يکي از مهمترين مسائل موجود در هر زبان برنامه نويسي ، نحوه ذخيره و بازيابي اطلاعات مورد نياز يک برنامه است . فرض کنيد ، قصد نوشتن برنامه اي را داشته باشيم که در آن از کاربران بخواهيم نام خود را وارد نمايند . پس از درج نام توسط کاربران ، اطلاعات فوق را چگونه مي بايست ذخيره نمود تا امکان استفاده از آنان در برنامه ، فراهم گردد؟. چگونه مي توان اقدام به ذخيره سازي داده هائي با محتوياتي خاص نظير : "اعداد" و يا " تاريخ " نمود؟. نحوه بازيابي اطلاعات ذخيره شده به چه صورت است ؟ در پاسخ به تمامي سوالات فوق ، مي بايست به جايگاه بسيار مهم "متغيرها " در يک زبان برنامه نويسي ، اشاره نمود .
متغيرها يکي از مفاهيم اوليه و در عين حال بسيار مهم در دنياي برنامه نويسي مي باشند . با استفاده از متغيرها يک نام ( label ) به ناحيه اي از حافظه نسبت داده شده و امکان ذخيره سازي نوع خاصي از داده در آن فراهم مي گردد . هر يک از زبان هاي برنامه نويسي داراي امکانات و مجموعه قوانيني به منظور تعريف ، نسبت دهي و دستابي به محتويات يک متغير مي باشند .با استفاده از متغيرها ، امکان انجام عمليات متفاوتي نظير محاسبات رياضي ، پردازش بر روي رشته ها ، شمارش طول يک عبارت ، در يک برنامه فراهم مي گردد .
VB.NET ، زباني قدرتمند در ارتباط با نوع داده ها مي باشد . در زمان تعريف يک متغير ، مي بايست نوع داده مربوطه را نيز مشخص نمود (نظير String,Integer و يا Date ) .پس از تعريف يک متغير و نوع آن ، نحوه برخورد با داده ( نحوه ذخيره و بازيابي و انجام عمليات مجاز بر روي آن ) ، مشخص مي گردد.
در اين مقاله قصد داريم به بررسي امکانات VB.NET به منظور ذخيره سازي اطلاعات پرداخته و در اين راستا با نوع هاي متفاوت داده و جايگاه هر يک از آنان ، آشنا شويم .

متغير چيست ؟

متغير ، مرجعي براي مراجعه به يک محل خاص در حافظه بوده که برنامه نويس براي مراجعه به آن يک نام خاص را تعريف و مشخص مي نمايد . از مکان هاي فوق به منظور ذخيره سازي اطلاعات و استفاده از محتويات مربوطه در يک برنامه استفاده مي گردد. در حقيقت متغيرها ، اطلاعاتي را بطور حقيقي در خود ذخيره نمي نمايند بلکه ما را به سمت محل ذخيره سازي و در نهايت يافتن اطلاعات ، هدايت مي نمايند .
مثال : در مثال زير سه متغير به منظور ذخيره سازي يک رشته Text ، يک مقدار عددي و يک تاريخ ، تعريف و مقداردهي شده اند .

Dim    City As String Dim    Counter As Integer Dim    PublishDate As Date City = "Tehran" Counter = 190 PublishDate = #6/15/2004#

پس از تعريف هر متغير ، امکان نسبت دهي يک مقدار به آن ، مشاهده اطلاعات ذخيره شده ، بازيابي اطلاعات و يا درج اطلاعات جديد در آن ، فراهم مي گردد.متغيرها از جمله عناصر ضروري براي ذخيره سازي داده در يک زبان برنامه نويسي بوده و VB.NET نيز از اين قاعده مستثني نخواهد بود .

تعريف يک متغير

همانگونه که در مثال قبل مشاهده گرديد ، قبل از انتساب مقدار به يک متغير، مي بايست اقدام به تعريف متغير و مشخص نمودن نوع داده آن نمود . پس از تعريف يک متغير و مشخص نمودن نوع آن ، نحوه برخورد با آن در برنامه مشخص خواهد شد. با استفاده از فرآيندي موسوم به Declaration ، اقدام به تعريف متغيرها و نوع آنان ، مي گردد. تعريف متغيرها ، يکي از نکات مهم در دنياي برنامه نويسي است . در زما ن ايجاد صفحات پويا با استفاده از ASP.NET و توسط زبان هاي برنامه نويسي نظير VB.NET و يا سي شارپ ، مي بايست تمامي متغيرها قبل از استفاده دريک برنامه و يا صفحه وب ، تعريف گردند .
در VB.NET براي تعريف يک متغير از کليد واژه Dim ( اقتباس شده از واژه Dimension ) ، استفاده مي گردد.
مثال : در مثال زير ، يک متغير رشته اي با نام strCityName ، تعريف و در ادامه مقدار " Teharn" ، به آن نسبت داده شده است .

