورزي بطور منظم و سازمان دهي شده در اين کشور رواج دارد اما در سال 1996 براي اولين بار آب پشت سد درياچه ناصر سرريز شد. پروژه هايي در دست است که طي آنها نواحي در امتداد آبريز "توشکا" را داراي سکنه مي کند و محله جديدي را در راستاي کانال تازه تاسيس "زايد" در قلب صحراي بزرگ آفريقا براي اسکان مردم احداث کند.

سد هوور(Hoover)

سد هوور در تنگه سياه و بر روي رود کلرادو در حدود 48 کيلومتري جنوب شرقي لس وگاس واقع شده است. و ارتفاع آن از سنگ هاي پايه تا راس سد که در آن جاده ساخته شده، در حدود 41/221 متر است. برج و نقطه بالايي سد که در کنار نرده ها قرار دارد 19/12 متر از سطح جاده ارتفاع دارد.
وزن تقريبي اين سد به بيش از شش ميليون و ششصد تن مي رسد و از نوعي بتون ثقيل و چگال ساخته شد که در پشت آن فشار آب حاصل از نيروي گرانشي زمين و نيروي منحني افقي بر آن وارد مي شود. نيروي وارده در هر فوت مربع(48/30 سانتي متر) فشاري معادل با 20430 کيلوگرم بر ديواره سد وارد مي شود.
در حدود 4357000 متر مکعب بتون در اين سد به کار رفته است.با اين ميزان بتون مي توان ساختماني را به مساحت 100 فوت مربع و ارتفاع 1600 تا 3200 متر يعني ساختماني بلندتر از ساختمان امپراطوري(1250 فوت ارتفاع دارد) را در يک شهر ساخت و يا يک راه ارتباطي با عرض 16 فوت از سانفرانسيسکو به نيويورک کشيد.
اولين بتون اين سد در ماه ژوئن سال 1933 و آخرين بتون آن در ماه مي سال 1935 کار گذاشته شد.بطور تقريبي مي توان گفت که در هر ماه 156800 متر مکعب بتون در اين سد کار گذاشته شده است.بيشترين ميزان کار گذاري بتون در يک روز 10253 متر مکعب بتون (مقداري از اين بتون ها در برج ورودي و مکان موتور برق به کار رفته است) بوده و کمترين ميزان 269500 متر مکعب در هر ماه بوده است.
آنچه سد هاوور را از ديگر سد ها متمايز مي کند اين است که اين سد از بلوک هاي سيماني و يا ستون هاي عمودي ساخته شده که اين بلوک ها داراي سايز هاي متفاوتي است مثلا در ديواره مخالف جريان آب سد سايز اين بلوک ها 60 فوت مربع است و در ديواره موافق جريان آب سد سايز بلوک ها 25 فوت مربع است. بلوک هاي مجاور در هم فقل مي شوند. براي جايگزين کردن بتون در هر بلوک در فضاي 5 فوت به زماني در حدود 27 ساعت زمان نياز است. هنگامي که دماي بتون پايين مي آيد مخلوط سيمان و آب که به آن ملات مي گويند به فضايي که در نتيجه انقباض بتون در هواي سرد ايجاد مي شود فشار وارد مي کند و اين بتون نوعي ساختار تک سنگ(يک تکه) پديد مي آورد.
مواد اصلي کاربردي در اين سد ،که تمام اين مواد توسط دولت خريداري شد، عبارتند از فولاد مقاوم معادل 45000000 پوند(هر پوند معادل 454 گرم است)، دريچه تنظيم آب 21670000 پوند، صفحات فولادي و لوله هاي برون ريز 88000000 پوند، لوله ها و ابزار آلات در حدود 1344 کيلومتر، فولاد هاي ساختاري 18000000 پوند، فلزات کاربردي متفرفه 5300000 پوند است.
پيمانکار از 20 آپريل سال 1931 به مدت هفت سال قرار داد بست که البته تا 29 ماه مي 1935 کار بتون گذاري آن تمام شد و بقيه کار هاي تکميلي آن تا 1 مارس 1936 به پايان رسيد. 21 هزار نفر در کار سد سازي مشارکت داشتند که دستمزد ماهانه آنها 500000 دلار برآورد شده است.

