گيربکس يکي از اعضاي سيستم انتقال قدرت مي باشد وظيفه گيربکس تبديل دور و گشتاور بوده گيربکس وظيفه دارد که گشتاور (قدرت) و دور موتور را تغيير داده و به دلخواه راننده و نياز جاده و خيابان دور را کم قدرت را زياد يا بلعکس دور را زياد و قدرت را کم کند در مواقعي نياز مي باشد که از قدرت بيشتري جهت حرکت اتومبيل استفاده شود همين طور نياز مي شود که پس از حرکت اتومبيل سرعت بيشتري داشته و به حرکت خود ادامه دهد امروزه به علل اقتصادي و ايمني بيشتر گيربکس هاي دنده اي را ترجيح مي دهند در گيربکس هاي دنده اي هر زوج دنده فقط يک نسبت دور و گردش را به وجود مي اورد در نتيجه براي به دست اوردن نسبت تبديل هاي مختلف بايد از چندين زوج دنده استفاده کرد

انواع گيربکس

گيربکس دو نوع است : گيربکس معمولي و گيربکس اتوماتيک . در بعضي از اتومبيل ها دسته دنده بغل فرمان قرار دارد و در اکثر اتومبيل ها دسته دنده در سمت راست راننده روي گيربکس بسته شده است که به ان دنده گيربکس گويند انواع محور يا شفت در گيربکس (جعبه دنده) 1- شفت ورودي (شفت کلاچ) 2- شفت اصلي يا شفت دو 3- شفت دنده عقب
وظيفه دنده ها در گيربکس تغيير دور گشتاور وظيفه دنده ها مي باشد وظيفه دنده برنجي هماهنگ کننده دور بين دنده بوده و عمل تعويض دنده را تسريع مي کند وظيفه خار موشکي جلو برنده و نگه دارنده دنده برنجي مي باشد وظيفه مته ساچمه ماهک براي جلوگيري از بيرون زدن دنده هنگام حرکت اتومبيل و ثابت ماندن دنده از مته و ساچمه استفاده مي شود

معايب عمده گيربکس

کليه دنده ها به جز دنده چهار زوزه مي کشد
1- سائيدگي و کچلي دو طرف ميل دنده زير محل قرار گرفتن ساچمه ها
2- کچلي و سائيدگي ساچمه ها يا بلبرينگ دنده زير يکي از دنده ها هنگام حرکت زوزه مي کشد (مثلا دنده دو)
1- سائيدگي و معيوب شدن بوش همان دنده
2 – تيز کردن و سائيدگي همان دنده هنگام حرکت دو دنده از يک ماهک بيرون مي زند (مثال دنده دو و سه)
1- معيوب بودن يا شکستن فنر و ساچمه ماهک
2- خلاصي و سائيدگي بيش از حد ميل ماهک و ماهک کليه دنده ها بيرون مي زند
1-خلاصي افقي بيش از حد مجاز دند
2- سائيدگي بيش از حد واشر مسي دو طرف دنده زير
هنگام حرکت و رها کردن کلاچ از گيربکس صداي زوزه شنيده مي شود
معيوب بودن بلبرينگ يا بو سر ميل لنگ
کليه دنده هاي تعويضي توليد صدا مي کند معيوب 1- معيوب بودن سيستم کلاچ از جمله هوا
2- رگلاژ نبودن کلاچ
3- معيوب بودن ديسک و صفحه کلاچ
هنگام تعويض دنده عقب صدا مي کند و به سختي تعويض مي شود  چون دنده عقب فاقد دنده برنجي مي باشد احتمالا دور ارام موتور زياد است

چکونگي ازمايش دنده برنجي

وظيفه دنده برنجي هماهنگ نمودن دور بين دو دنده مي باشد در نتيجه هنگام تعويض و ازمايش ان پس از قرار دادن دنده برنجي در محل خود و چرخاندن تا زماني که دنده برنجي در جاي خود ديگر نچرخد سپس توسط فيلتر دنده گير را اندازه گيري کرده وبا اندازه مجاز ان مقايسه مي کنيم

علت روغن ريزي گيربکس

1- گرفتگي هواکش گيربکس 2- ابندي نبودن واشرهاي اب بندي و کاسه نمدها علت روغن ريزي از کاسه نمد گلداني عقب گيربکس 1- معيوب بودن کاسه نمد جلو و شفت وردي 2- زياد بودن واسگازين گيربکس

چگونگي تشخيص معيوب بودن بليرينگ شفت ورودي گيربکس

هنگامي که موتور روشن و دنده خلاص است توليد صدا کرده و با گرفتن کلاچ صدا قطع مي شود در چنين حالتي بايد بلبرينگ شفت ورودي عوض شود 1- معيوب بودن و پاره شدن لاستيک دسته موتور و گيربکس دنده ها را نيز دچار اشکال مي کند خلاصي زياد دسته دنده و لرزش ان هنگام حرکت اتومبيل را موجب مي شود 2- سائيدگي محل قرار گرفتن دسته دنده وظيفه ضامن دنده عقب در گيربکس براي جلوگيري از جا رفتن دنده چهار به جاي دنده عقب و بلعکس از ضامن دنده عقب استفاده مي شود که در اتومبيل هاي مختلف فرق مي کند

وظيفه ضامن در دنده جلو

براي جلوگيري از درگيري دو دنده در يک لحظه طراحي ميل ماهک و اهرم تعويض به گونه اي است که هنگام تعويض دنده فقط يک دنده تعويض مي شود

منبع: سايت تخصصي مقالات اتومبيل www.khodroha.com
/س