Dim strCityName  As String strCityName = "Tehran"

در زمان تعريف يک متغير بطور همزمان مي توان مقداري را به آن نيز نسبت داد ( تعريف و مقداردهي همزمان ) :

Dim strCityName  As String = "Tehran"

امکان تعريف همزمان چندين متغير هم نوع در يک سطر نيز وجود دارد : ( تعريف همزمان چندين متغير با نوع يکسان )

Dim strCityName1 , strCityName2 , strCityName3 As String strCityName1 = "Tehran" strCityName2 ="Ahwaz" strCityName3 = "Shiraz"

درادامه مي توان به هريک از متغيرهاي تعريف شده ، مقدار مورد نظر را نسبت داد .
مثال کاربردي : در اين مثال در ابتدا سه متغير را تعريف و پس از مقداردهي مناسب هر يک از آنان ، نتايج را با يک فرمت مناسب در خروجي نمايش خواهيم داد ( يک صفحه ASPX ) .
مرحله اول : فعال نمودن ويرايشگر صفحات وب و تايپ دستورات زير :

<Script Language= "vb" runat="server"> Sub Page_Load ( )   Dim ArticleTitle As String   Dim ArticleNumber As Integer   Dim PublishDate As Date   ArticleTitle = " ذخيره سازي اطلاعات درVB.NET ( بخش اول) "   ArticleNumber = 190   PublishDate = #6/15/2004#   Label1.Text = ArticleTitle   Label2.Text = ArticleNumber   Label3.Text = PublishDate   End Sub </Script> <html dir="rtl">   <head>     <title>ايجاد متغير</title>  </head>   <body> عنوان مقاله   :    <asp:label id="Label1" runat="server" />     <br>شماره مقاله:     <asp:label id="Label2" runat="server" />     <br>تاريخانتشار مقاله:      <asp:label id="Label3" runat="server" />    </body> </html>

مرحله دوم : ذخيره نمودن برنامه فوق در فايلي با نام TestVariable.aspx
مرحله سوم : فعال نمودن فايل TestVariable.aspx در مرورگر
مرحله چهارم : برگشت به برنامه فوق و افزودن يک خط جديد ( استفاده از يک متغير که قبلا" تعريف نشده باشد )

...    Dim  PublishDate As Date    ArticleTitle = " ذخيره سازي اطلاعات درVB.NET ( بخش اول) "    ArticleNumber = 190    PublishDate = #6/15/2004#    ArticleAuthor = "مديريت وب"     ...    Label1.Text = ArticleTitle    ...

مرحله پنجم : ذخيره نمودن برنامه فوق در فايلي با نام TestVariable.aspx
مرحله ششم : فعال نمودن فايل TestVariable.aspx در مرورگر
همانگونه که مشاهده مي شود ، در خط شماره نه (خطي که از متغير ArticleAuthor ، استفاده شده است ) به دليل استفاده از متغيري که قبلا" اقدام به تعريف آن نشده است با يک خطاء مواجه خواهيم شد. به منظور برطرف نمودن خطاي فوق ، مي بايست متغير ArticleAuthor تعريف و در ادامه مقدار مورد نظر در آن ذخيره گردد.
توضيحات مثال :
• در برنامه فوق ، در ابتدا اقدام به تعريف سه متغير شده است . ما قصد داريم که از text در متغير ArticleTitle استفاده نمائيم ، بنابراين آن را به صورت String تعريف کرده ايم . شماره مقاله يک عدد صحيح است و بدين منظور و براي نگهداري مقدار مربوطه از متغيري با نام ArticleNumber و نوع صحيح استفاده شده است . از متغير PublishDate ، که از نوع Date تعريف شده است به منظور ذخيره تاريخ نشر يک مقاله، استفاده شده است .

Dim  ArticleTitle As String Dim  ArticleNumber As Integer Dim  PublishDate As Date

• پس از تعريف هر يک از متغيرها ، مي توان به هر يک از آنان مقدار مورد نظر را نسبت داد : مقدار " ذخيره سازي اطلاعات در VB.NET ( بخش اول ) " ، به متغير ArticleTitle نسبت داده شده است . در اين رابطه ، مقدار مورد نظر بين علامت کوتيشن قرار داده شده است . بدين ترتيب به VB.NET اعلام مي شود که ما قصد نسبت دهي يک text به يک متغير را داريم . در صورتي که تمايل به انتساب يک مقدار عددي به متغيري را داشته باشيم ، مي بايست علامت کوتيشن را حذف نمائيم. در متغيردوم ، مقداري صحيح و عددي به ArticleNumber ، نسبت داده شده است . در نهايت مقداري از نوع Date به متغير PublishDate ، نسبت داده شده است .

ArticleTitle = " ذخيره سازي اطلاعات درVB.NET ( بخش اول) " ArticleNumber = 190 PublishDate = #6/15/2004#

• در ادامه ، سه کنترل <asp:label> ، و با نام Label1,Label2 و Label3 ايجاد و مقدار خصلت Text هر يک از آنان ، محتويات هر يک از سه متغير تعريف شده، در نظر گرفته شده است .

