ديد کلي
بطور طبيعي ، املاح متعددي در آب وجود دارند، ولي علاوه بر اين املاح ، بعضي مواد شيميايي در خلال فرآيند تصفيه به آب علاوه مي‌گردند، از اينرو است که در پايان تصفيه و يا بطور کلي قبل از مصرف آبها، بايد از نظر کيفي کنترل شوند. در مورد بعضي از اين املاح توضيحاتي داده مي‌شود.
مس (Cu)
مس ، در آبهاي طبيعي بندرت ديده مي‌شود و وجود ترکيب سولفاتي آن براي ماهيان بسيار مضر است، بطوري که 0,12 ميليگرم در ليتر آن در آب براي ماهي قزل آلا کشنده است و انواع ديگر ماهيها به اين ماده ، حساس هستند و مقاومترين ماهيها در محيطي با 1.2 ميليگرم سولفات مس خواهد مرد. در پس‌آبها ، غالبا بعلت عبور آن از مبدلهاي حرارتي مس و يا معرف سولفات مس در استخرهاي شنا براي جلوگيري از رشد الگ‌ها ، مي‌توان به مقدار قابل توجهي مس برخورد نمود.
مقادير زياد مس در آب ، علاوه بر ايجاد طعمهاي نامطلوب و نامطبوع ، باعث پيدايش لکه‌هاي سياه ، روي موزائيک ، کاشي و لباسهاي سفيد در حين شستشو خواهد بود. مقدار 1.0 ppm از مس در آبهاي شهري مجاز تعيين شده است. (بدن انسان روزانه به 1 - 2 ميلي گرم مس نياز دارد). روي (Zn)
وجود انسان همانند مس به روي نياز دارد (حدود 100 ميليگرم در روز) و اين فلز ، همانند مس از طريق ادرار و مدفوع قابل رفع است و در بدن انباشته نمي‌شود و از اينرو از نظر سلامتي ، حتي 40 ppm مجاز مي‌تواند باشد، ولي مقادير بيش از 5 ppm آن در اثر توليد هيدرات و هيدروکربنات روي ، طعم نامطبوعي در آن ايجاد مي‌کند و آبهاي قليايي ، حتي رنگشان هم شيري مي‌شود.
سرب (Pb)
سرب برخلاف مس و روي در بدن انسان انباشته مي‌شود و متابوليسم بدن نيز چندان نياز قابل توجهي به اين ، فلز ندارد. مسموميت با سرب ، به همراه کم خوني ، بي‌اشتهايي و دردهاي عضلاني است. اين عوارض گويا زاييده جايگزين شدن سرب بجاي کلسيم در ترکيب استخوانهاست که مرکز خون سازي مي‌باشند. علاوه بر اين ، سرب ، عملکرد آنزيمهاي سازنده هموگلوبين را مختل مي‌نمايد.
سرب که به آساني از طريق پوست ، مخاط ، تنفس و تغذيه جذب مي‌شود، به علل مختلف در محيط زيست پراکنده است. از مهمترين اين علل وجود سرب در سوخت اتومبيلهاست. در ضمن وجود بعضي آلياژهاي سربي که بعنوان لوله‌هاي انتقال آب مورد استفاده قرار مي‌گيرند. مقدار مجاز سرب در آبهاي شهري ، کمتر از 0.5 ppm است.
آرسنيک (As)
آرسنيک مانند سرب در بدن انباشته مي‌شود و ميزان ناچيزي از آن دفع مي‌شود. اين فلز ، مسموم کننده است و حتي مي‌تواند از طريق شستشوي زمينهاي زراعتي ، علوفه حيوانات را نيز آلوده نموده و موجب مسموميت چهار پايان گردد. تاثير سرطان‌زايي آرسنيک (پوست) تاييد شده است. مقدار مجاز آن در آب ، 0.05 ppm است.

آهن (Fe)
آهن يکي از فراوانترين عناصر موجود در طبيعت است و علاوه بر اين ، ترکيبات آهن به مقدار زيادي در تصفيه آبها مورد استفاده است. در ضمن بعلت استفاده فراوان از لوله‌هاي آهني انتقال و توزيع آب و با در نظر گرفتن اين که خوردگي آهن در آب بسرعت صورت مي‌گيرد، مي‌توان انتظار داشت که در آبهاي شهري نيز آهن وجود داشته باشد.