سد ايتايپو(Itaipu)

موتور برقي_آبي اين سد بزرگ ترين موتور برق پيشرفته جهان محسوب مي شود. کار ساخت اين سد از سال 1975 شروع و تا سال 1991 به طول انجاميد بعنوان يک توسعه دو مليتي مي توان از آن نام برد اين سد بر روي رود پارانا بسته شد که حاصل تلاش دو کشور همسايه برزيل و پرتغال مي باشد. موتور برق اين سد داراي 18 ژنراتور است که گنجايش توليد نهايي برق آن به 12.600 مگا وات مي رسد و بطور قطع مي توان گفت که خروجي برق سالانه آن 75 ميليون مگاوات است. در سالهاي اخير انرژي توليدي سد ايتايپو پس از نصب آخرين دستگاه ژنراتور در سال 1991 چندين رکورد جهاني را شکسته است. توليد 77.212.396 مگاوات انرژي در سال 1995، در سال 1996 افزايش يافت و رکورد کنوني توليد برق هم اکنون 80 ميليون مگاوات در سال محاسبه مي شود.
عظمت اين سد زماني هويدا شد که در سال 1995 توانست جوابگوي 25% ذخاير انرژي برزيل باشد و 78% ذخاير انرژي پرتغال را تامين کند. موتور برق اين سد يکي از جاذبه هاي توريستي منطقه "فوز دو ايگواکو" است که تا کنون پذيراي 9 ميليون توريست از 162 کشور جهان بوده است. شهر "فوز دو ايگواکو" برزيل که در آن آبشار هاي مشهوري قرار دارد در کرانه غربي رود پارانا و درست در مرز ميان برزيل و پرتغال واقع شده است.
موتور برق اين سد در 14 کيلومتري شمال پل اينترنشنال ،که دو شهر "فوز دو ايگواکو" برزيل و "سوداد دل استي" پرتغال را به هم متصل مي سازد قرار دارد. در کشور پرتغال چندين سد وجود دارد که ارتفاع نهايي آنها 7.744 متر و عرض آنها حداکثر به 225 متر مي رسد. ميزان مصالح کاربردي در اين سد هم در نوع خود بي نظير است با استفاده از آهن هاي کاربردي در اين سد مي توان 380 برج ايفل ساخت و با استفاده از بتون هاي مصرفي در اين سد مي توان 15 بار کانال تونل_پل ارتباطي فرانسه و انگليس را ساخت. اين سد يکي از اعجاب انگيز ترين بنا هاي کنوني جهان است که بر روي رود پارانا _که از نظر بزرگي هفتمين رود جهان به حساب مي آيد_ بسته شده است. کارگران يکي از دشوارترين کارهاي جهان را به اتمام رساندند که طي آن 50 ميليون تن خاک و سنگ جابجا کردند