Label1.Text = ArticleTitle Label2.Text = ArticleNumber Label3.Text = PublishDate

• در ادامه ، يک خط جديد به برنامه اضافه گرديد تا نشان داده شود که در صورت استفاده از يک متغير که قبلا" آن را تعريف نکرده ايم ، با چه نوع خطائي برخورد خواهيم کرد. علت بروز خطاء ، به عدم تعريف متغير ArticleAuthor ، برمي گردد . براي رفع اشکال فوق ، مي بايست متغير ArticleAuthor را در ابتدا تعريف نمود :

Dim ArticleAuthor As String

انواع نوع هاي ساده

VB.NET داراي دوازده نوع داده متفاوت بوده که مي توان آنان را به سه گروه عمده تقسيم نمود : نوع هاي عددي ، نوع هاي حرفي ( متني ) و نوع هاي متفرقه .

انواع نوع هاي ساده ( Simple Data Types )

VB.NET داراي دوازده نوع داده متفاوت بوده که مي توان آنان را به سه گروه عمده تقسيم نمود : نوع هاي عددي ، نوع هاي حرفي ( متني ) و نوع هاي متفرقه . در ادامه به بررسي هر يک از گروه هاي فوق ، خواهيم پرداخت ( در اين مقاله نوع Object بررسي نخواهد شد و در مقالاتي جداگانه به اين نوع داده ، خواهيم پرداخت ) .

گروه اول : نوع هاي عددي

با توجه به تنوع گسترده نوع هاي عددي در اين گروه ، مي توان هر گونه عددي را به يک متغير نسبت داد . مثلا" مي توان متغيرهائي را ايجاد و به آنان اعداد صحيح ، اعداد کسري و يا اعداد اعشاري منفي را نسبت داد

Dim IntegerNumber1 As Integer Dim DecimalNumber2 As Decimal Dim FloatingPointNumber3 As Float IntegerNumber1 = 75 DecimalNumber2  = 3.14 FloatingPointNumber3 = -1.4E02

نوع هاي عددي ، يکي از انواع داده متداول در VB.NET بوده که خود به هفت نوع متفاوت تقسيم مي گردند :
• Integer : براي تعريف متغيرهائي که داراي مقادير صحيح مي باشند ، استفاده مي گردد( 3 ، 12 ، 5 - ) . متغيرهائي از اين نوع ، قادر به نگهداري مقادير صحيح بين 2،147،483،648 - تا 2،147،483،647 ، مي باشند . براي اعداد خارج از محدوده فوق ، نوع long در نظر گرفته مي شود.
• Byte : متغيرهائي از اين نوع ، قادر به نگهداري مقاديرصحيح بين ، 0 تا 255 ، مي باشند . از نوع فوق به منظور انجام عمليات پايه و ساده رياضي استفاده مي گردد . ( مثلا" شمارنده هائي در برنامه که مقدار آنان حداکثر 255 مي باشد) . براي ذخيره سازي اين نوع متغيرها صرفا" يک بايت حافظه در نظر گرفته مي شود.
• Short : نوع فوق ، شکلي خاص از نوع Integer مي باشد. متغيرهائي از اين نوع قادر به نگهداري محدوده کمتري از اعداد صحيح ( بين 32،768 - تا 32،767 ) در مقايسه با نوع Integer مي باشند .
• Long : نوع فوق شباهت زيادي به نوع Integer داشته با اين تفاوت که امکان ذخيره سازي محدوده بيشتري از اعداد را فراهم مي نمايد. يک متغير از نوع Long قادر به ذخيره سازي مقاديربين 9،223،372،036،854،775،808 - تا 9،223،372،036،854،775،807 ، مي باشد .
• Single : متغيرهائي از اين نوع ، قادر به نگهداري اعداد اعشاري با دقت معمولي ودر محدوده زير مي باشند :

محدوده نوع Single
-3.402823E38 to  -1.401298E-45	اعداد  منفي
1.401298E-45  to   3.402823E38	اعداد  مثبت

• Double : متغيرهائي از اين نوع ، قادر به نگهداري اعداد اعشاري با دقت مضاعف و در محدوده زير مي باشند :

محدوده نوع Double
-1.79769313486232E308 to -4.94065645841247E-324	اعداد  منفي
4.94065645841247E-324 to 1.79769313486232E2308	اعداد  مثبت

• Decimal : متغيرهائي از اين نوع ، قادر به نگهداري اعداد اعشاري تا حداکثر بيست و هشت رقم اعشار مي باشند.