آهن همانند مس و روي در بدن انسان انباشته نمي‌شود و بدن انسان در تشکيل هموگلوبين خون به اين عنصر نيازمند است، بخصوص در موارد کم خوني و اواخر دوران بارداري زنان از طرف پزشکان تجويز مي‌شود. با در نظر گرفتن کليه جوانب امر ، تا مقدار 0.3 ppm آهن در آبهاي شهري مجاز است. وجود بيش از حد آهن ، در صنايع کاغذ سازي ، يخ‌سازي ، لباسشويي بعلت ايجاد لکه‌هاي قهوه‌اي رنگ (اکسيد آهن) مشکلاتي را بوجود مي‌آورد.
منگنز (Mn)
منگنز با وجود اين که همانند آهن از بدن دفع مي‌گردد، ولي مقدار بيش از حد آن که غالبا در اثر مصرف مداوم وارد بدن مي‌شود، باعث اختلال در بعضي ارگانهاي مغز مي‌گردد و حتي ممکن است منجر به مرگ شود. املاح منگنز نظير آهن ايجاد لکه‌هاي سياه و قهوه‌اي بر روي کاشي ، پارچه ، کاغذ و غيره مي‌نمايد. زيادي منگنز علاوه بر آنکه طعم نامطلوبي ايجاد مي‌کند، موجب ايجاد بلورهاي رسوبي در جدار لوله‌هاي انتقال مي‌گردد.
بدن انسان روزانه به 10 ميليگرم منگنز نيازدارد که از طريق تغذيه تامين مي‌گردد و از اينروست که منگنز تا مقدار 0.05 ppm در داخل آب شهري مجاز اعلام شده است.
کادميم (Cd)
کادميم از زمره عناصري است که در بدن انباشته مي‌شود و مقدار کمي از آن دفع مي‌شود. املاح محلول اين فلز ، باعث سوزش جدار معده و روده مي‌گردد. اين فلز بر روي حيواناتي نظير خرگوش اثرات نامطلوبي نظير کاهش هموگلوبين خون و پوسيدگي دندان داشته است. مقدار مجاز آن 0.01 ppm است.
سلنيوم (Se)
اين عنصر که از نظر پرورش چهار پايان اهميت دارد و تغذيه گياهان حاوي اين عنصر ، موجب ذخيره آن در کبد و کليه مي‌گردد. آزمايشاتي که بر روي خرگوش انجام يافته ، نشان دهنده آن است که ترکيبات آلي آن بويژه موجب سرطان کبد است. اين عنصر بطور کلي برروي موجوداتي که در محيطهايي با غلظت زياد سلنيوم زندگي مي‌کنند، ديده شده است و تحقيقات بيشتري در اين زمينه ادامه دارد. خوشبختانه مقدار سلنيوم در آبها چندان قابل ملاحظه نيست. ولي در بعضي خاکها و گياهان به مقدار قابل توجهي از آن برخورد شده است. مقدار مجاز اين عنصر در آبهاي شهري حدود 0.01 ppm تعيين شده است.
آلومينيوم (Al)
اين فلز به صورت سولفاتش در تصفيه آب مورد استفاده است و همچنين بعلت مصرف ظروف آلومينيومي و همين طور بعلت تماس انسان با خاک به مقدار زيادي وارد بدن مي‌شود. خوشبختانه اين فلز ، مسموميت‌زا نيست.
کروم (Cr)
کروم در صنايع مصرف زيادي دارد و خوشبختانه مسموميت‌زا نيست.
جيوه (Hg)
اين عنصر خطرناک ، بشدت مسموم کننده است. متاسفانه با صنعتي شدن جوامع ، مقدار اين عنصر رو به افزايش است. بطور کلي وجود اين عنصر در آبهاي شهري حتي در مقادير فوق العاده ناچيز نيز ممنوع است. براساس آمار منتشره بتنهايي در سال 1974 حدود 10 ميليون کيلوگرم جيوه از طرق گوناگون به محيط زيست وارد شده است.