سد يانگ تسه

ساخت سد بيست و پنج ميليارد دلاري سه دره ، با هدف مهار کردن قدر مخوف رودخانه باستاني يانگ تسه (رودخانه زرد) ، سرانجام در سال 1933 آغاز شد. با سرعت کنوني پيشرفت کارها ، تمام 26 واحد ژنراتور در حال ساخت بايد تا سال 2009 به کار افتند و توليد برق ر آغاز کنند. اين سد ، با ظرفيت توليد نيروي 2/18 ميليون کيلو وات ، معادل توليد 18 نيروگاه هسته اي ، بلند پروازانه ترين طرح در حال اجرا از نوع خود در جهان به شمار مي آيد. عرض اين سد ، پس از تکميل ، بيش از 1600 متر و ارتفاع آن متجاوز از 550 متر خواهد بود. کل سازه به حدود 26 ميليون تن بتن ، و برپاداشتن 281000 تن سازه فلزي نياز دارد. در مجموع 250000 نفر در اين پروژه کار خواهند کرد. " سد سه دره چندان عظيم است که هماهنگ کردن پيشنهادهاي مناقصه و تهيه و تدارک کارها مي توانسته يک کابوس بوده باشد." بالها يانگ ، طراح ، شرکت توسعه و عمران پروژه سه دره چين در کشوري که نيازهاي انرژي اش عمدتا از سوخت ذغال سنگ تامين مي شود ، تغيير جهت به توليد برق آبي، سالانه گسيل 100 ميليون تن کربن و دي اکسيد و 10000تن کربن مونوکسيد به جو را مي کاهد. که به راستي ارقام خيره کننده اي اند. بدون شك مانند هر کار و وظيفه دولتي (عمومي) ديگري در اين مقياس ، در اينجا هم نقطه ضعفي وجود دارد. گروه هاي زيست محيطي از اين بابت نگران اند که اين سد با تغيير دادن مسير چرخه آب رودخانه ، مي تواند محيط زيست را تهديد کند و بر معيشت 75 ميليون نفري تاثير نامطلوب گذارد که از طريق ماهيگيري يا زراعت در امتداد يانگ تسه روزگار مي گذرانند.
نگراني گروه هاي حقوق بشر هم بر اين عقيده اند که تعدادي سدهاي کوچک و متوسط مي تواند گزينه ارزانتري براي اين پروژه عظيم باشند و مي توانند نياز به اسکان دادن تقريبا يک ميليون نفر در جاي جديد را برطرف کنند. باستان شناسان خاطر نشان مي کنند که که بخش چشمگيري از ميراث چيني به محض آبگيري درياچه پشت سد از بين خواهد رفت ، و اين اتفاق مي تواند بر گردشگري منطقه ، که يکي از منابع عمده درآمد آنجاست ، تاثير بگذارد. امتيازها و سودهاي فراوان اما ، فوايدي که تکميل اين پروژه دربر خواهد داشت ، چندين برابر زيان هاي آن است. برق آبي ، مستقل از اين که فارغ از گسيل گازهاي گلخانه اي است ، يکي از ارزانترين منابع سوخت تجديدپذيري است که تاکنون بشر شناخته است. مدافعان ساخت اين سد بر سهم آن در مهار سيلابها تاکيد مي ورزند ، و تصريح مي کنند که ظرفيت انباشت سيلاب پرحجم درياچه پشت سد تناوب سيلاب هاي عظيم در مسير رودخانه را از يک بار در هر ده سال به يک بار در هر يکصد سال خواهد کاست. درياچه پشت سد حتي مي تواند تاثير تعديل کننده بر اقليم منطقه برجاي گذارد.
اين پروژه از طريق افزايش نواحي قابل کشتي راني يانگ تسه توسعه اقتصادي بسيار ضروري را به درون نواحي روستايي خواهد برد ، و اين امکان را فراهم مي آورد که ترابري و تجاريت رودخانه اي به اعماق نواحي باختري رسوخ کند. به علاوه کارشناسان دولتي اظهار مي دارند که انرژي (برق) توليد سد هر سال تا 65 ميليارد دلار در بخش هاي صنعتي درآمد کسب و ميليون ها فقره اشتغال ايجاد خواهد کرد. طراحي ساخت يک سد در بهترين شرايط هم کار پيچيده اي است. از اين رو ، چالشي را تصور کنيد که طراحي سدي پديد مي آورد که سد هوور در برابرش يک اسباب بازي به نظر مي آيد. Primanera (مختلط) براي اين کار بزرگ وارد شدن Primanera: اين نرم افزار مديريت پروژه براي طراحان چيني ابزاري آرماني بود. باي هوا يانگ ، يکي از طراحان شرکت توسعه و عمران پروژه سد دره چين، مي گويد که اين نرم افزار از آغاز پروژه ضروري و اجتناب ناپذير بوده است."اين نرم افزار به خصوص در سه جنبه مفيد و دسترس پذير بود: طراحي ، زمان بندي و تنظيم بودجه." يانگ توضيح مي دهد که اين نرم افزار براي کاربران اين امکان را فراهم مي آورد که به پايگاه هاي داده اي تامين کننده طراحان ، مديران ساخت و مشاوران دسترسي پيدا کنند. اين نرم افزار آنگاه طرح مفروض را با برآوردهاي قيمت ها ، عملي بودن فني و زمان بندي ، از روي پايگاه داده اي آن ، منطبق مي کند.
به گفته يانگ: " سد سه دره چندان عظيم است که هماهنگ کردن مناقصه با تدارکات مي توانست به يک کابوسي بدل شود. اما هرچند که ما با سيل پيشنهادهاي شرکت هاي متعدد ساخت و ساز مواجه بوديم ، نرم افزار Primanera ما را توانايي بخشيد تا به طور سامان مندي پيشنهادهاي مناقصه را تحليل و آنها را که غيررقابتي بودند حذف کنيم." هم اکنون که ساخت و ساز عملا آغاز شده است ، اين نرم افزار کماکان نقش چشمگير و مهمي در نظارت بر گزارش هاي ميداني و همزمان کردن اطلاعات در ميان اعضاي مختلف گروه بازي مي کند. جهان ناظر است در اين پروژه ، جايي براي خطا وجود ندارد. سال بعد ، جريان آب از مسير دائمي اش بازخواهد ايستاد و مطابق برنامه زمان بندي چهار مولد اول برق اين نيروگاه برقي آبي آغاز به کار خواهند کرد.
وجهه يک ملت در معرض آزموني خطير قرار گرفته است. و در حالي که جهان نظاره گر همه جريانهاست ، نسل کنوني چين در کار است تا بلندپروازي هاي نسل هاي پيشين را تحقق بخشد. سد به مرحله نهايي مي رسد يادداشت سردبير: وقتي اين مجله زير چاپ مي رفت ، چين اعلام کرد که ساخت کانال هاي انحرافي سد تکميل شده، و به اين صورت جريان طبيعي يانگ تسه امکان پيدا مي کند از گودال هاي بده طغيان آب سد بالقوه تکميل شده عبور کند. در برنامه راه افتادن اين سد انحرافي ، که به طور زنده از تلويزيون چين پخش مي شد ، اعلام شد که مرحله نهايي اين پروژه عظيم آغاز شده است .
منبع: http://www.maghaleh.net