محدوده نوع Decimal
+/- 79،228،162،514،264،337،593،543،950،335	حداکثر: با لحاظ نمودن صفر رقم اعشار
+/- 7.9228162514264337593543950335	حداکثر: با لحاظ نمودن بيست و هشت رقم اعشار

گروه دوم : نوع هاي حرفي ( متني )

براي ذخيره سازي محتويات متني ، از دو نوع داده String و Char استفاده مي شود:
• نوع String : متغيرهائي از اين نوع ، همه چيز را به عنوان text در نظر مي گيرند ولو اين که مقدار مورد نظر شامل حروف و اعداد و يا صرفا" اعداد و يا تاريخ باشد . دستور زير متغيري از نوع string و با نام CityName را تعريف و در ادامه مقدار "Tehran" ، به آن نسبت داده مي شود.

Dim CityName As String CityName = "Tehran"

• همانگونه که قبلا" اشاره گرديد ، براي نسبت دهي يک مقدار به متغيرهائي از نوع string ، از کوتيشن استفاده مي شود.انجام عمليات رياضي بر روي رشته ها ، مجاز نخواهد بود (حتي در صورتي که محتويات آنان عددي باشد) . مثلا" در صورتي که تصميم به جمع دو رشته "12" و "14" را با يکديگر داشته باشيم ، مقدار "26" بدست نخواهد آمد. در چنين حالتي ، ماحصل جمع دو رشته مقدار "1412" ، خواهد بود . چراکه رشته Number2 با Number1 را جمع کرده ايم در صورتي که رشته Number1 با Number2 جمع شود ، مقدار " 1214 " را خواهيم داشت .

Dim Number1 As string Dim Number2 As string Dim Number3 As string Number1 = "12" Number2 = "14" Number3 = Number2 + Number1  ' Result :  "1412"

• نوع Char نوع فوق ، نسبت به نوع String متفاوت بوده و در آن text به عنوان يک عدد ، ذخيره مي گردد. بدين ترتيب ، امکان ذخيره سازي صرفا" يک کاراکتر در يک متغير، فراهم مي گردد. در چنين حالتي مي توان يک عدد بين صفر تا 65535 را ذخيره نمود. در صورتي که قصد نمايش محتويات يک متغير از نوع char را داشته باشيم ، صرفنظر از نحوه ذخيره سازي ، يک کاراکتر text ، نمايش داده مي شود . کد زير ، نحوه تعريف و نسبت دهي يک مقدار به متغيري از نوع char را نشان مي دهد( حرف 'C' ، پس از کوتيشن ، نشاندهنده اين موضوع است که متغير از نوع Char مي باشد) .

Dim Letter As Char Letter = "Q"C    ' This would be stored as 81

گروه سوم : نوع هاي متفرقه

دو نوع داده ديگر در VB.NET وجود دارد که مي توان آنان را در اين گروه قرار داد :
• نوع Date : متغيرهائي از اين نوع ، قادر به نگهداري تاريخ و زمان مي باشند . براي ذخيره تاريخ مي بايست از فرمت mm/dd/yy استفاده گردد. مقدار نسبت داده شده به يک متغير از نوع Date توسط علائم " # " ، محصور مي گردد . متغيرهائي از نوع Date ، قادر به ذخيره سازي تاريخ تا سال 9999 مي باشند .

Dim Date1 As Date Date1 = # 12/ 07 / 2004#

• از متغيرهاي نوع Date مي توان به منظور ذخيره سازي زمان نيز استفاده نمود :

Dim Time1 As Date Time1 = #16:25:05#

• نوع Boolaen : متغيرهائي از اين نوع مي توانند داراي مقدار True و يا False باشند . در VB.NET در صورتي که مقادير فوق را به نوع صحيح تبديل نمائيم ، مقادير 1 - و صفر را خواهيم داشت . زماني که ساير نوع هاي عددي را به مقادير Boolaen تبديل مي نمائيم ، مقدار صفر به False و ساير مقادير به True تبديل خواهند شد . زماني که مقادير Boolean را به ساير نوع هاي داده تبديل مي کنيم ، False مقدار صفر و True مقدار يک را دارا خواهد بود. علت اين که در مواردي که True تبديل به نوع صحيح در VB.NET مي گردد مقدار 1 - و زماني که به ساير نوع ها تبديل مي گردد ، مقدار 1 + را دارا مي باشد ، به حمايت از کدهاي نوشته شده قبلي در ويژوال بيسيک برمي گردد .

Boolean Value	Numeric value
True False	-1 / +1  0

• از متغيرهاي Boolean ، مي توان به منظور نگهداري وضعيت يک متغير استفاده نمود. در صورتي که مقدار اينچنين متغيرهائي True نباشد ، قطعا" مقدار آنان False خواهد بود. بدين ترتيب مي توان از اين نوع متغيرها در موارد متعدد و متناسب با شرايط موجود استفاده و پس از اتخاذ تصميم ، عمليات مورد نظر را دنبال نمود.

Dim  Done As  Boolean Done = False If   Done = False then          ... Else       ...

• مقدار False و يا True ، نمي بايست بين کوتيشن قرار داده شوند .