کلسيم و منيزيم (Ca و Mg)
اين دو فلز از مهمترين عناصر مورد نياز بدن هستند و ترکيبات آنها نيز ، نقش پراهميتي در صنايع دارند. املاح اين دو فلز موجب سختي آب هستند.
سيانور (-CN)
سيانور ، آنيوني است که بندرت در آبهاي سطحي و زيرزميني ديده مي‌شود. ولي متاسفانه در صنعت مخصوصا در صنايع آبکاري ، مصرف زياد آن باعث ورود آن در محيط زيست از طريق پس‌آبهاي صنعتي مي‌گردد. اين آنيون به شدت مسموم کننده است. انسان و ماهيها با مصرف مقادير بسيار کمي از آن به هلاکت مي‌رسند بطوري که در محيطي با غلظت سيانور 1 ppm ماهي قزل آلا را در مدت 20 دقيقه به هلاکت مي‌رساند.
از اينرو وجود اين ترکيب در آبهاي آشاميدني ، غيرمجاز تلقي مي‌شود.
کلرورها و سولفاتها
اين دو آنيون به مقدار بسيار زيادي در آبهاي سطحي و زير زميني ديده مي‌شوند و مقدار مجاز آنها در آبهاي شهري در حدود 250 ppm است. ترکيبات بسيار غليظ آنها به صورتهاي سديم ، پتاسيم و منيزيم در آبهاي آشاميدني ايجاد طعم کرده و در مصرف کننده ايجاد ناراحتيهايي به صورتهاي مختلف مي‌کند. آبهايي که مقدار کلرور آنها بيش از حد است، شور و آبهايي که مقدار سولفات سديم و سولفات منيزيم آنها زياد است، گس و تلخ مزه مي‌باشند. چاي يا قهوه تهيه شده با آبهاي کلرور و سولفات‌دار ، بد طعم و بد رنگ هستند.
يد
معمولا در آبهاي طبيعي به مقدار کمي ، يد وجود دارد. ولي در آبهاي شور طبيعي مقدار آن نسبتا زياد است. يد در صنايع بعنوان ضد عفوني کننده قوي مصرف مي‌شود و از يکي از موارد مصرف مهم آن ، ضد عفوني آب استخرهاست. يد محلول در آب علاوه بر اينکه بصورت I2 وجود دارد، بصورت HOI (اسيد هيپويديک)، يون -OI (هيپويديت) و يون -I3 نيز يافت مي‌شود.
يد يکي از عناصر مورد نياز غده تيروئيد در ساختن تيروکسين است. مرض گواتر نشانه کمبود آن است. گرچه مصرف يد از طريق آب آشاميدني مفيد است، ولي گاها ايجاد حساسيت مي‌کند. لذا در سالهاي اخير ، يد را همراه با مصرف نمک طعام تجويز مي‌کنند. از مواد غذايي يددار مي‌توان کلم ، ماهي و هويج را نام برد. زيادي يد در بدن موجب بيماري به نام يديسيم است که علائم اوليه آن ، جاري شدن آب دهان ، بيني و چشم است.
فلوئور
آنيون فلوئور بعلت نقش مهم آن در سلامتي دندانها اهميت ويژه‌اي دارد.
آمونياک ، نيتريت و نيترات آنها
مواد ازت‌دار بطرق مختلف نظير تماس منابع آب با فاضلاب و يا تخليه آبهاي شستشوي زمينهاي کشاورزي در رودخانه و از همه مهمتر اکسيداسيون مواد آلي ازت‌دار نظير پروتئينها موجد ازت هستند. آمونياک حاصله هم پس از مدتي به نيتريت اکسيده مي‌شود و نيتريت هم به نيترات تبديل مي‌شود. آمونياک در درجه اول و نيتريت در درجه دوم ، مويد آلودگي جدي آب است.
وجود نيترات و نيتريت در آبهاي شهري برحسب ميلي گرم در ليتر ازت ، نبايد بيش از 10 باشد.

منبع : دانشنامه رشد