نامگذاري متغيرها

بهترين حالت براي نامگذاري يک متغير ، در نظر گرفتن نامي است که نشاندهنده وظيفه يک متغير در برنامه باشد. در صورتي که اسامي متغيرها به درستي انتخاب گردند ، خوانائي برنامه و در نهايـت نگهداري و اعمال تغييرات در آينده نيز راحتر خواهد بود . پيشنهاد مي گردد ، اسامي متغيرها به صورت تشريحي در نظر گرفته شود، حتي اگر اين کار باعث طولاني تر شدن اسامي مي گردد .
براي انتخاب نام يک متغير ، موارد زير پيشنهاد مي گردد :
• استفاده از اسامي نظير DateStart و يا DateEnd بمراتب بهتر از اسامي StartDate و يا EndDate مي باشد ، چراکه اسامي فوق در صورت جستجوي متغيرها بر اساس حروف الفبائي، به دنبال هم نمايش داده مي شوند .
• متغيرهائي نظير Price ،Name و Number گيج کننده مي باشند . چراکه معمولا" در برنامه ها بيش از يک مورد از آنان وجود دارد نظير : NameFirst ,NameLast, PriceBuy و PriceSell .
• استفاده از اسامي مشابه نوع داده ها ، مجاز نمي باشد . مثلا" تعريف متغيري با نام Integer ، مجاز نخواهد بود .
• براي نامگذاري متغيرها از اسامي خلاصه شده اي که اقتباس شده از کلمات متفاوتي مي باشند، استفاده نگردد . مثلا" استفاده از متغيري با نام FDOM که اقتباس شده از کلمات First Day Of Month مي باشد ، يک انتخاب مناسب نخواهد بود ، چراکه FDOM مي تواند مخفف کلمات متعددي باشد .
• در اکثر زبان هاي برنامه نويسي انتخاب يک نام براي متغير تابع مجموعه مقررات و محدوديت هائي است . در VB.NET تمامي متغيرها مي بايست با يک حرف شروع شده و نمي بايست نام در نظر گرفته شده شامل نقطه و يا فضاي خالي باشد . پيشنهاد مي گردد به منظور افزايش خوانائي يک برنامه، صرفا" از علامت Underscore ( _ ) به همراه نام يک متغير استفاده گردد .
• VB.NET نسبت به حروف بزرگ و کوچک حساس نمي باشد . مثلا" متغيرهائي با نام counter و COUNTER مشابه در نظر گرفته خواهند شد .برخي از زبان هاي برنامه نويسي نظير سي شارپ و يا Jscript.NET ، نسبت به حروف بزرگ و کوچک حساس بوده و متغيرهائي با نام counter و COUNTER ، به عنوان دو متغير جداگانه در نظر گرفته مي شوند .

روشي براي نامگذاري متغيرها

در صورتي که داراي تعداد زيادي متغير در يک برنامه باشيم ، مي بايست از روش هاي خاصي به منظور آگاهي از نوع محتويات آنان ، استفاده کرد. در چنين مواردي مي توان به بخش تعاريف متغيرها در برنامه مراجعه نمود و از نوع داده مربوط به هر يک از آنان آگاهي يافت . در موارديکه هزاران متغير در يک برنامه تعريف شده است ، منطقي نخواهد بود که براي آگاهي از نوع محتويات يک متغير، ليست تمامي متغيرها را بررسي نمود . در يک برنامه در برخي مواقع لازم است که نوع يک متغير به نوع ديگر، تبديل گردد، در چنين مواردي آگاهي از نوع يک متغير کمک قابل توجهي را به برنامه نويس ارائه داده و از بروز خطاء در برنامه پيشگيري مي نمايد .بدين منظور مي توان از مجموعه اي قواعد که به نوعي امروزه بين برنامه نويسان مرسوم شده اند ، براي مشخص نمودن نوع يک متغير استفاده نمود . قواعد فوق ، اجباري نبوده و صرفا" بين برنامه نويسان مرسوم شده اند.رويکرد فوق ، گزينه اي مناسب براي نامگذاري متغيرها با توجه به نوع داده آنان است . در اين روش که موسوم به Hungarian notation مي باشد ،از سه حرف اول نام هر متغير به منظور شناسائي نوع داده متغير، استفاده مي گردد :

Data Type	Prefix	Example
Boolean	bln	blnMember
Byte	byt	bytByte
Char	chr	chrChar
Date	dat	datToday
Double	dbl	dblDouble
Decimal	dec	decDecimal
Integer	int	intSalary
Long	lng	lngLong
Single	sng	sngSingle
Short	sho	shoShort
String	str	strTextBox

در اين رابطه از روشي ديگر با نام Short Hungarain notation استفاده مي گردد . براي آگاهي از جزئيات اين روش مي توانيد از آدرس MSDN ، استفاده نمائيد .

عملگرها ( Operators )

استفاده از متغيرها در يک زبان برنامه نويسي زماني مفيد خواهد بود که بتوان بر روي آنان عملياتي را انجام داد . به منظور انجام عمليات بر روي متغيرها ، نيازمند استفاده از "عملگرها" مي باشيم . "عملگر" ، علامتي است که مسئوليت انجام يک عمليات از قبل تعريف شده را بر روي "اپراندهاي " خود و توليد نتيجه مورد نظر ، برعهده دارد . اگر 1+2 = X باشد ، "X " يک متغير ، "=" يک عملگر و مقادير يک و دو ، اپراندهاي آن مي باشند .

عملگر نسبت دهي

عملگر "=" ، متداولترين و شناخته ترين عملگر استفاده شده در دنياي برنامه نويسي است.از عملگر فوق به منظور نسبت دادن مقدار به يک متغير استفاده مي گردد. ( متغير در سمت چپ و مقدار متغير در سمت راست عملگر "=" ،قرار مي گيرد) .

Dim intNumber1  As Integer intNumber1 = 7447

VB.NET هيچگونه تاکيد و يا اجباري در خصوص تعداد فضاي خالي ( Space ) استفاده شده در دو طرف علامت "=" ندارد.برنامه نويسان به منظور افزايش خوانائي برنامه ، مي توانند به تعداد مورد نظر از فضاي خالي استفاده نمايند .

Dim intNumber  As Integer  intNumber =     3

عمليات رياضي

در VB.NET ارزيابي يک عبارت از سمت راست به چپ ، انجام مي شود. مثلا" در عبارت intNumber1 = intNumber1 + 1 ، در ابتدا مقدار intNumber1 + 1 ، محاسبه شده و در ادامه مقدار بدست آمده در متغير intNumber1 ، ذخيره مي گردد . علامت "=" ، وظيفه يک عملگر نسبت دهي را برعهده داشته و پس از محاسبه مقدار مورد نظر آن را به متغير intNumber1 نسبت مي دهد

Dim intNumber 1  As Integer  intNumber1= 2  intNumber1 =  intNumber1 + 1

عملگرهاي محاسباتي

در VB.NET از عملگرهاي محاسباتي زير استفاده مي شود :

کاربرد	عملگر
جمع	+
تفريق	-
ضرب	*
تقسيم	/
توان	^
منفي	-
باقيمانده	MOD

مثال : در برنامه زير ، دو متغير به اسامي intNumber1 و intNumber2 تعريف و پس از انتساب مقدار مورد نظر به هر يک از آنان ، مقادير دو متغير با يکديگر جمع و حاصل در متغيري ديگر و با نام intNumber3 ، ذخيره مي گردد .

Dim intNumber1   As Integer Dim intNumber2   As Integer Dim intNumber3   As Integer intNumber1 = 14 intNumber2 = 12 intNumber3 =  intNumber1 + intNumber2

به منظور مشخص نمودن اولويت انجام محاسبات در يک عبارت ، مي توان از پرانتر استفاده نمود . مثلا" در کد زير ، در ابتدا مقدار موجود در متغير intNumber2 بر عدد شش تقسيم و در ادامه مقدار به دست آمده به متغير intNumber1 اضافه شده و در نهايت ، نتيجه بدست آمده در متغيري با نام intNumber3 ذخيره مي گردد( استفاده از پرانتز در يک عبارت ، باعث افزايش خوانائي برنامه نيز مي گردد ) .

Dim intNumber1   As Integer Dim intNumber2  As Integer Dim intNumber3  As Integer intNumber1= 14 intNumber2 = 12 intNumber3 =  intNumber1 + (intNumber2 /6 )

مثال : در برنامه زيراز يک رابطه ساده رياضي به منظور محاسبه ميزان ماليات ، استفاده شده است .

<Script language="vb"  runat="server">  Sub Page_Load ( )     Dim intEarn As Integer     Dim intTax  As Integer     Dim decTotal As Decimal     intEarn = 150     intTax = 10     decTotal = intEarn - ( ( intEarn / 100 ) * intTax )     Display1.Text = intEarn     Display2.Text = ( intEarn / 100 ) * intTax     Display3.Text = decTotal End Sub </Script> <html dir="rtl"> <head>   <title> استفاده از عملگرها در يکعبارت رياضي</title> </head> <body>  ميزان دستمزد:  <asp:label  id="Display1" runat="server" /><Br>  ماليات: <asp:label  id="Display2" runat="server" /><Br>  مبلغ پرداختي پس از کسر ماليات  :  <asp:label  id="Display3" runat="server" /> </body> </html>

پس از ذخيره برنامه فوق در فايلي با نام TestTax.aspx و مشاهده آن در مرورگر ، خروجي زير را خواهيم داشت :
توضيحات : در برنامه فوق ، از سه متغير به اسامي intEarn (به منظور ذخيره ميزان دستمزد) ، intTax ( به منظور ذخيره نرخ محاسبه ماليات ) و decTotal ( به منظور ذخيره مبلغ خالص پرداختي ) ، استفاده شده است .

Dim intEarn As Integer Dim intTax  As Integer Dim decTotal As Decimal

در ادامه ، مقادير مورد نظر به متغيرهاي intEarn ( مقدار 150 ) و intTax ( مقدار 10 ) ، نسبت داده شده است .

intEarn = 150  intTax = 10

به منظور محاسبه مبلغ قابل پرداخت ، در ابتدا ميزان ماليات با توجه به نرخ مشخص شده ( 10 درصد) ، محاسبه و پس از کسر مبلغ فوق از ميزان دستمزد ، حاصل در متغير decTotal ، ذخيره مي گردد. از پرانتر به منظور مشخص نمودن اولويت محاسبات ، استفاده شده است .

decTotal = intEarn - ( ( intEarn / 100 ) * intTax )

در نهايت ، مقادير decTotal ، intEarn و ميزان ماليات محاسبه شده به خصلت text هر يک از کنترل هاي label1,label2 و label3 نسبت داده شده است ( Display1 ، Display2 و Display3 ) .

Display1.Text = intEarn  Display2.Text = ( intEarn / 100 ) * intTax  Display3.Text = decTotal

عمليات بر روي رشته ها

با استفاده از عملگر "+" مي توان دو متغير از نوع integer را با يکديگر جمع نمود . در صورتي که داراي دو متغير از نوع string باشيم و بخواهيم دو رشته فوق را با يکديگر ترکيب نمائيم از فرآيندي با نام Concatenation ، استفاده مي شود . در دات نت به منظور اتصال رشته ها و الحاق آنان به يکديگر از دو روش مختلف استفاده مي گردد : .
• روش اول : در اين روش ، رشته دوم به انتهاي رشته دوم اضافه شده و رشته اي جديد ايجاد مي گردد . بدين منظور از عملگر "&" ( ampersand ) ، استفاده مي شود .

Dim strTest As String  strTest = " Test " & "VB.NET"

• ماحصل ترکيب دو رشته فوق ، TestVB.NET بوده که به متغير strTest نسبت داده مي شود. در VB.NET به صورت اتوماتيک از فضاي خالي ( Space ) استفاده نمي گردد و در صورت لزوم مي توان به ميزان دلخواه فضاي خالي را به عنوان يک رشته استفاده و آن را با ساير متغيرها ، ترکيب نمود . در مثال زير سه رشته که يکي از آنان Space ( که خود نيز يک رشته است ) ، مي باشد با يکديگر ترکيب شده اند.

Dim strTest  As String  strTest = " Test " & "   " & "VB.NET"

• ماحصل ترکيب سه رشته فوق ، Test VB.NET بوده که به متغير strTest نسبت داده مي شود .
• روش دوم : در اين روش براي اتصال رشته ها به يکديگر از عملگر "=+" ، استفاده مي گردد . ( در متغير strTest مقدار : " TestString TestString TestString TestString " ، ذخيره مي گردد).

Dim strTest  As String  Dim strFirst As String strFirst ="TestString   " strTest += strFirst  strTest += strFirst strTest += strFirst

مقايسه رشته ها

از عملگرهاي مقايسه اي به منظور مقايسه محتويات دو متغير و انجام عمليات مورد نظر با توجه به نتايج بدست آمده ، استفاده مي شود . در مواردي که متغيرها از نوع String مي باشند ، امکان مقايسه و مرتب نمودن متن با توجه به اولويت هر يک از حروف الفبائي ، فراهم مي گردد. جدول زير ، عملگرهاي مقايسه اي را نشان مي دهد .

کاربرد	عملگر
مساوي	=
کوچکتر	>
کوچکتر يا مساوي	=>
نامساوي	<>
بزرگتر	<
بزرگتر يا مساوي	=<

در مثال زير دو متغير از نوع String و به اسامي strName1 و strName2 تعريف و پس از نسبت دادن مقدار دلخواه به هر يک از آنان ، از عملگرهاي مقايسه اي به منظور مقايسه و انجام عمليات مورد نظر استفاده شده است .

Dim strName1 As String  Dim strName2  As String strName1="Test1" strName1="HHH" If  strName1 < strName2 Then Display1.Text = " Test1" If  strName2 < strName1 Then Display1.Text = " HHH"

ثوابت

ثوابت ، به منزله متغيرهائي مي باشند که مقدار نسبت داده شده به آنان در زمان اجراي برنامه تغيير نمي نمايد. "نرخ محاسبه ميزان ماليات " ، نمونه اي در اين زمينه بوده که مقدار آن به ندرت تغيير مي نمايد. در زمان فروش يک کالا و به منظور محاسبه ميزان ماليات مربوطه ، ممکن است به دفعات به آن مراجعه گردد . حتي اگر نرخ محاسبه ماليات تغيير يابد ، شما صرفا" مجبور به اعمال تغييرات در يک مکان ، خواهيد بود. استفاده از "ثوابت " ، خوانائي يک برنامه را افزايش و باعث تسهيل در امر نگهداري يک برنامه مي گردد .
اکثر زبان هاي برنامه نويسي روش خاصي را به منظور تعريف "ثوابت " ، در اختيار برنامه نويسان قرار مي دهند . در VB.NET به منظور تعريف يک ثابت از کليد واژه Const استفاده مي گردد ( معمولا" اسامي ثوابت ، به صورت "حروف بزرگ " ، در نظر گرفته مي شوند ).

Const TAXRATE = 10

پس از تعريف يک ثابت ، در صورتي که در ادامه برنامه قصد تغيير مقدار نسبت داده شده به آن را داشته باشيم ، با يک پيام خطاء مواجه خواهيم شد .

نوع هاي داده ساخت يافته

نوع هاي ساده ، صرفا" قادر به ذخيره سازي يک آيتم اطلاعاتي مي باشند . در صورتي که قصد ذخيره چندين آيتم اطلاعاتي مرتبط به هم در يک برنامه را داشته باشيم ، مي بايست از "نوع هاي داده ساختيافته " ، استفاده گردد. VB.NET داراي امکانات متعددي به منظور ذخيره نمودن اينگونه اطلاعات است ( از اشياء ديکشنري تا جدول hash و XML ) . در ادامه با "آرايه ها" که ساده ترين نوع در اين زمينه مي باشند ، آشنا مي شويم .

آرايه ( Array )

از آرايه ها به منظور ذخيره سازي مجموعه اي از اقلام اطلاعاتي مرتبط به هم در متغيرهائي که همگي داراي يک نام بوده و توسط يک ايندکس عددي اضافه شده به انتهاي آنان شناسائي مي گردند، استفاده مي شود. دستورات زير نحوه تعريف يک آرايه و نسبت دهي مقدار به هر يک از عناصر آن را نشان مي دهد .

Dim StrName ( 5 ) As String StrName(0) = "AAA" StrName(1) = "BBB" StrName(2) = "CCC" StrName(3) = "DDD" StrName(4) = "EEE" StrName(5) = "FFF"

اولين ايندکس يک آرايه، صفر در نظر گرفته مي شود ( Zero based ) . در مثال فوق ، شش عنصر و به ترتيب در مکان هاي صفر تا پنج آرايه ، ذخيره مي گردند .

تعريف يک آرايه

آرايه ها نظير متغيرها مي بايست با استفاده از کليد واژه Dim تعريف گردند . تعريف يک آرايه مستلزم تعريف يک پارامتر اضافي ديگر به منظور مشخص نمودن اندازه آن است . دستور زير يک آرايه با اندازه پنجاه و از نوع String را تعريف مي نمايد . تمامي المان هاي آرايه مي بايست از نوع String باشند .

Dim  Strarray1 (49) As String

آرايه هاي چند بعدي

در مواردي که اطلاعات داراي ماهيتي دوبعدي و مرتبط به هم مي باشند ، مي توان از يک آرايه دوبعدي به منظور ذخيره آنان استفاده نمود . مثلا" در صورتي که قصد ذخيره مجموعه اي از اطلاعات مرتبط به هم نظير نام و نام خانوادگي را داشته باشيم ، مي توان از يک آرايه دوبعدي استفاده نمود. به منظور تعريف يک آرايه دو بعدي مي بايست يک پارامتر ديگر را در زمان تعريف آرايه نيز مشخص نمائيم . دستورات زير نحوه تعريف و مقداردهي يک آرايه دو بعدي 4 * 4 از نوع string را نشان مي دهد ( امکان ذخيره حداکثر شانزده عنصر در اين آرايه وجود خواهد داشت ) .

Dim  strArray1 (3,3) As String  ... strArray (0,0)  = "AAA" strArray (0,1)  = "BBB"  ...

در VB.NET امکان تعريف يک آرايه حداکثر شصت بعدي وجود خواهد داشت . استفاده از آرايه هاي بيش از سه بعد توصيه نشده و در صورت نياز مي توان از ساير راهکاري موجود نظير بانک هاي اطلاعاتي ، استفاده نمود .

خلاصه

در مجموعه مقالاتي که با عنوان " نحوه ذخيره سازي اطلاعات در VB.NET " ، ارائه گرديد با موارد زير آشنا شديم :
• جايگاه استفاده از متغيرها در يک برنامه
• نحوه تعريف متغير در VB.NET و استفاده از آنان در صفحات ASP.NET
• بررسي انواع نوع هاي داده ساده
• نحوه انجام عمليات بر روي متغيرها و انجام برخي محاسبات ساده با استفاده از عملگرهاي محاسباتي و مقايسه اي
• بررسي نوع هاي داده ساختيافته و نحوه استفاده از يک آرايه در برنامه